Türk finans kesiminde yeni finansal araçlar: Varlığa dayalı menkul kıymetin genel olarak ve Türkiye açısından değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Bir ülkenin gelişmesinde rol oynayan faktörlerden biri, fon fazlası olanlar ile fon açığı olanları biraraya getiren f inansal pazarların belirli bir etkinlik kazanmış olmasıdır. ülkemizde 1981 yılında 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile kurulan Sermaye Piyasası Kurulu, kuruluşundan bu yana her tür tasarruf sahibinin fonlarının menkul kıymetlere aktarılması amacıyla finansal araç çeşidinde artış sağlamaktadır. Bu çalışmanın birinci bölümünde, finansal araçların tamamına değil, Türk Sermaye Piyasası'nda 1980' li yıllardan beri varolan ancak Temmuz 1992 tarihinde. Sermaye Piyasası Kanunu 'nda yapılan değişiklikten sonra. Sermaye Piyasası Kurulu tarafından çıkarılan tebliğler ile ihraç esasları yeniden düzenlenen finansal araçlardan. Hisse Senedine Dönüştürülebilir Tahvil, Kara İştirakli Tahvil, Finansman Bonosu, Kar Zarar Ortaklığı Belgesi, Katılma İntifa Senetleri, Menkul Kıymet Yatırım Fonu Katılma Belgeleri ile Sermaye Piyasası Kanunu 'ndaki son düzenleme ile kullanımına ilk olarak olanak sağlanan Oydan Yoksun Hisse Senetleri açıklanmıştır. İkinci bölümde ise, ilk olarak kullanımına olanak sağlanan diğer yeni finansal araç olan ve ilgili tebliğ yayınlandıktan hemen sonra kullanılmaya başlanan Varlığa Dayalı Menkul Kıymet, genel olarak ve gelişmiş ülkelerdeki uygulanış şekli ele alınarak açıklanmıştır. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ' in ilk kullanılmaya başlandığı ülke ABD'dir. VDMK'nin geçmişi. 1934 yılına kadar dayanmasına rağmen 1980 'li yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Her alacak VDMK ihracına temel teşkil edememektedir. Alacakların VDMK ihracına konu olabilmeleri için, nakit akımlarının belli olması, alacak portföyünün performansının ölçülebilir olması, bunun yanısıra alacak havuzunun, ödenmemeriskine karsın fazla sayada alacaktan oluşması gerekir. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet, ABD dışında İngiltere ve Fransa gibi gelişmiş ülkelerde de kullanılan bir araçtır. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ihraç edebilen kuruluşlar arasında bankalar, özel amaçlı kurumlar ve leasing şirketleri yer almaktadır. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ihracının en basit yapısı, ihraca temel teşkil eden alacakların bir havuzda toplanması ve ihracı gerçekleştirecek özel Amaçlı Kurum' a devredilmesinden oluşmaktadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde, ülkemizdeki Varlığa Dayalı Menkul Kıymet uygulaması değerlendirilmiştir. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetlerin ihraç esaslarının düzenlendiği tebliğde ihraca yetkili kuruluşlar arasında bankalar, genel finans ortaklıkları ve f inansal kiralamaya yetkili kuruluşlar yer aldığı halde, bu güne kadar yalnızca bankalar tarafından Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ihraç edilmiş ve ihraç tutarı kısa sürede trilyonlara ulaşmıştır. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetin bankalar tarafından yoğun ilgi görmesinin nedenini, maliyetinin, mevduatın maliyetine göre daha düşük olması oluşturmaktadır. Başlangıçta, Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ile toplanan fonların maliyetinin düşük olmasının kredi faizlerine yansıyacağı beklenirken bugüne kadar böyle bir maliyet düşüşü gerçekleşmiştir. Ayrıca Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ihracına temel teşkil eden alacaklar arasında tüketici kredilerinin de bulunması bankaların kullandırdıkları tüketici kredisi miktarının artmasına neden olmuştur. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetin yatırımcı tarafından çokçabuk kabul görmesinin nedenlerini ise, riskinin az, getirişinin mevduata göre daha fazla ve likiditesinin yüksek olması oluşturmaktadır. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ihraç edebilecek kurumlardan biri olan ve kuruluş esasları tebliğde belirtilen Genel Finans Ortaklıkları 'nın kurulması konusunda bugüne kadar bir girişimde bulunulmamış ve sonuçta Varlığa Dayalı Menkul Kıymet yalnızca bankalara düşük maliyetli fon toplama imkanı sunan bir f inansal araç olmuştur.