İlkokullarda eğitici kol çalışmalarında karşılaşılan sorunlar

Abstract

BÖLÜM IV « ÖZET, YARGI VE ÖNERİLER Bu bölümde araştırma, anahatlarıyla özetlenmiştir; araştırma amaçlarına yönelik olarak elde edilen bulgular, eğitici kolların amaç, içerik, öğretim süreçleri, boş zamanları değerlendirme, eğitici kol rehberliği ve çalışmaların değerlendirilmesi ele alınmış ve uygulamaların ne düzeyde yapıldığı belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca araştırmada ele alınan problemin çözümüne katkı sağlayacağı düşünülen öneriler geliştir i1miştir. A-öZET Bireyin yetilerini geliştirmesinde, toplumsal rollerini öğrenmesinde ve sosyalleşmesinde sosyal bir kurum olan eğitime önem1i görevler düşmektedir. Kişisel, toplumsal ve ekonomik yönden istendik kişiler yetiştirebilmek için eğitim sistemleri günün şartlarına göre düzenlenerek eğitim programları hazırlanmaktadır. Hazırlanan eğitim programlarının amacına ulaşabilmesi, içeriğin etkin yöntemlerle verilmesi ile mümkündür. Eğitim sistemimizin temelini oluşturan ilköğretimin, amaçlarının gerçekleşebilmesi için derslere göre düzenlenen ilkokul programının kapsamı içerisinde EKÇ da yer almaktadır. Eğitici kollar öğrencilere kazandırılmak istenen her türlü yaşantıların 113114 ve eğitim programı amaçlarının gerçekleştirilmesini artırıcı faaliyetlerdir. öğrenciyi organize grup yaşamına katabilmek için gerekli olan ortamları, sağlamak, ilkokul düzeyindeki eğitimin amaç ve ilkeleri içerisinde de yer almaktadır. Çocuk bu grup faaliyetlerine ancak EKÇ'da fırsat bulabilmektedir. öğrenciler tarafından öğretmenin rehberliğinde demokratik bir yöntemle yürütülmesi gereken EKÇ'ı, bir yandan diğer derslerle birlikte eğitim- öğretim, diğer yandan rehberlik acısından değerlendirilebilecek ortak noktalara sahiptir. ilk uygulamaları Cumhuriyet öncesi de var olan, ders dışı faaliyetler olarak da bilinen EKÇ'na, ilkokullarda uzun süre eğitim programı dışında, ilkokul yönetmeliği uyarınca sınırlı yer verilmiştir. İlk olarak 1962 İlkokul Program Taslağında ve 1968 İlkokul Programında bu çalışmalara yer ve zaman ayrılmıştır. 1974 yılında rehberlikle birlikte üzerinde önemle durulan EKÇ için 1976' da yayınlanan yönetmelik, 1983 ve 1985 yılında değişikliğe uğrayarak bugünkü şeklini almıştır. EKÇ'nın yürütülmesinde rehberlik niteliği taşıyan bu yönetmelikte, eğitici kolların amaçları, ilkeleri, kapsamı, yasal dayanakları, eğitici kolların örgütleniş biçimi, yetki ve sorumluluklar ayrıntılı olarak açıklanmasına rağmen uygulamalarda gereken önemin verildiği söylenemez. Nitekim ilkokul programının her115 bölümünde EKÇ ile ilgili açıklamalara ve uygulama alanlarına rastlanmasına rağmen 1986 da bu çalışmaların yürütüleceği `Eğitsel Çalışmalar` dersi haftalık ders dağıtım çizelgesinden çıkarılmıştır. EKÇ'nın ders saati sayısı artırılmayan `Hayat Bilgisi` ve `Sosyal Bilgiler` dersleri içinde yürütülmesi istenmektedir. Bu, sınırlı zaman, okulun -fizikî olanaksızlıkları, yetersiz rehberlik, parasal durum, derslerin ağır bilgi yükü, sınav hazırlıkları, öğrenci ?fazlalıkları vb. nedenlerle ilkokul düzeyindeki eğitimin öğrencilere gerekli olan bilgi ve alışkanlıkları vermede yetersiz kaldığı bilinen bir gerçektir. öğretmenlere hizmet öncesi eğitimlerinde ve HİE ile EKÇ'na gerekli ve yeterli rehberliği yapabilecek bir eğitim verilememiştir. Çocuğun demokratik yasama alışmasında, sosyal yönden gelişmesinde, özel yeteneklerinin geliştirilmesinde, bos zamanlarını değerlendirmek için iyi alışkanlıklar kazanmasında, kendi problemlerini çözebilmesinde, planlı çalışma alışkanlığı kazanmasında ve öğrenmeyi öğrenmesinde derslerden çok daha farklı etkilere, akademi, pratik, demokratik ve yaşamsal bir değere, öğrenim hizmetlerinin niteliğini artırıcı bir işleve sahip EKÇ'ı istisnalar dışında adet yerini bulsun anlayışıyla kağıt üzerinde kalan etkinlikler durumundadır. EKÇ da karşılaşılan bu ve benzeri sorunlarla,116 çalışmaların yürütülmesine rehberlik eden öğretmen ve yöneticiler yüzyüze gelmektedir. Bu çalışmaların yürütülmesinde esas alınacak bir dizi ilkenin geliştirilmesi yeterli olmamaktadır. Bu ilkelerin ışığında yapılan çalışmaların değerlendirilmesi gereklidir. Bu güne kadar uygulamalarda karşılaşılan sorunlar ciddiyetle ele alınıp araştırılmamıştır. Bu nedenle ilkokullarda EKÇ'nın yürütülmesinde ne tür sorunlarla karşılaşıldığını saptamak ve bu çalışmaların etkinliğini artırmak için uygulamalarda alınması gerekli önlemlerin neler olabileceğinin araştırılmasına ihtiyaç duyulmuştur. İşte bu araştırma İlkokul Programı kapsamında yer alan EKÇ'nın genel bir değerlendirmesini yapmak ve karşılaşılan sorunları saptayarak uygulamalara katkıda bulunacak öneriler geliştirmek amacıyla yapılmıştır. Bu amaca ulaşabilmek için konunun boyutunu ortaya koyan literatür taramasına yer verilmiş, örneklem alınan 12 ilkokulda 150 öğretmen ve 12 yöneticiye kümetipi anket uygulanmış, elde edilen verilerin çözümlenmesine yönelik işlemler yüzde ve frekans teknikleri gibi istatistiksel yöntemler kullanılarak yapılmıştır. Yorumlama işlemleri ise, metin içinde sunulan ve belli başlıklar altında grublanan ; tablolara dayalı olarak yürütülmüştür. Araştırma amaçlarına uygun olarak toplanan ve117 çizelgelerde ayrıntılı bir şekilde dökümü yapılan başlıca bulgular ise söyle özetlenebilir: 1. Uygulanmakta olan öğretme - öğrenme süreçlerinin başarısını yansıtılacağı düşünülen ya da sistemin ürünü olarak nitelendirilen öğrenci davranısl arı ndaki değişmeler, istenen düzeyde olusamamaktadır. EKÇ'na katılan öğrenciler başkalarına yansıtmak istedikleri iç yaşantı, duygu ve düşüncelerini yeterince açı ki ayamama, proje geliştirme ve uygulayabilme yetersizlikleri devam edip gitmektedir. 2. Programın amaçları ile söz konusu amaçları gerçekleştirmeye yönelik yaşantılardan oluşan içeriğin, yeterli görülmesiyle birlikte, öğrencilerin ilgisini çekme ve katılmalarını sağlamada, ilgi, ihtiyaç, davranış ve çalışma yöntemlerini etkileme yönleri ile yeniliklere açık olma yönlerinin daha da geliştirilmesi isteni 1/nektedir. 