Haksız takip nedenine dayanan tazminat sorumluluğu

Abstract

Haksız takip nedenine dayanan tazminat sorumluluğu, hukukun genel bir ilkesi olarak icra ve iflâs hukukunda da geçerli olan dürüstlük kuralına dayanmaktadır. Ancak icra ve iflâs hukuku bağlamında dürüstlük kuralı, maddî değil, usûlî mahiyet arz etmektedir. Zira icra ve iflâs hukukunda öngörülen hak ve yetkiler, usûlî işlem niteliğindedir. Bu bakımdan kötüye kullanımı, usûlî dürüstlük kuralına aykırılık teşkil etmektedir. Usûlî dürüstlük kuralı, kamu düzenine ilişkindir ve icra organları tarafından kendiliğinden dikkate alınır. Çünkü cebrî icra süreci, taraflarla icra organları arasında oluşan ve kamusal niteliği bulunan üçlü bir ilişkidir. İcra ve iflâs hukukunun kişilerin özel, sosyal ve ekonomik alanlarına yönelik cebrî etkisi dikkate alındığında, icra ve iflâs hukukunda öngörülen hak ve yetkilerin usûlî dürüstlük kuralına aykırı şekilde kötüye kullanılması, kaçınılmaz olarak zararlara neden olacaktır. Bu bağlamda Türk icra ve iflâs hukukunda kötü niyetle mücadele amacıyla icra tazminatları öngörülmüştür. Ancak yalnızca ilâmsız icraya özgü ve sınırlı olarak kabul edilen icra tazminatları, zararların karşılanmasında yeterli değildir. İcra ve iflâs hukuku mevzuatında, sorumluluğa ilişkin genel bir düzenleme de bulunmamaktadır. Dolayısıyla ortaya çıkan zararlardan sorumluluk, genel hükümlere göre belirlenecektir. Bu durumda, cebrî icra ilişkisi, sözleşme veya sebepsiz zenginleşme ilişkisi olmadığından, tazminat sorumluluğu haksız fiil sorumluluğu niteliğindedir. Zira hak ve yetkilerin kötüye kullanılması, hukuka aykırı fiil teşkil edecektir. Uğranılan zararların tazmini, hukuka aykırı fiiliyle zarara sebep olan karşı taraf veya üçüncü kişiden talep edilebilir. Bununla birlikte cebrî icra süreci, cebrî müdahale içermesi nedeniyle insan haklarıyla da doğrudan ilişkilidir. Devletin temel hakların korunmasına ilişkin pozitif yükümlülüğü de dikkate alındığında, ihlâl tehlikesini önlemek için kötüye kullanıma müsaade etmeyen bir icra ve iflâs hukuku sistemi öngörmesi gerekmektedir. Bu bakımdan anayasa şikâyetinde de bulunulabilir.Anahtar Kelimeler: Haksız Takip, Haksız Takip İşlemi, Usûlî Dürüstlük Kuralı, Tazminat

Compensation liability based on the cause of unfair execution proceedings is based on the principle of honesty, which is also valid in enforcement and bankruptcy law as a general principle of law. However, the principle of honesty in enforcement and bankruptcy law is procedural, not material. Because the rights and powers in enforcement and bankruptcy law are procedural actions. In this respect, abuse constitutes a violation of procedural honesty principle. The procedural honesty principle relates to public order and it is spontaneously taken into account by executive organs. Because the execution process is a tripartite relationship between the parties and the executive organs and it is of public nature. When the executive effect of enforcement and bankruptcy law on private, social and economic spheres of people is considered, the misuse of the rights and powers regulated in enforcement and bankruptcy law inevitably causes harm. In this context enforcement compensations are regulated in Turkish enforcement and bankruptcy law to combat against bad faith. However, these enforcement compensations are accepted just in the field of proceedings without judgement and limited, so they are not sufficient to cover losses. In the enforcement and bankruptcy legislation, there is no general regulation regarding responsibility. Therefore, the liability for the damages shall be determined according to general provisions. In this case the enforcement process is not a contractual relationship or unjust enrichment, so liability for compensation is an unfair act liability. Because the abuse of rights and powers constitutes an illegal act. Compensation for damages incurred can be requested from the counterparty or third party who caused the loss in an unlawful manner. However, the enforcement process is also directly related to human rights, because of its enforcement effects. Given the positive obligation of the state to protect fundemental rights, it is necessary to envisage a system of enforcement and bankruptcy law that does not allow abuse to prevent the risk of violation. In this regard, it is also possible to make an individual application.Key Words: Unfair Execution Proceeding, Unfair Proceeding Action, Procedural Honesty Principle, Compensation