Yeni içsel büyüme teorileri ve Türkiye ekonomisinin büyüme dinamiklerinin analizi

Abstract

ÖZET Bu doktora tezinde, özellikle 1980'li yılların ortalarında beliren ve izleyen yıllarda hızla çoğalan Yeni İçsel Büyüme Teorileri (İBM) ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır. Solow-Swan ve Ramsey-Cass- Koopmans (RCK) tipi büyüme modellerini içeren geleneksel büyüme modelleri, ekonomilerin uzun dönemli büyüme süreçlerine bir açıklama getirememektedirler. Bu modellere göre, uzun dönemli büyüme, dışsal faktörlerce belirlenen tasarruf oram, nüfus artış hızı ve teknolojik gelişme gibi etmenlere bağlıdır. RCK tasarruf oranım dönemlerarası fayda fonksiyonu ile içselleştirmiş olsa da, bu modellerin temel sonuçlan değişmemektedir. Ayrıca geleneksel modellere göre, iktisat politikalarının uzun dönemli büyüme sürecine hiç bir etkisi yoktur. Bu nedenle hükümetlerin büyümeyi artırmaya yönelik iktisat politikalarıyla ekonomiye müdahale etmeleri de gereksizdir ve kaynakların optimal dağılımım bozucu etkilere sahiptir. Büyüme etkisi, yalnızca ekonomilerin kısa dönemleri için oluşabilir. Bu tezlere karşın, İBM, büyümenin temel değişkenlerini ve parametrelerini büyüme modellerinde içselleştirmeye çalışmıştır. Bu yeni yaklaşımlarda fiziksel ve beşeri sermaye yatırımları, AR-GE sektörü ve yaparak-öğrenme yollarıyla ortaya çıkan teknolojik gelişme gibi etmenler, ekonomilerin uzun dönemli büyüme etkisi yaşamalarım sağlayabilmektedir. Bu nedenle İBM'de ölçeğe göre artan ya da sabit getiri varsayımları, bu nedenle sıkça kullanılmaktadır. Bu doktora tezinde İBM üç temel gruba toplanmıştır. Birinci grupta P.Romer (1990), Aghion ve Howitt (1992) ve Grossman ve Helpman (1991) gibi iktisatçıların yaptıkları çalışmalarla gelişen AR-GE sektörü uzun dönemli büyüme etkileri yer almaktadır, ikinci grupta Ak tipi modeller yer almaktadır. Bu modeller yeniden üretilemeyen (işgücü gibi) girdileri dışarıda bıraktıkları için Ak tipi olarak adlandırılmaktadır. Bu alandaki çalışmalar temel olarak P. Romer (1986), Rebelo (1991) ve Lucas (1988)'e dayanmaktadır. Bu yaklaşımların büyüme sürecine ilişkin temel öngörüsü, fiziksel sermaye yatırımlarının yaparak-öğrenme sürecini harekete geçirerek verimliliği içselleştireceği ve artıracağıdır. Üçüncü grup modeller, geleneksel makro üretim fonksiyonuna beşeri sermayeyi eklemeye çalışmaktadır. Yapılan ampirik çalışmalar, bu tezi doğrular niteliktedir (MRW, 1992). İBM'ye göre fiziksel ve beşeri sermaye yatırımları ve AR-GE kanalıyla uzun dönemli büyüme etkisi yaratılabilir. Bunu sağlama da vergileme, kamu harcamaları ve sübvansiyonlar gibi iktisadi politikaların katkısı çok büyüktür. Tezin altıncı bölümünde, İBM'yi, Türkiye ekonomisi verileri kullanılarak ekonometrik sınamalara tabi tutulmaktadır. Yatırımların uzun dönemli büyümeye etkilerinin olup olmadığı ya da Ak tipi modellerin geçerliliği, yıllık ve üçer aylık iki ayrı grup seriyle sınanmıştır. Sınamalarda, vektör otoregresif modellere başvurulmuştur. Çıkan sonuçlara göre özellikle makine yatırımları anlamlıdır. Ancak aynı sonuç, toplam yatırımlar için net biçimde söylenememektedir. ikinci olarak kamu harcamalarının uzun dönemli büyüme etkileri iktisadi ayrıma göre incelenmiş ve kamu yatırım harcamalarının belirli ölçülerde anlamlı büyüme etkilerine yol açtığı saptanmıştır.

Abstract In this doctorate thesis, New Endogenous Growth Theories (NEGT) especially appeared in the mid of the 80s and then quicly grew up are studied in detail. Traditional growth models that contain Solow-Swan type (SGM) and Ramsey-Cass-Koopmans type (RCK) couldn't explain how economies grow up in the long-run. These models predict that economies affected by technological change, saving rate and population growth rate that all are determined by exogenous factors. Although RCK have an approach that saving rate are made endogenous, basic results of these models couldn't change.. Also it is predicted that, economic policies are unaffected in the long-run growth process. Therefore governments' policy interventions are unnecessary. Growth is promoted in the short-run of the economy. In contrast to traditional models, NEGT had brung forth endogenization of basic growth variables and parameters. In these new approaches, investment in physical and human capital, technological change are endogenised by via of R&D sector and learning-by-doing process and made assumptions that firms can operate by increasing marginal productivity to scale connected with R&D sector. In this doctorate thesis, we classified new growth models as three basic approach. First is R&D based models that can be attributed to P. Romer (1990), Aghion and Howitt (1992) and Grossman and Helpman (1991); second is Ak type models that had been set up on investment and learning by doing process. P. Romer (1986), S. Rebelo (1990), Lucas (1988) can be regarded as some authors in these approaches. Third is intensified in human capital and long-run growth relation inspired by Arrow (1962) and Uzawa (1965). Jones (1996) and Mankiw, Romer and Weil (1992) are mains in these area. According to the NEGT, as connected with investment in physical capital and human capital, and R&D operations' volume in the economy, it is possible to maintain growth in the long-run. That is, not only level effect, growth effect can be created in the long-run by investing in capitals and R&D sectors, and by economic policies like taxation, public expenditures and subsidies. In final chapter, we tested NEGT's arguments including investment in physical capital, public expenditures as economic policy, and augmented Solow model by adding human capital index that counted by us in Turkey case. In testing the investment in physical capital, we exploited data cover machine investment and total investment between period 1981.1 and 1996.4. Test results support the Ak type arguments that claim importance of investment in physical capital on long-run growth. But total investment results uncertain. Secondly we tested public expenditures' effects on long-run growth. Especially, public investments are meaningful to explain economic policies' s growth effect. Thirdly, augmented Solow model is subject of study. We separately tested original Solow model and augmented Solow model to determine and compare the coefficients of model's variables and determination coefficient. It is abvious that adding human capital to Solow model, growth can be explained better.Anahtar Sözcükler : İçsel Büyüme, Beşeri Sermaye, Fiziksel Sermaye, Yakınsama, Araştırma-Geliştirme Key Words : Endogenous Growth, Human Capital, Physical Capital, Convergence, Research and Development JEL : 04, 03, 01