Bölgesel kalkınma modelleri ışığında Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) ve bölge üzerindeki sosyo-ekonomik etkileri

Abstract

Bölgesel kalkınma, 20. yüzyılda; başlangıçta gelişmiş ve gelişmekte olan devletler olmak üzere hemen hemen tüm devletler tarafından sanayileşmenin belli bölgelerde toplanması sonucu ortaya çıkan bölgeler arası eşitsizliği ortadan kaldırmak amacıyla ülke içinde adil bir refah dağılımının sağlanmasında kullandıkları bir araç olarak görülmektedir.Bölgesel kalkınmanın uygulandığı ülkelerde ülke ekonomisine sağladığı yararlar göz önüne alınırsa, hedeflenen bu yararların gerçekleşmesi için etkin bir bölgesel kalkınma politikasının belirlenmesi ve uygulanması gerekliliği kaçınılamaz bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır.Türkiye'de az gelişmiş bölgelerin gelişmiş bölgeler seviyesine çıkarılması maksadıyla kapsamlı olarak ortaya atılan ilk bölgesel kalkınma projesi Güneydoğu Anadolu Projesidir. GAP Bölgesel Kalkınma Politikaları ışığında Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 1970'lerde Fırat ve Dicle nehirleri üzerindeki sulama ve hidroelektrik amaçlı projeler olarak planlanmış olup, 1980'lerde çok sektörlü, sosyo-ekonomik bir bölgesel kalkınma programına dönüştürülmüştür. Kalkınma programı, sulama, hidroelektrik, enerji, tarım, kırsal ve kentsel altyapı, ormancılık, eğitim ve sağlık gibi sektörleri kapsamaktadır. Toplam maliyeti 32 milyar ABD doları olan Proje'nin, Enerji santrallerinin toplam kurulu gücü 7476 MW olup yılda 27 milyar kwh enerji üretimi öngörülmektedir.GAP dünyada bölgesel kalkınma alanında yapılan çalışmalar arasında en iddialılarından olmakla beraber yapılan çalışmalar zaman zaman ülkenin yaşadığı ekonomik ve siyasi krizlerle sekteye uğramıştır.Sonuç olarak Bölge ekonomisini geliştirmeyi, Bölgede yaşayan vatandaşlarımızın gelir düzeyini artırmayı hedefleyen GAP, ülke ekonomisine de önemli katkılarda bulunacak bir proje niteliğindedir.

Regional Development refers the reduction differences in development between the regions and income distribution as a result of swarming industrialization nearby the certain places initially by developed and developing countries and then nearly all the countries in twentieth century.Regarding the benefit of regional development which is carried out in its country, the necessity of determining an operative regional development policy is seem as an inevitable case.Southeastern Project (GAP) is the first one put into practice raising the level of income in rural areas through improving productivity in Turkey. GAP had originally been planned in the 70s consisting of projects for irrigation and hydraulic energy production on the Fırat (Euphrates) and Dicle (Tigris), but transformed into a multi-sector social and economic development program for the region in the 80s. The development program contains such sectors as irrigation, hydraulic energy, agriculture, rural and urban infrastructure, forestry, education and health. The total cost of the project is estimated as 32 billion dollars. The total installed capacity of power plants is 7476 MW and projected annual energy production reaches 27 billion kWh. Although the interruptions because of the economical and the political crisis at times, GAP is between the most prominent regional development projects in the world.Eventually, aiming to boost the regional economy and raise the income level of people living there, the GAP is a project which will significantly contribute to the national economy as well.