Sulhi Dölek`in çocuklara yönelik hikâye ve romanlarındaki eğitsel iletiler

Abstract

Çocuk edebiyatı, günümüz edebiyat dünyasında kendisine önemli bir yer edinmiş durumdadır. Çocuk gelişimi ve eğitimi açısından son derece önemli olan çocuk edebiyatının hitap ettiği kitlenin çocuklardan oluştuğu düşünüldüğünde bu alanın üzerinde titizlikle durulması gerektiği görülmektedir. Çocuğa hitap eden edebî metinlerin, çocukta olumlu yönde duygu, düşünce, beceri ve davranış oluşturmaya yardımcı olması beklenmektedir. Çocuklara yönelik eserler, çocukta olumlu davranış değişikliği meydana getirebilmek için birtakım mesajlar içerir. Eserler, içerdikleri bu mesajlar aracılığıyla çocukta olumlu kavram gelişimini sağlamaya yardımcı olmaktadır. Nitel araştırma yaklaşımı benimsenerek yürütülen bu çalışmada doküman incelemesi yapılmıştır. Sulhi Dölek'in çocuklar için yazmış olduğu 4 romanı ve 3 hikâye kitabındaki eğitsel iletiler belirlenmiş, bu eğitsel iletilerin eserlerde yer aldığı bölümler ortaya konulmuştur. İncelenen eserlerde en çok yardımseverlik, misafirperverlik, hayvan sevgisi, birlik ve beraberlik, düşünceli davranmak, tabiat sevgisi ve tedbirli olmak gibi eğitsel iletiler yer almaktadır. Eserlerde yer alan eğitsel iletilerin çocukların yaş aralıklarına ve gelişimsel özelliklerine uygun olduğu, eserlerde olumlu yönde iletilerin yer aldığı, işlenen eğitsel iletilerin genelde dolaylı olarak verildiği tespit edilmiştir. Çoğunlukla çocuklardan oluşan kahramanlar, okuyucunun gerçek hayatta karşılaşabileceği tarzda olaylar ve sade bir dil kullanılması sayesinde iletilerin çocuklara daha kolay ulaşmasının sağlandığı belirlenmiştir.

Children's literature has an important place in today's literature community. When it is considered that children's literature, which is very important in terms of child development and education that appeal to children, it is seen that this area needs to be meticulously dwell on. The literary texts that appeal to the child are expected to help to form in a positive way emotions, thoughts, skills and behaviors in the child. Literary works for children include a number of messages to form positive behavior change in the child. Works of literature which includes these messages help to provide positive concept development in children. In this study which based on qualitative research approach, document review was used. Educational messages have been designated in Sulhi Dölek's four novels for children and in three storybooks, the sections where these educational messages are included in the works have been revealed. In the works examined, educational messages such as helpfulness, hospitality, love of animal, unity and togetherness, thoughtfulness, love of nature and being cautious are included. It was determined that the educational messages included in the works were appropriate for the children's age ranges and progressional characteristics, that the positive messages were included in the works and the educational messages that are processed are usually given indirectly. It has been determined that the messages reach children more easily thanks to the characters which consist of mostly children, the events that the reader can encounter in real life, and the use of a simple language.