İkili kodlama kuramı ilkelerine göre hazırlanan öğretim materyallerinin öğrencilerin bilişsel şemaları üzerindeki etkisinin incelenmesi

Abstract

Bilişsel şemalar, dış dünyamızdaki uyarıcılar ile zihnimizde oluşturduğumuz soyut yapılardır. İkili Kodlama Kuramına göre bu yapılar sözel ve sözel olmayan birimlerle temsil edilir. Bu çalışmanın amacı, İkili Kodlama Kuramı ilkelerine göre hazırlanan öğretim materyallerinin öğrencilerin bilişsel şemaları üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Kayseri ilindeki resmi bir ilkokulda, Piaget'in `Bilişsel Gelişim Kuramı` doğrultusunda, somut işlemler döneminde bulunan 9-10 yaş grubu 80 öğrenciyle gerçekleştirilmiştir.Çalışmada nitel ve nicel verilerin bir arada kullanıldığı `Karma Araştırma Yöntemi` kullanılmıştır. Araştırmada beş farklı deney grubu oluşturulmuştur. Sesli metin, görsel ve yazılı metinlerin farklı şekillerde kullanılmasıyla oluşturulan beş farklı materyal türü kullanılmıştır.Araştırmanın nicel verileri, `Akademik Başarı Testi ve Kavram Başarı Testi` ile içerisinde kavram haritası tamamlama, açık uçlu sorular, kavram karikatürü soruları, çizim soruları bulunan `Şematik Test` kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın nicel verilerinin analizinde SPSS 20 programı kullanılarak: betimsel istatistik sonuçları ile parametrik olmayan testlerden `Wilcoxon İşaret Sıraları Testi, Kruskall Wallis Testi, Mann Whitney U Testi` sonuçları elde edilip yorumlanmıştır. Nitel veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Görüşme sorularından elde edilen veriler için betimsel analiz yapılmıştır. Araştırma sonucunda, deney gruplarının Akademik Başarı Öntest-Sontest puan ortalamalarında, deney gruplarının sontest puan ortalamaları lehinde anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Ayrıca Kavram Başarı Öntest-Sontest puan ortalamalarında da deney gruplarının sontest puan ortalamaları lehinde anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Bu durumda, uygulanan her bir materyalin deney gruplarının bilişsel şema oluşum düzeylerine olumlu katkı yaptığı sonucuna ulaşılmıştır. Deney gruplarının sontest puan ortalamalarının Kruskal Wallis testi sonucunda, gruplar arasında anlamlı düzeyde farklılık bulunmuştur. Ancak bu anlamlı farklılığın beş deney grubundan hangileri arasında olduğunu belirlemek için Mann Whitney U testi yapılmıştr. Sonuç olarak aynı anda yazılı metin, görsel ve sesli metinden oluşan materyali kullanan Deney1 grubu, diğer gruplara göre daha başarılı düzeyde bilişsel şema oluşturmuştur. Aynı anda yazılı metin ve sesli metinden oluşan materyali kullanan Deney2 ve aynı anda yazılı metin ve görselden oluşan materyali kullanan Deney3 grupları arasında anlamlı düzeyde farklılık bulunmamıştır. Ayrıca sadece sesli metinden oluşan materyali kullanan Deney4 ve sadece yazılı metinden oluşan materyali kullanan Deney5 grupları arasında da anlamlı düzeyde farklılık bulunmamıştır. Deney gruplarının Şematik Test puan ortalamaları arasında da anlamlı düzeyde farklılıklar bulunmuştur. Bu doğrultuda Deney1 grubunun mevcut bilişsel şemaları ifade etme, tanımlama, ilişkilendirme, açıklama ve somutlaştırma düzeyleri diğer gruplara göre daha başarılıdır sonucuna ulaşılmıştır. Deney2 ve Deney3 grupları ile Deney4 ve Deney5 grupları arasında bilişsel şemaları ifade etme, tanımlama, ilişkilendirme, açıklama ve somutlaştırma düzeyleri arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Betimsel analiz sonuçlarında da Deney1 ve Deney3 gruplarının nitelik olarak benzer bilişsel şemalara ulaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bilişsel şema, ikili kodlama kuramı, materyal, öğretim, bilişsel gelişim

The cognitive schemas are abstract structures we create in our minds via external environment stimulus. According to the Dual Coding Theory, these structures are represented as verbal and nonverbal structures.The purpose of this study is to investigate the effects of instructional materials that were prepared according to the principles of Dual Coding Theory on the cognitive schemas of the students. The study was done with 80 primary school students who were in the age group of 9-10, which is the concrete operations period of Piaget's Cognitive Development, in Kayseri province of Turkey during 2015-2016 academic year.The current study is a mixed method research that includes both qualitative and quantitative data. Five different experimental groups were constructed and five different types of instructional materials were created. The materials were text only, audio only, text and audio, text and image, image and audio.The quantitative data were collected through an achievement test, a concept test, and a schematic test, which contains completing conceptual maps, open-ended questions, conceptual cartoon questions, and drawing questions. The descriptive statistics and among the non-parametric tests, Wilcoxon signed-rank, Kruskall Wallis, and Mann Whitney U were run by using SPSS 20 and then they were interpreted. The qualitative data were collected through a semi-structured interview with students and the data were analyzed using descriptive statistics.The results of the analysis showed that there is a significant difference between the score averages of the academic success Pre-test – Post-test, which was in favor of post-test score averages. There is also a significant difference between the score averages of the concept test's Pre-test – Post-test, which was in favor of post-test score averages. The results showed that each instructional material produced positive results in building up cognitive schemas in experimental groups. At the end of Kruskall Wallis test of experimental groups' post-test point averages; a significant difference was found among the groups. In order to understand which group had that significant difference, Mann Whitney U test was performed. According to the analysis, the experimental group 1, in which the students were given text only, text and audio, and text and image at the same time, built up more schemas than the other groups. There is no significant difference between the experiment group 2, which was given text only and text and audio at the same time and the experiment group 3, which was given text only and image at the same time. There is also no significant difference between the experiment group 4, in which the students were given text and audio and the experiment group 5, which was given text only. Besides these, there are significant differences among the Schematic Test score averages of the experimental groups. Accordingly, it was concluded that the experiment group 1 is more successful than the other groups in stating, associating, describing, and materializing. There is no significant difference among the groups of experiment 2, experiment 3, experiment 4, and experiment 5 in stating, associating, describing, and materializing the cognitive schemas. The result of descriptive analysis showed that the experiment 1 and Experiment 3 groups reached similar cognitive schemas.Keywords: Cognitive schemas, dual coding theory, material, teaching, cognitive evolution