Siyasi ihtilafların dini grupların oluşumu üzerine etkisi: Erken dönem İslam toplumunda ayrışma örnekleri

Abstract

Tezimiz, İslam dininde din ve siyasetin içiçeliği bağlamında, erken dönem İslam toplumunda oluşan siyasi olayların ve sonuçlarının dönemin dini gruplarına etkisinin siyaset bilimi perspektifinden değerlendirilmesi üzerinedir.Tezimizin birinci bölümünde dini grup, siyasi ihtilaf, muhalefet, toplumsal değişim ve siyaset kavramlarının İslam düşünce tarihindeki görünümü ve gelişimi; 20. yüzyıl siyaset bilimcilerinin tanımları ve ilk dönem İslam tarihinin önemli olayları üzerinden incelenmiştir. Sahabe döneminde ortaya çıkan ihtilaflar ve ayrışma noktaları, 'halifelik ekseninde' dönemin siyasi olayları ile Şia ve Haricilik grupları üzerinden görünümleri ortaya konulmuştur.Emeviler döneminde ortaya çıkan ihtilaflar ve ayrışma noktaları, 'hilafetin saltanata dönüşmesi noktasında' dönemin siyasi olayları ile Şia, Cebriyye, Kaderiyye, Mürcie ve Ashabu'l Hadis grupları üzerinden görünümleri ortaya konulmuştur. Tezimizin bütününde, dönemin siyasi ihtilafları ve dini grupların göstermiş oldukları reaksiyon 'siyasi düşüncenin toplumsal tarihi' bağlamında değerlendirilmiştir. İslam düşünce ekolleri olarak ifade edilen dini grupların teşekkülünde dini, siyasi ve toplumsal sebepler etkili olmuştur. Bu bağlamda; dini grupların itikadi düşünüşleri içerisinde kendi 'siyasi kuramlarını' oluşturmaları noktasında siyasi yönleri de oluşmuştur.Anahtar Kelimeler: Mezhep, Siyaset, İslam, İmamet - Hilafet

Within the context of the nesting of religion and politics in Islam, the current thesis focuses on evaluating the influence of the political events arisen in the Islamic society and their results on the religious groups of the period from the perspective of the political science. In the first chapter, the circumstance and development of the concepts of the religious group, political dissidences, opposition, social change and politics in the history of Islamic consideration were analyzed based upon the definitions of the political scientists of 20. Century and the substantial events of the first-period history of Islam. The dissidences and conflict points emerged in the era of companion were presented by considering the political events in the `axis of caliphate` and the groups of Shi'a and Kharijism. The dissidences and conflict points that emerged in the era of Emevis were presented by considering the political events of the period in connection with `the transformation of caliphate into the sultanate` and the groups of Shi'a, jabriyyah, Qadariyyah, Murjih, and Ahl Sunnah. In the current thesis, the political dissidences of the period and the reactions of the religious groups were evaluated in the context of `the social history of political consideration.` In the formation of the religious groups stated as Islam consideration ecoles, religious, political, and social reasons became effective. İn this context, in the way of thinking of the religious groups, the political aspects came into existence in connection with the formation of their own `political theories.`Key Words: Sect, Politics, Islamic, Imamate - Caliphate