Optimum stok düzeyinin belirlenmesinde simülasyon tekniği ve bir kurubakliyat tasnif, işleme, muhafaza ve paketleme işletmesinde uygulaması

Abstract

ÖZET OPTİMUM STOK DÜZEYİNİN BELİRLENMESİNDE StMüLASYON TEKNİĞİ VE BİR KURUBAKL1YAT TASNİF, İSLEME, MUHAFAZA VE PAKETLEME İSLETMESİNDE UYGULAMASI Tea Danışmanı: Doç. Dr. Cemal YÜKSELEN Hazırlayan : Mustafa KIZ İLKAY A Çukurova üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabil im Dalı Yüksek Lisans Tezi İnsan gereksinimi olan mal ve hizmetlerin doğa tarafından tam olarak karşılanamaması sonucu üretim gereği duyulmuştur. üretim; emek, sermaye, hammadde, malzeme, bilgi ve enerji gibi girdilerin belirli bir dönüştürme süreciyle istenilen miktarda, kalitede, zamanda ve yerde mal ya da hizmet şekline dönüştürülerek işletme amaçlarının en uygun biçimde karşılanması olarak tanımlanabilir (ÖZGEN, 19S7, s. 4). Kaynakların kıt olduğu günümüzde, işletme amaçlarının en uygun biçimde karşılanabilmesi, üretimin verimlilik ilkesine göre yürütülmesine bağlıdır. Bu da ancak üretime, yönetimsel bakış açısı ile yaklaşmakla mümkün olabilir. Bu anlamda üretim yönetimi, üretim amacı ile bir araya getirilen faktörlerin yönetilmesi,, koordinasyonu ve kontrolüdür. Bu anlamda üretim yönetiminin görevi, işletmeVI kaynaklarının optimizasyonu ile belirli miktardaki mamulün, istenilen kalitede, samanda, yerde ve en düşük maliyetle üretimini gerçekleştirmektir (ÇİZGEN, 1937, s. 4 ). - üretim yönetimi talebin kaynak optimizasyonunu sağlarken, işletme zaman zaman birbiriyle çelişen amaçlarla karşı karşıya kalabilmektedir» üretim yönetimi, sözkonusu amaçları uyum 1 aştırmaya çalışır. Bu uyum 1 aştırmayı sağlayacak araçlardan birisi de, işletmenin tüm işlevlerinin ilgi alanına giren stok kontrolü olup günümüzde kanunun karmaşıklığı, sistem modelinin oluşturulmasını zorunlu kılmaktadır. Stok kontrolü modelleri genel alarak deterministik ve stokastik (probabi 1 istik) olmak üzere iki başlık altında ele alınır. Deterministik modellerde, başta talep ve tedarik süresi olmak üzere modelin tüm parametrelerinin bilindiği varsayımından hareket edilir. Stokastik stok kontrol modellerinde ise, talep ve tedarik süresi değerleri kesin olarak bilinmeyip, çogu kez bir olasılık dağılımıyla tanımlanır. Gerçek durumda ne talep miktarı ne da tedarik süresi (ön zaman, hazırlık zamanı) kesin olarak belirlenebilir. Talebin tahminleri aşması veya tedarik süresinin beklenenden daha uzun olması halinde stok dışı durumla karşılaşılabilir. Bu sakıncayı önlemek isteyen işletmeler ise yüksek seviyede stok bulundurma yolunu seçerek, stoklama maliyetinin artmasına neden olabilirler. Mevcut stokun talebi karşılayamaması ise, fırsat kaybını arttırabilir. Stok probleminde elde bulundurmama maliyeti sıfır kabul edildiğinde çözüm oldukça basittir. Ancak, elde bulundurmama maliyeti karşılanamayan talep miktarına göre arttığında, söz konusu giderin, problemde bir değişken olarak dikkate alınması zorunlu hale gelmektedir.VII Gerek ekonomi gerekse sanayi bazında karşılaşılan problemler o denli karmaşıktır ki, ne deneysel olarak ne de kesin matematiksel bir çözüme ulaşma mümkün olabilir. Ayrıca ekonomideki belirsizlikler, çözüm için çok çeşitli alternatifler üretilmesini ve bu alternati-f ler arasından en uygun olanını seçme zorunlugunu getirir. Bu alternatiflerin deneysel olarak araştırılması veya matematiksel çözümlere ulaşılmasının, hem maliyet hem de zaman açısından çok pahalı olacağı açıktır. Bu durumlarda yaklaşık çözüme götüren modellere, sistematik denemeye, planlı aramaya, modele uygun sayısal denemeye dayanan yöntemlere başvurulmaktadır. Bu şekildeki ilkesiz yaklaşımlar arasında simülasyon modeli de yer almaktadır. Çalışmada talep ve tedarik süreleri bir olasılık dağılımıyla belirlenmektedir. Bu da alternati-f üretimini arttıracağından, çalışmada simülasyon modeli uygulanmaktadır. Gerçeği temsil eden bir varsayım olarak tanımlanan simülasyon modeli, sözkonusu özellikteki problemlerin çözümü için en uygun modellerden birisidir. Simülasyon la amaçlanan, maniplasyon sonucu ortaya çıkabilecek değişmeleri belirlemektir. Simülasyon analizi, -faaliyet alternatiflerinin beklenen sonuçları hakkındaki bilgiyi karar vericiye ulaştıran bir modeldir. Yönetici alternatifler hakkında bilgi sahibi olur ve bu alternatifler arasından işletme için en uygun olanını seçebilir; ya da ortaya çıkabilecek değişiklikler karşısında önceden hazırlık yapma olanağı bulur., Çalışma konusu olarak seçilen işletme için geliştirilen simülasyon modeli, işletmenin kapasite verileri, pazarlama hedefleri dikkate alınarak orijinal bir program ile çözülmüştür Sözkonusu problemde amaç, optimal ekonomik siparişVIII miktarı ile optimal ekonomik sipariş noktasını belirleyerek, ortalama maliyeti minimize etmektir. Geliştirilen model ve program, aynı varsayımların geçerli olabileceği çeşitli işletmelerde de kullanılabilecek özellikleri taşımaktadır.

IX ABSTRACT DETERMINING OPTIMAL INVENTORY LEVEL BY SIMULATION TECHNIQUE AND ITS APPLICATION IN AN ESTABLISHMENT OF CALIBRATING, PROCESSING AND PACKAGING OF PULSES Supervisor: Doç. Dr. Cemal YÜKSELEN By : Mustafa KIZILKAYA Çukurova University Institute o-f Social Sciences Department o-f Management Master Thesis The lack o-f inventories causes o-f both production and marketing problems. The purpose o-f the inventory control systems is solving these problems by optimization. Simulation is one o-f techniques which can be used in inventory control problems. Because o-f the complexity and numbers o-f the variables o-f inventory control systems, simulation has a common use. Here under circumstances o-f the production capacity and marketing targets, an appropriate simulation model has been constructed and an original computer program has been developed and used. It's seen this model and program can be used -for the -firms which have the same circumstances.