Ortaöğretim öğrencilerinin özerklik düzeyleri ile değer yönelimleri ve kendini ayarlama düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri EnstitüsüYüksek Lisans Tezi Ocak 2014Danışman: Yrd. Doç. Dr. Semra DEMİRÖZETBu araştırma otaöğretim öğrencilerinin özerklik düzeyleri, değer yönelimleri ve kendini ayarlama düzeylerini tespit etmek, bu düzeylerin farklı değişkenlere göre farklılaşma durumunu belirlemek ve özerklik düzeyleri ile değer yönelimleri ve kendini ayarlama düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.İlişkisel tarama modelinde olan bu çalışmanın evrenini 2012-2013 Eğitim Öğretim yılında Kayseri il merkezinde yer alan Kocasinan, Melikgazi ve Talas ilçelerindeki Anadolu Liseleri ve Meslek Liselerinin 9 ve 12. sınıfındaki öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırma belirlenen bu evren içinden tabakalı örnekleme yoluyla seçilen 431 öğrenci üzerinde yapılmıştır. Araştırma verilerini toplamak için öğrencilere Kişisel Bilgi Formu verilmiş bunun yanı sıra Ergen Özerklik Ölçeği, Portre Değerler Ölçeği ve Kendini Ayarlama Ölçeği uygulanmıştır. Elde edelin veriler SPSS 17.0 programında 0,05 anlamlılık düzeyinde analiz edilmiştir.Araştırma sonucunda öğrencilerin davranışsal özerklik düzeylerinin duygusal özerklik düzeylerinden daha yüksek olduğu, öğrencilerin cinsiyet, sınıf düzeyi ve anne eğitim düzeyine göre duygusal özerklik düzeyinin farklılaştığı ancak davranışsal özerklik düzeyinin farklılaşmadığı, hem duygusal hemde davranışsal özerkliğin okul türüne göre farklılaştığı baba eğitim düzeyi ve aile aylık gelir düzeyinin duygusal ve davranışsal özerkliğe etki etmediği bulgusuna ulaşılmıştır. Değer yönelimleri açısından bulgular incelendiğinde öğrencilerin Evrenselcilik, Özyönelim ve Güvenlik değerlerine daha çok, Geleneksellik-Uyma ve güç değerlerine daha az önem verdikleri; öğrencilerin değer yönelimlerinin cinsiyet, okul türü, sınıf düzeyi, anne ve baba eğitim düzeyine göre farklılaştığı ancak aylık gelir düzeyine göre değer yönelimlerinin farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Öğrencilerin Kendini ayarlama düzeyleri açınıdan sonuçlar değerlendirildiğinde ise öğrencilerin kendini ayarlama düzeylerinin cinsiyet, okul türü, sınıf düzeyi baba eğitim düzeyi ve aylık gelir düzeyine göre farklılaşmadığı ancak anne eğitim düzeyine göre kendini ayarlama düzeyinin farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanı sıra bu çalışmada öğrencilerin özerklik düzeyleri ile kendini ayarlama düzeyleri arasında bir ilişki olmadığını göstermiştir. Bununla birlikte öğrencilerin iyilikseverlik, geleneksellik-uyma ve güvenlik değerleri ile davranışsalve duygusal özerklik arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca öğrencilerin güç, başarı, uyarılım, özyönelim ve evrenselcilik değerleri ile davranışsal özerklik arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu ancak bu değerler ile duygusal özerklik arasında bir ilişkinin olmadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Hazcılık değerinin duygusal ve davranışsal özerklikle ilişkisinin olmadığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Özerklik, Değerler, Kendini Ayarlama

The purpose of this study is to determine the autonomy levels, value tendencies and self monitoring levels of secondary school students; to specify the differentiation state of these levels according to different variables; and to demonstrate the relationship between autonomy levels on the one hand and value tendencies and self monitoring on the other.This study, applying the Relational Screening Model, is based on a population of students who have been studying at the 9th and 12th grades of Anatolian High Schools and Vocational High Schools at Melikgaz, Kocasinan and Talas districts of Kayseri during 2012-2013 academic year. The research was conducted on the sample of 431 students from this population, who were selected by Stratified Sampling Method. The data was collected through Personal Information Forms distributed to students. Moreover, Adolescent Autonomy Scale, Portrait Values Scale, and Self Monitoring Scale were performed on them. The data obtained by the research was analyzed by SPSS 17.0 software at 0,05 significance level.The results of the analyses reveal that the behavioural autonomy levels of these students were higher than their emotional autonomy levels; the emotional autonomy levels of these students differed according to their gender, their class levels and the education level of their mothers, but these factors did not have an effect on the level of their behavioural autonomy; both emotional and behavioural autonomy levels of the students differed according to the school type; and the education level of father and family income did not have an effect on their emotional and behavioural autonomy. As the findings are examined in terms of value tendencies, it is determined that the students put higher emphasis on Universalism, Self-Tendency and Security values, nevertheless, they put lower emphasis on Conventionalism-Obedience and Power values. In addition, it is also found out that their value tendencies differed according to gender, school type, class level, education level of the mother and father; but they did not differ according to family income level. Considering the findings with respect to the Self monitoring, it is revealed that Self monitoring levels of the students did not differ according to gender, school type, education level of father or family income; but they differed according to education level of mother. Moreover, this study shows that there was no relation between autonomy and Self control levels of students. Nevertheless, it is found out that there was a positive meaningful relation between Kindness, Conventionalism-Obedience, Security values on the one hand; and Behavioural and Emotional Autonomy of the students on the other. Furthermore, it is also revealed Power, Success, Stimulation, Self-tendency and Universalism had a positive meaningful relation with Behavioural autonomy, but there was no relation between these values and Emotional autonomy. Finally, it is shown that Hedonism has no relation with Behavioural or Emotional autonomy. Keywords: Autonomy, Values, Self Monitoring