Ömerli havzasında serpinti radyonuklidleri yöntemiyle erozyonun belirlenmesi

Abstract

Üniversitesi : İstanbul Teknik ÜniversitesiEnstitüsü : Enerji EnstitüsüProgramı : Enerji Bilim ve TeknolojiTez Danışmanı : Y.Doç.Dr. Sevilay HACIYAKUPOĞLUTez Türü ve Tarihi : Yüksek Lisans-Aralık 2006ÖZETÖMERLİ HAVZASINDA SERPİNTİ RADYONÜKLİDLERİ YÖNTEMİYLEEROZYONUN BELİRLENMESİM. Sahip KIZILTAŞToprak erozyonu zamanımızın en önemli çevre problemlerinden biridir. Erozyon vesedimentasyon yalnızca oluştuğu ortamda değil, ortamın dışında da önemli etkileryaratır. Yapılan çalışmalarda uygun toprak kullanım teknikleriyle toprak erozyonununazaltılabileceği görülmüştür. Toprak araştırmalarında Cs-137 kullanımı 1950-1960yıllarında yapılan termonükleer silah denemelerinde ortaya çıkan radyoaktifelementlerin belirlenmesiyle başlamış ve bu araştırmalarda Cs-137'nin toprağa sıkıcatutunduğu gözlemlenmiştir. Cs-137'nin toprak içindeki hareketi aynı zamanda sıkıcatutunduğu toprağın hareketini de yansıttığından, erozyon araştırmalarındaradyonüklidlerin toprak içindeki dağılımlarından yararlanılarak, serpintiradyonüklidleri yöntemi (FRN's) geliştirilmiştir.Ömerli baraj gölü, İstanbul'un en önemli içme ve günlük kullanım suyunu sağlayan, sukaynağıdır. Havza bazında planlama ve uygulamalar yapılabilmesi ve doğalkaynaklardan en iyi biçimde yararlanmanın düzenlenmesinde sorunlar ortayaçıkmaktadır. Günümüzde önem kazanan su kaynakları ile ilgili bu sorunlarıngiderilmesi ve uygun toprak ve havza yönetim stratejilerinin belirlenebilmesi için,havzadaki toprak taşınma miktarları ve şeklinin belirlenmesi gerekmektedir. BuYüksek Lisans tez çalışmasında Ömerli baraj gölü havzasındaki farklı iki sahadaaraştırmalar yürütüldü (Paşaköy ve Esenceli). İncelenen toprak örneklerindeki Cs-137radyonüklidinin gama spektroskopik analiz sonuçları ile serpinti radyonüklidleridönüşüm modellerinden yararlanılarak toprak taşınma miktarları ve şekli belirlendi.Anahtar Kelimeler: Radyonüklid, toprak erozyonu, Ömerli barajı

University : İstanbul Technical UniversityInstitute : Institute of EnergyProgramme : Energy Science and TechnologySupervisor : Assist.Prof.Dr. Sevilay HACIYAKUPOĞLUDegree Awarded and Date : M.Sc.-December 2006ABSTRACTSOIL EROSION IN THE OMERLI WATERSHED BASIN USING FALLOUTRADIONUCLIDES METHODOLOGYM. Sahip KIZILTAŞSoil erosion represents is one of the most serious environmental problems of moderntime. Soil erosion and deposition cause not only on-site degradation of a naturalresource base but also off-site problems such as downstream sediment deposition infields, floodplains and water bodies. However, it is reported that effective soil137conservation programs can reduce substantially soil erosion losses. The use of Csmeasurements in soil erosion investigations exploits the fact that the world-wide fallout137of Cs produced by the atmospheric testing of thermonuclear weapons during the1950?s and 1960?s was in most environments rapidly and strongly adsorbed by the137surface soil. Subsequent redistribution of the Cs fallout input will have occurred inassociation with the movement of soil and sediment particles within the landscape and isthus a direct reflection of erosion and deposition mechanisms. In this frame the falloutradionuclides methodology (FRN?s) was developed.Omerli Dam Lake in Riva Creek Basin, constitute the main drinking and daily usewater resource of Istanbul megacity. There are problems to determine and evaluateproblems for selection of effective soil conservation and watershed managementstrategies in the basin. To determine the appropriate soil and watershed managementstrategies soil redistribution rates in the catchment should be determined. In this M.Sc.thesis research was done in two different sites (Pasaköy and Esenceli) in OmerliWatershed Basin. Soil redistribution rates was estimated using gamma spectroscopicanalysis results of 137Cs radioactivity in investigated soil samples with falloutradionuclides conversion model.Keywords: Radionuclide, soil erosion, Omerli watershed