Ekonomik büyüme- enflasyon-işsizlik ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama (1980-2005)

Abstract

Türkiye ekonomisinde 1970'li yıllardan itibaren çözüm aranan en büyük sorunların başında enflasyon ve işsizlik gelmektedir. Türkiye'de gerek ithal ikameci politikalara dayanan planlı sistem döneminde, gerekse dış ticaretin serbest hale getirildiği ve liberal politikaların önem kazandığı 24 Ocak kararları sonrası dönemde enflasyon, işsizlik ve diğer makroekonomik sorunların çözümüne yönelik politikalar geliştirilememiştir. Bu sürecin sonunda, yüksek enflasyon ve düşük büyüme hızlarına bağlı olarak gerçekleşen ekonomik krizler özellikle enflasyon ile büyüme arasındaki ilişkinin daha yoğun bir şekilde tartışılmasına neden olmuştur.Enflasyon ile büyüme arasındaki ilişkinin niteliği konusunda zaman içerisinde farklı görüşler ortaya atılmıştır. Örneğin; 1980'li yıllara kadar enflasyonun büyümeyi olumlu etkilediği görüşü hakimken, son yıllarda yapılan ampirik çalışmaların sonuçları doğrultusunda ise bugün çoğu iktisatçı enflasyonun büyümeyi olumsuz etkilediğine inanmaktadır. Ancak bu konu üzerinde henüz bir görüş birliğine varıldığını da söylemek zordur.Bununla birlikte iktisat teorisinde uzunca bir süre büyüme ile istihdam arasında doğrusal bir ilişki kurulmuştur. Ancak son yıllarda Türkiye'de büyümenin umulan düzeyde istihdam yaratamadığı gözlemlenmektedir. Türkiye'de özellikle 1990 sonrası dönemde, istikrarlı büyüme ve yatırım olanaklarının tükenmesi, hızlı nüfus artışı, kırdan kente göç, verimlilik artışları, işgücü piyasasındaki yapısal sorunlar, ekonomik büyümenin istihdam yaratma kapasitesini azaltmıştır. Dolayısıyla Türkiye'de ekonomik büyümenin işsizliği azaltıp istihdamı artıracağı fikrine karşılık, yüksek büyüme hızlarına rağmen işsizliğin hala çok büyük bir sorun olarak varlığını sürdürmesi, bu konu üzerinde de yoğun tartışmaların yaşanmasına neden olmuştur.Bu çalışma; söz konusu tartışmalara farklı bilimsel bir değerlendirme amacıyla, önce teorik olarak, daha sonra da ekonometrik analizlerle, 1975?2006 dönem aralığında Türkiye'de büyüme-enflasyon ve büyüme-işsizlik arasındaki ilişkinin yönünü belirlemek için yapılmıştır. Granger nedensellik analizinin kullanıldığı çalışmamızın sonucunda; belirlenen dönem için büyüme-enflasyon arasında büyümeden enflasyona doğru ve büyüme-işsizlik arasında büyümeden işsizliğe doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştirAnahtar Kelimeler: Ekonomik büyüme, enflasyon, istihdam, işsizlik, Türkiye

Inflation and unemployment have been main economic problems for the Turkish Economy since 1970s. Economic policies struggling inflation, unemployment and other macro economic problems have not been succeed, both in the plans period depends on import substitution and in liberal export-led growth policies that implemented after 24 January Decisions. Therefore, the Turkish economy faced a few economic crises due to the high inflation rates and lower growth rates. These crises has strongly been emphasized the relationship between inflation and economic growth.There are different opinions on the relationship between inflation and economic growth. In economic literature, some economists argue that inflation had a positive effect on the growth rates until 1980's. For today, according to many empirical studies on inflation and growth, many economists suggest that inflation has a negative effect on the economic growth. However it is still difficult to say that there is a common consensus on this debate.Additionally, economic theory has accepted a linear relationship between growth and employment for the long time. However in the last decades it has seen that the growth doesn?t create additional employment for the Turkish economy. Especially after the 1990's, lack of investments, fluctuations in economic growth, increasing population, migration to metropolitan cities, increasing in productivity and structural problems in labor markets reduced the capacity of providing employment of economic growth. Therefore unemployment is still an important problem in spite of high growth rates in contrary to the assumption that economic growth lessens the unemployment. This dilemma accelerated academic debates on mentioned problem.The main aim of this thesis is to investigate the direction of the growth-inflation and growth-unemployment relationships for the Turkish economy by using Granger Causality Analysis for the period of 1975-2006. For the selected period, this study demonstrated that there are a one-way causality relationship between GNP growth and inflation (the direction of causality from GNP growth to inflation) the direction causality from GNP growth to unemployment (between GNP growth and unemployment).Key words: Economic Growth, Inflation, Employment, Unemployment, Turkey