3. öğretme- öğrenme süreçlerinde öğrencinin etkin katılımını sağlayacak iç tüzük ve çalışma programlarının öğrenci merkezli hazırlanmadığı, öğrenci ilgisi EKÇ alalarını tanıtıcı çalışmalar ile gezi- gözlem etkinlikleri vb. etkinliklere gereken önemin verilmediği, yanlızca `çeşitli yarışmalar, yayın ve folklor` etikinl iklerinde ise sınırlı bir çalışma ile yet i n i 1 mi st ir. Frogramın yürütüldüğü fiziksel olanakların yetersiz kaldığı, EKG geleneksel okul ortamında yürütülmesinde yer ve zaman bulamama gibi çeşitli sorunlar yaşanılmaktadır.118 4. Okullarda kurulan eğitici kolların tür ve sayıları yeterli ve dersler kadar önemli görüldüğü belirtilmektedir. En verimli calıştığı gözlenen eğitici kolların, öğrencilerin en çok görev almak istedikleri eğitici kollar olduğu görülmüştür. Bu olumlu bulgulara karşın ilgili yöneticilerin EKÇ ile yeterince ilgilenmediği, öğretmenlerin iç tüzük ve çalışma programı hasırlanmasında yeterli rehberlik yapmadığı, dol ayı sı ile öğrencilerin EKÇ'nı sağlıklı yürütemedikleri gözlenmektedir. EKÇ'nın yıl içi etkinliklerinin öğrenci merkezli değerlendirilmediği ve EKÇ için programda ayrı bir sürenin olmayışı bu çalışmaları olumsuz yönde etki1emektedir. 5. öğretmen ve yöneticiler kendi bilgi ve deneyimleri çerçevesinde EKÇ'na rehberlik etmeye çalışmaktadırlar. Ancak yeterli olmamaktadırlar. Bu konuda ilgili kişi ve kuruluşlardan da gerekli desteği g örememekted irler. Bir uzmanlık alanı olan rehberlik konusunda, her iki grup da gerek hizmet öncesi, gerek HÎE yoluyla eğitici kol rehberliği ile ilgili bir eğitim görmemişlerdir; ancak böyle bir eğitime ihtiyaç duymaktadırlar. EKÇ'nı yürüten eğitici personel, kıdem ve öğrenim düzeyleri yeterli görünmesine karşın, teşvik edici önlemler alınmadığı ve HÎE ihtiyaçları karşılanamadığı için ilgili çalışmaları etkin bir şekilde yürütememektedirler.119 6. EKG öğrencilerin, boş zamanlarını değerlendirmelerine katkı sağlayacak bir şekilde düzenlenmediği ve öğrencilerin katılımını sağlayacak ortam ve olnaklar oluşturulamadığı için genelde boş zamanlarını EKÇ ile değer lendi rememektedir ler. B-YARGI EKÇ bireysel ve toplumsal gelişmenin özünü ve itici gücünü oluşturan organize grup faaliyetleri durumundadır. ilkokullarda EKÇ konusu öğrenciyi, toplumsal, ekonomik ve kişisel yönden yarına hazırlama ve gerekli davranış formlarını kazandırma ihtiyacından kaynaklanmakta ve diğer dersler kadar önem taşımaktadır. Konunu taşıdığı önem ve öğrenci merkezli faaliyetler olduğu dikkate alındığında, kalabalık ve fizikî olanakları yeterli olmayan okullarda ve konuda yeterli rehberlik eğitimi verilmeyen öğretmenlerle verimli çalışamayacağı açıktır. Bu nedenle bir dizi ilkenin yasalaştırılması ve programın içeriğinde yer verilmesi yeterli değildir. Bunların yanında konuyla iç içe olan personelin alana yönelik eğitimleri sağlanmalı ve özendirilmeli, uygulama olnaklarını artırıcı somut önlemler gerçekleştirilmeli ve bilimsel araştırma bulgularıyla desteklenen daha pratik uygulamalar get iri1melidi r. C-ÖNERİLER İlkokullarda, programda yer alan EKÇ'nın yürütülmesiyle ilgili olarak uygulamalarda karşılaşılan