Bazı yerli enginar çeşitlerinin döllenme biyolojileri ve tohum verimleri üzerine araştırmalar

Abstract

Bazı yerli enginar çeşitlerinin [Cynara cardunculus L. subsp. scolymus (L.) Hayek] döllenme biyolojisi ve tohum verimlerinin araştırıldığı bu çalışmada 'Sakız', 'Bayrampaşa', 'Kıbrıs Karası' çeşitlerine ve 'Vural No: 6' klonlarına ait 298 baş kullanılmıştır. Ege Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü deneme alanlarındaki enginar koleksiyon parsellerinde 2016-2017 yılları arasında yürütülen çalışmalarda çeşitlerin tohum verim ve kaliteleri birincil ve ikincil başlar düzeyinde incelenmiş, baş pozisyonunun tohum adedi/baş, bin dane ağırlığı ve çimlenme yüzdelerine etkisinin istatistik bakımdan önemli olmadığı tespit edilmiştir. Açık tozlanmaya bırakılan genotiplerde baş pozisyonu gözetmeksizin yapılan incelemelerde 'Vural No: 6' ve 'Bayrampaşa' sırasıyla 288 (a) ve 273 (a) tohum adedi/baş değeri ile en yüksek değere sahip olmuştur. 'Kıbrıs Karası' çeşidinin ise en yüksek bin dane ağırlığına (56 g) ve çimlenme yüzdesine (%79,71) sahip tohumlar ürettiği tespit edilmiştir. Açık tozlanan genotiplerde en güçlü korelasyonun ise bin dane ağırlığı ile çimlenme yüzdesi arasında olduğu görülmüştür. İzolasyon uygulaması yapılan 'Sakız' ve 'Vural No: 6' genotiplerinde tohum adedi/baş değerlerinde önemli ölçüde düşüşler görülmüştür. Aynı şekilde suni tozlama yapılan tüm genotiplerde de bu oran düşmüştür. 20 gün süreyle +4°C'de depolanan polenlerde yapılan canlılık testlerinde ise polenlerde canlılığının önemli ölçüde düştüğü tespit edilmiştir. Bununla beraber polenlerin kendilemelerde ve melezlemelerde kullanılma potansiyellerini koruduğuna kanaat getirilmiştir.

298 heads belonging to the globe artichoke [Cynara cardunculus L. subsp. scolymus (L.) Hayek] varieties 'Sakız', 'Bayrampaşa', 'Kıbrıs Karası' and the clone 'Vural No: 6' were used in this study to investigate reproductive biology and seed yields of artichoke. In the studies conducted between 2016 and 2017 in the artichoke collection parcels in the experimental fields of the Ege University Department of Horticulture, seed yield and quality of the varieties were examined. It has been determined that the head position at primary or secondary levels has no statistical significance on the seed number/head, 1000 seed weight, and percentage of germination. Without taking head position into consideration, among genotypes left to open pollination, 'Vural No: 6' and 'Bayrampaşa' had the highest seed yields with 288(a) and 273(a) seeds/head, respectively. The variety 'Kıbrıs Karası' was found to produce seeds with the highest 1000 seed weight (56 g) and germination percentage (79,71%). The strongest correlation in open pollinating genotypes was found between 1000 seed weight and germination percentage.Significant reductions in seed number/head were observed in 'Sakız' and 'Vural No: 6' genotypes where isolation was performed. This rate is also reduced in all genotypes that are artificially pollinated. It has been determined that pollen viability significantly decreased in viability tests performed on seeds stored at +4°C for 20 days. However, it was concluded that the pollens retained their potential to be used for selfings and hybridizations.