Öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı çeşitli değişkenler açısından öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesidir. Araştırmada betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından hazırlanan `Kişisel Bilgi Formu` ile Maslach ve Jackson (1986) tarafından geliştirilen ve Ergin (1993) tarafından Türk kültürüne uyarlanan `Maslach Tükenmişlik Ölçeği` ve Friborg, Barlaug, Martinussen, Rosenvinge ve Hjemdal (2003) tarafından geliştirilen ve Basım ve Çetin (2011) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan `Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği` kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde t-testi ve ANOVA istatistiki tekniklerinden faydalanılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri özel eğitimde çalışma, mezun olunan branş, cinsiyet, kıdem, eğitim düzeyi, çalışılan kurum, medeni durum, sınıf mevcudu değişkenlerine göre incelenmiştir. Araştırmada cinsiyet ve medeni durum değişkenleri ile öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Özel eğitimde çalışma durumu, (zihinsel engelli öğrencilerle çalışma durumu), mezun olunan branş ve kıdem değişkenleri ile öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, çalışılan kurum ve sınıf mevcudu değişkenleri ile öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür. Ek olarak, eğitim düzeyi ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Öğretmenlerin genel olarak tükenmişlik düzeylerinin orta düzeyde olduğu, psikolojik dayanıklılık düzeylerinin ise yüksek düzeye yakın olduğu saptanmıştır. Bu araştırmanın bulguları neticesinde, öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasında belirlenen değişkenler açısından ortaya çıkan anlamlı farklılıklara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

The purpose of this research is to examine teachers' burnout and psychological resilience levels according to some variables. The research method is descriptive survey method. 'Personal Information Form', 'Maslach Burnout Scale', 'Psychological Resilience Scale for Adults' were used as data resources. 'Personal Information Form' was constructed by researcher, 'Maslach Burnout Scale' was developed by Maslach and Jackson in 1986 and was adapted to Turkish by Ergin in 1993 and 'Psychological Resilience Scale for Adults' was developed by Friborg, Barlaug, Martinussen, Rosenvinge and Hjemdal and was adapted to Turkish by Basım and Cetin in 2011.For the analyses of data t-test and ANOVA were used. Teachers' burnout and psychological resiliency levels were examined according to the variables such as working at special education, graduation field, gender, work experiences, level of education, institution, marital status, class size in the research. Findings revealed that there wasn't any significant difference between teachers' burnout and psychological resiliency levels according to gender and marital status. It was found out that there was significant difference between teachers' burnout and psychological resiliency levels according to working at special education (teachers working with mentally handicapped students), graduation field and work experiences. Additionally, there was a significant difference between teachers' psychological resiliency level at their institution and class size. Moreover, ıt was found out that there was significant difference between teachers' level of education and their burnout. It was also found that teachers' burnout level was about average level and teachers' psychological resiliency level was close to high level. According to findings of the current study recommendations about teachers' burnout and psychological resiliency levels were given.