Sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme düzeylerine yönelik algılarının belirlenmesi

Abstract

Bilindiği üzere düşünme kavramı, insanı insan yapan en önemli unsurdur. Bu unsurun etki ve değeri ilk çağlardan günümüze etkisini sürekli olarak hissettirmiştir. Eleştirel düşünme ise düşünme kavramı içinde diğer düşünme tiplerini etkileyen ve onların gelişimlerinin önünü açan en temel yapı taşıdır. Eleştirel düşünme, bir olay veya duruma ne yaptığı bilerek, sistemli ve ön görülü bir biçimde yaklaşabilme becerisidir. Bu beceri doğuştan bir takım özellikleri içinde barındırsa da temel de öğretilebilirdir. Bu öğretilebilir süreci yönlendirecek kişiler ise öğretmenlerdir. Bu noktada çalışmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme düzeylerini belirlemektir. Araştırmada nicel ve nitel veri toplama yöntemleri birlikte kullanılmış olup, karma araştırma yöntemi temel araştırma yöntemi olarak seçilmiştir. Nicel veri örneklemini 2018-2019 eğitim öğretim yılında Kayseri ili çevresinde görev yapan ve Ağdacı (2018) tarafından geliştirilen `Eleştirel Düşünme Ölçeği`ni cevaplayan toplamda 100 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturur. Çalışma grubunu oluşturanlar ise bunlar arasından ve ayrı olarak seçilen 16 sosyal bilgiler öğretmenidir. Elde edilen nicel verilerin analizinde SPSS paket programı kullanılmış, t-testi, ANOVA, aritmetik ortalama, standart sapma ile bulgular elde edilmiştir.Nitel verilerin elde edilmesinde ise yarı yapılandırılmış görüşme kullanılmıştır. Toplanan veriler içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler, kodlar, bu kodlara göre oluşturulan temalar ve temaları kapsayan kategoriler oluşturulacak şekilde analiz edilmiştir.Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme düzeyleri ortalamanın üzerindedir. Kıdem yılı ve cinsiyet değişkenleri sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünme düzeylerini etkilememektedir. Bunun yanında sosyal bilgiler öğretmenleri eleştirel düşünmenin beceri anlamındaki eğitimsel öneminin farkındadır. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin eleştirel düşünmeyi geliştirebilecek yöntem ve tekniklere yönelimleri olumlu düzeydedir. İlgili öğretmenler ezberci eğitimden daha çok; bilgilerin daha kalıcı olduğu yaşantı merkezli eğitimden yanadır. Anahtar Kelimeler: Düşünme, Eleştirel Düşünme, Sosyal Bilgiler Öğretmenleri.

As is known, the concept of thinking is the most important factor that turns human being into person. The effect and value of this concept has been felt since the early ages. On the other hand, critical thinking is a key and main factor that affects the other types of thinking and guides for their improvements within the thinking concept. Critical thinking is the skill to view and approach a case or event from a systematic and predictive perspective as well as self conscious. Although this skill has already some inherent specialities, it can be teached. They are teachers who can guide for this teaching process.At this point, the aim of study is to determine the critical thinking level of social studies teachers. In the research, both qualitative and quantitative data gathering techniques have been used and also mixed survey model has been chosen as basic research model. Totally 100 social studies teachers who has worked around the province of Kayseri during 2018-2019 educational year and answered the `Scale of Critical Thinking` conducted by Ağdacı (2018) form this quantitative sample group. 16 social studies teachers who has been selected within this group or separately form study group.During the analysis of quantitative data, Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) has been used and data has been acquired through t-test, ANOVA (ANalysis Of VAriance), arithmetic average, standard deviation, tests. During the acquiring of qualitative data, semi-structured interview has been had and the data acquired has been analyzed through content analysis. The data and codes acquired during the research have been analyzed by creating topics that have been formed according to the codes and by creating categories that include the topics.According to the results of research, critical thinking level of social studies teachers is above average. Experiesce year and gender do not affect the level of crital thinking of them. In addition, social studies teachers aware of the educationel importonce of critical thinking in terms ability. Their tendency to the techniqves and ways that can improve crital thinking is in a pasitve level. The teachers in guestioan tend to permanent learinig ratter than rote-learning based education system.Key Words: Thinking, Critical Thinking, Social Studies Teachers.