Anayasal bir hak olarak çevre hakkı ve çevresel etki değerlendirmesi

Abstract

Çevre; başta insan olmak üzere, bütün canlıların vazgeçilmez yaşam alanıdır. İnsanın sağlıklı bir şekilde yaşamını sürdürebilmesi, sağlıklı bir çevreye bağlıdır. Bu nedenle, sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı en temel haklardan biridir.Çevre hakkı, ortaya çıkış dönemi dikkate alındığında, üçüncü kuşak haklar arasında yer almakla birlikte, birinci kuşak haklar arasında yer alan ?yaşam hakkı?yla dolaylı şekilde ilgili bulunan bir haktır. Sağlıksız yaşam koşullarının insan hayatı üzerinde doğurduğu olumsuz etkiler göz önüne alındığında, sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı anlamına gelen ?çevre hakkı?nın önemi daha iyi anlaşılacaktır.Sanayi Devrimi ile ortaya çıkan, tabiata hükmetmeye dayalı dünya görüşü, 20.yüzyıla gelindiğinde önemli çevre sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. 20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren, çevre sorunları dünya kamuoyunda ilgi duyulan bir konu haline gelmiş, çevre koruma eksenli eserler yayınlanmış ve sivil toplum kuruluşları kurulmuştur. Bu gelişmeleri uluslararası alanda yapılan çeşitli organizasyonlar takip etmiş, bu bağlamda çevre koruma adına konferanslar tertiplenmiş, bildiriler hazırlanmış ve sözleşmeler imzalanmıştır.Uluslararası alandaki bu çalışmalar, bir süre sonra çoğu ülkede çevreyle ilgili ulusal çalışmalara da yansımış, çevrenin korunması adına çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelerden biri de ?Çevresel Etki Değerlendirmesi? ne ilişkindir. Çevre hukukundaki ?önleme ilkesi? nin bir yansıması olan ?Çevresel Etki Değerlendirmesi? sayesinde, çevre kirliliği ile daha doğmadan mücadele edilmiş olmaktadır. İnsanların sağlıklı bir çevrede yaşamalarına imkan sağlayarak çevre hakkının teminine hizmet eden ?Çevresel Etki Değerlendirmesi?, bu yönüyle, doğal hukukun, çevre etiğinin, dinlerin ve çevreyle ilgili temel uluslararası metinlerin amaçlarına da hizmet etmektedir.Anahtar Kelimeler: Çevre hakkı, Doğal Hukuk, Çevre Etiği, Çevre Sorunları, Çevresel Etki Değerlendirmesi

Environment is an essential area of life for all life forms, particularly for human. Survive in a healthy way of man, depends on a healthy environment.Therefore, the right to live in a healthy environment is one of the most basic rights.The emergence period of `Environmental rights`is taken into account, it is a right that interest in with the indirect way `right to life` which is among the first-generation rights together exist in the third-generation rights. Given the Adverse effects on human life posed by unhealthy living conditions, environmental rights means that right to live in a healthy environment of the matter will be better understood. World view based on nature to rule appears by Industrial Revolution, by the 20th century led to the emergence of major environmental problems. Since the second half of the 20th century, environmental problems in world public opinion has become a topic of interest, environmental protection-oriented works was published and non-governmental organizations was established. This has followed the developments international arena in various organizations, organized conferences on behalf of environmental protection in this context, papers were prepared and signed contracts.International studies in this area, after a while in most countries, was also reflected in national studies on environment and various legal arrangements were made for the protection of the environment. One of these regulations is related to `Environmental Impact Assessment`. `Environmental Impact Assessment` which is a reflection of the ?prevention principle? of the environmental law, allows struggling with the environmental pollution before it rises. `Environmental Impact Assessment` that services to provision of the environmental rights by allowing people to live in a healthy environment, in this regard services to purposes of the natural law, environmental ethics, religion and the fundamental international texts about the environment.Key words: Environmental rights, Natural Law, Environmental Ethics, Environmental Impact Assessment