Baha Tahir`in öykülerinin türkçe çevirilerinin Gideon Toury`nin erek odaklı çeviri kuramına göre incelenmesi

Abstract

Çeviri olgusu, iki kültür arasındaki iletişim ve etkileşimin temel taşıdır. Baha Tahir'in Antik Mısır zamanından şimdiki Mısır'a kadar geniş bir yelpaze içerisinde oluşturduğu kurmaca hikâyeleri, hem Mısır tarihinden gerçekleri ortaya sermekte hem de olay örgüsüyle okuyucuyu kendi dünyasına çekmektedir. Yazarlık hayatına öykü yazımıyla başlayan Tahir'in son eseri de bir öykü seçkisidir. Çalışmada incelenen hikâyeler; Tahir'in tüm öykü seçkilerinden Zafer Ceylan tarafından elenerek Arapçadan Türkçeye aktarılan ve son eserinin adıyla basılan Bilmezdim Tavus Kuşlarının Uçabildiğini adlı öykü seçkisi içerisindeki hikâyeleri kapsamaktadır. Eserde geçen kültürel unsurların tespitinde `Newmark'ın kültürel unsurlar sınıflandırması` ve önerdiği çeviri stratejilerinden yararlanılmıştır. Tespit edilen ögeler karşılaştırmalı olarak Gideon Toury'nin Erek Odaklı Çeviri Kuramının öngördüğü normlar ışığında incelenmiştir. İlgili kuramın ortaya attığı normlar bağlamında somut örnekler verilerek çevirinin `yeterlilik` kutbuna mı yoksa `kabul edilebilirlik` kutbuna mı daha yakın olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. İncelemenin sonucunda çeviri eserin baskın olarak erek kültür normlarını ön planda tuttuğu ortaya konulmuş olup, öykü çevirilerinin `kabul edilebilir çeviri` kapsamında değerlendirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır.

The phenomenon of translation is the cornerstone of communication and interaction between two cultures. The fictional stories created by Baha Tahir in a wide range from Ancient Egypt to present Egypt, both reveal the facts from the history of Egypt and attract the reader to their world with their plot. Tahir started his writing career with story writing and his latest work is consist of stories. Stories examined in the study; includes the selected stories in his collection titled `Bilmezdim Tavus Kuşlarının Uçabildiğini` which was screened by Zafer Ceylan from all of Tahir's story selections and translated from Arabic to Turkish and published with the name of his last work. In determining the cultural facts in the work, `Newmark's classification of cultural facts` and the suggested translation procedures were used. The detected items were comparatively analyzed in the light of the norms stipulated by Gideon Toury's target-oriented translation theory. By giving concrete examples in the context of the norms put forward by the relevant theory, it has been tried to determine whether it is closer to the `adequacy` or `acceptability` pole of translation. As a result of the analysis, it was revealed that the translated work predominantly prioritizes to target cultural norms, and it has been concluded that the translation of stories can be considered within the scope of `acceptable translation`.