Afrika kadın edebiyatının Türkiye`de yansımaları: Mariama bâ`nın `Uzun Bir Mektup` adlı romanının Türkçe çevirisinin kültür odaklı yaklaşım ışığında incelenmesi

Abstract

Çeviri farklı toplumları birbirlerine bağlamakta ve sadece bir dili değil, kültürü, yaşam ve düşünce biçimlerini aktarmaktadır. Bu nedenle, kaynak metinden erek metne çeviride kültürün ve dolayısıyla kültürel ögelerin aktarımı en önemli olgudur. Kültürel ögelerin aktarımında çeviri kuramlarından yararlanılmaktadır. Günümüzde kültürel çalışmaların ana konusu olan Afrika kıtasının belli bir bölümünün kültürünü yansıtan ve Afrika kadın edebiyatının başlıca eserlerinden birisi olan Marima Bâ'nın `Une Si Longue Lettre` adlı romanındaki kültürel ögelerin Türkçe'ye aktarımı Gideon Toury'nin `Betimleyici Çeviri Araştırmaları` yaklaşımı ışığında karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde, yazar ve Afrika kadın edebiyatı hakkında bilgi verilmiş, ikinci bölümünde Senegal toplumsal yapısı ve bu yapıda kadınların konumu ele alınmıştır. Söz konusu bu çalışmanın son bölümünde ise romandaki kültürel ögelerin Türkçe çevirisi incelenmiştir. Bu incelemede, atasözleri, deyimler ve kaynak metin diline özgü kültürü yansıtan kelimelerin çevirileri dilsel ve kültürel açının yanı sıra Toury'nin belirtmiş olduğu 'kabul edilebilirlik' ve 'yeterlilik' anlayışı açısından da incelenmiştir. Elde edilen veriler çerçevesinde, Türkçe'ye `Uzun Bir Mektup` başlığı ile aktarılan eserin kaynak metnindeki anlamın erek metne aktarımının kabul edilebilirlik ve yeterlilik anlayışı açısından büyük ölçüde sağlandığı görülmüştür.

Translation connects different societies and transfers not only a language, but also culture, life and ways of thinking. Therefore, in the translation from source text to target text, the transfer of culture and thus cultural elements is the most important phenomenon. Translation theories are used in the transfer of cultural elements. The translation of cultural elements into Turkish in Marima Bâ's novel called `So Long A Letter` which is reflecting nowadays the African continent's certain cultures based on African women literatüre, is analyzed comparatively in the light of Gideon Toury's `Descriptive Translation Studies` approach. In the first part of the study, information about the author and African women's literature is given and in the second part the social structure of Senegal and the position of women in this structure are discussed. In the last part of this study, the Turkish translation of cultural elements in the novel is examined. In this study, the proverbs, idioms and translations of words reflecting the culture specific to the source text language were examined in terms of 'acceptability' and 'adequacy' concept as well as linguistic and cultural aspects. Within the framework of the data obtained, it has been observed that the transfer of the meaning in the source text of the work transferred to Turkish with the title of `So Long A Letter` is provided to a great extent in terms of understnding of acceptability and adequacy.