Adana masalları araştırması

Abstract

ÖZET Adana masalları adlı çalışmamızla, kültürümüzün en değerli kaynaklarından biri olan Adana masallarının bir kısmım derleyip, bilimsel yöntemlerle inceledik. Masal malzemesi bakımından oldukça zengin olan Adana' dan elli masalı çalışmamıza dahil ettik. İncelememiz sonucunda, Adana masallarının daha önce tespit edilmeyen bir çok özelliğini gördük. Adana masalları yapı bakımından diğer Türk masalları gibi döşeme, asıl masal ve sonuç bölümlerinden oluşur.. Yöreden derlediğimiz elli masaldan, kırk dokuzunun döşeme bölümü vardır. Adana masallarının asıl masal bölümleri genellikle uzun olup yer yer ara formellerle zenginleştirilir. Masalın sonuç bölümünde yer alan ve anlatıcının dileklerini anlatan tekerlemeler ise otuz masalımızda vardır. Adana masallarının genelinde beş çeşit zaman kullanılır. Bu zamanların kullanım sıklığına göre sıralayacak olursak : Öğrenilen geçmiş zaman, geniş zaman, şimdiki zaman olduğunu görürüz. Bunun yanı sıra başka kaynaklarda rastlamadığımız geniş zamanın rivayeti ile şimdiki zamanın rivayetinin de masallarımızda kullanıldığım tespit ettik. Adana yöresinde masal anlatıcısı bazen masalın canlılığım sağlamak amacıyla aynı masal içinde birden fazla zaman kullanılır. Yöre masallarında geniş ve dar mekanının kullanılmıştır.Ama kahramanların yaşadıktan ya da bulundukları yerin ismine rastlanmaz kullanılmaz Adana' da masal anlatma bir gelenek haline gelmiştir. Kaynak kişilere yönelttiğimiz Anket sorularım değerlendirdiğimizde, masal anlatmanın belirli kurallara bağlandığını görürüz Adana' da masallaryaşlılar tarafından ya kış geceleri zaman geçirmek için ya da çalışma mevsimlerinde, işi kolay kılmak için anlatılır. Anlatıcı; nasihat vermeyi, vakit geçirmeyi ve insanları eğlendirmeyi amaçlar. Masal anlatılacak mekan önceden dinleyicilere duyurulur. Bu mekanlarda toplanan halk, masal dinledikten sonra çeşitli eğlenceler düzenler ve yöreye özgü yiyecekler yer. Yazılı kaynaklara ve daha önce yapılmış tezlere başvurmadan elli masal tarafımızdan derlenerek, Türkiye masal dağarcığına elli yeni masal veya Adana varyantları kazandırılmıştır. Çalışmamızda yer alan elli masalı Antti Aarne ve Stith Thompson' un düzenlemiş olduğu kataloga göre inceledik. İncelemelerimiz sonucunda, bir masalımızın hayvan masalı, otuz tanesinin olağan üstü masal, On yedi tanesinin gerçekçi masal, İki tanesinin güldürücü hikaye olduklarım tespit ettik Derlediğimiz Adana masallarından otuz tanesini, Eberhard ve Pertev Naili Boratav'ın hazırlamış olduğu kataloga göre tasnif ettik. İncelediğimiz masallardan yirmi tanesinin T.T.V.'de yer almadığım gördük. Adana masallarının motiflerini Stith Thompson' un Motif Index of Folk Literature Adlı eserine göre düzenledik. Stith Thompsun'un A' dan Z'ye yaptığı dizinde yer alan ana motif gruplarının büyük çoğunluğu Adana masallarında yer almaktadır. Bunlar: Hayvanlar, yasaklar, sihir, ölüm, harikuladelikler, devler, imtihanlar,akıllılar ve aptallar, aldatmalar, kaderin ters dönmesi, geleceğin tayini, talih, cemiyet hayatı, mükafatlar ve cezalar, esirler ve kaçaklar, anormal zulümler, cinsiyet, din, karakter özellikleri, muhtelif motif guruplarıdır.

SUMMARY By our study named `Adana Folk Tales` we gathered and examined scientifically a part of Adana. Folk tales which is one of the most valuable sources of our cultures. We included fifty folk tales to our study from Adana which is fairly rich from the folk tales materials point of view. After our study we saw many properties of Adana folk tales which weren't established before. As the other Tukish folk tales, the structure of the Adana Folk tales consist of introduction, real story and result. 49 piece of 50 folk tales that we gathered from environment have introduction part. Real story parts of Adana Folk Tales are usually long but sometimes they were made rich by adding formulas. The rigmaroles which take place at the result part of the folk tale and tell the wishes of the teller are settled in our 30 folk tales. 5 kinds of tenses are used in general of Adana Folk tales. If we put them in order, according to their usage frequency, we see that; Past tense,present tense and present continuous tense. By the way we established that present perfect and pst continuous tense are used in folk tales that we couldn't find in other sources. In Adana environments, folk tale teller uses more than one tense in the same folk tale in order to keep the folk tale excited and lively. Wide and narrow places are used in the environment folk tales. But the name of the place in which the hero of the story live or stay, isn't used and told in the folk tale. To tell a folk tale became a tradition in Adana. When we examine the poll questions which we ask to source people, we saw that it is connected to some rules to tell a folk tale. In Adana the folk tales are told ¥111by old people either to spend time in winter nights or to make the work easy in working seasons. The aims of the teller are; to give advice, to make people spend time and enjoy. The place that the folk tale will be told is announced to people before. The people who came together in that place, organise some kind of funs and eat meals, which are peculiar to the environment, after they listened the folk tale. Fifty new folk tales or Adana versions are to gathered and added by us to Turkish folk tales tresure. Without looking written sources and before having done thesis. We examined the 50 folk tales treasure, wich are in our study according to the catalogue prepared by antti aarne and Stith Thompson. After our examinig we established that one folk tale is about animals, 30 folktales are about unusual events, 17 folktales are about real stories and two of them are funny stories. We organized 30 of the Adana folk tales that we gathered, according to the catalogue wich prepared by eberhard and pertev naili boratav. We saw that 20 of the folk tales, that we exanined, had no place in T.T.V We arrenged the motives of the Adana folk tales according to the work of Stith Thompson, named motif Index of folk literature Most of the basic motif groupes that settled in the index put in order A from Z made by Stith Thompson take place in Adana folk tales. These are; Animals, forbiddens, magic, death, marvelius, titans, examinations, elevers, and stupids, deceivings, to be reverse of destiny, appointment of future, chance, society life, revards and punishments, slaves and ISfugiteves, unusual cruelties, sexuals, religien character properties are kinds of motive groupes. ANAHTAR KELİMELER (KEYWORDS) Masal: folk tale Motif: motif Tip: type Tasnif: classification Derleme: gathering