The Impact of national culture on employee job dissatisfaction responses: An exploratory study

Abstract

ıu ÖZET ULUSAL KÜLTÜRÜN ÇALIŞANLARIN İŞ TATMİNSİZLİKLERİNE GÖSTERDİKLERİ TEPKİLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ : KEŞİFSEL BİR ARAŞTOIMA Mehmet TURAN Doktora tezi, İşletme Anabilim Dalı Danışman : Yard. Doç. Dr. Ünal AY Mayıs 1999, 140 sayfa Daha önce yapılan araştırmalar, çalışanların işlerinde yaşadıkları problemler ve memnuniyetsizlikler karşısında, devamsızlık yapma, işe geç gelme, işten ayrılma, şikayette bulunma gibi tepkiler gösterdiklerini ortaya koymuştur. Bununla beraber, çalışanların bir tepki türünü diğerine neden tercih ettiği konusunda yapılan araştırmaların yetersiz kaldığı görülmektedir. Bu tez çalışması, söz konusu alanda yapılan araştırmalara bir katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bu amaçla da, ulusal kültürel değerlerin işgören tepkilerini etkileyebileceği tahmin edilerek ulusal kültürle iş tatminsizliklerine gösterilen tepkiler arasında bir bağ kurulmaya çalışılmıştır. Söz konusu ilişkiyi araştırmak amacıyla çeşitli hipotezler geliştirilmiş ve daha sonra bu hipotezler Adana bölgesinde faaliyet gösteren 10 özel sektör kuruluşunun iki yüz elli beyaz yakalı çalışanı üzerinde test edilmiştir. Bahsi geçen ilişkiyi ölçebilmek için, hem, katılımcıların iş tatminsizliklerine gösterdikleri tepkileri hem de onların kültürel özelliklerini ortaya koymak gerekmektedir. Analiz sonuçlarına göre, çalışanların tepkileri dört kategoride sınıflandırılmaktadır. Bunlar: 'işten ayrılma` tatminsizliğe yol açan ortamdan tamamen uzaklaşmak, `Sorunları seslendirme` tatminsizliğe yol açan durumun düzeltilmesine çalışmak, 'İlgisizlik` tatminsizliğe yol açan ortamdan geçici olarak uzaklaşmak, ve ` Sadakat` tatminsizliğe yol açan durumun düzeleceğini düşünerek beklemektir. Ortaya çıkan sınıflandırmanın önceki araştırmalarla tutarlı olduğu görülmektedir. Ancak, bu araştırmada, işten ayrılma davranışı, faktör analizi sonucunda iki ayrı faktör biçiminde kendini göstermiştir. Bunlar, 1. İşi tamamen bırakmak, 2. İşletme içinde iş değiştirmektir.IV Ulusal kültürel değerlerin iş tatminsizliklerine gösterilen tepkiler üzerindeki etkisini ölçebilmek için Hofsted' in (1980) geliştirmiş olduğu dört boyutlu ulusal kültür modeli- Hiyerarşik mesafe, Belirsizlikten kaçınma, Bireyci/Kollektif zihniyet, Maskulin/Feminin değerler- kullanılmıştır. Araştırma örneğimizdeki kişilerin kültürel yapılanmalarım ortaya çıkarmak amacıyla yapılan faktör analizi sonucunda katılımcıların ast üst ilişkilerinde yüksek hiyerarşik mesafeye muhatap oldukları, yüksek derecede belirsizlikten kaçınma eğiliminde oldukları, ve kollektif/feminin değerlere sahip oldukları gözlenmiştir. Geliştirdiğimiz hipotezlerde, bu kültürel özelliklerin iş tatminsizliklerine gösterilen tepkileri değişik şekillerde etkileyeceği tahmin edilmektedir. Elde edilen sonuçlar tahminlerimizi büyük ölçüde destekler niteliktedir. Örneğin, çalışanların belirsizlikten kaçınma eğiliminde olmaları ve kollektif/feminin değerlere sahip olmaları ile, onların işten ayrılma ve işe karşı ilgisiz kalma türünden tepkiler göstermesi arasında negatif bir ilişki bulunmuştur. Bunun yanısıra, hiyerarşik mesafe ile sadakat ve bağlılık ifade eden davranışlar arasında pozitif bir ilişki, belirsizlikten kaçınma eğilimi ile sorunları dile getirme teşebbüsü arasında negatif bir ilişki olduğu gözlemlenmiştir. Beklenenin aksine, hiyerarşik mesafe ile sorunları dile getirme teşebbüsü arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Ve son olarak, kollektif feminin değerlere sahip olma ve, belirsizlikten kaçınma eğilimi ile sadakat ve bağlılık ifade eden davranışlar sergileme arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Özetle, elde edilen sonuçların ulusal kültürel değerlerle iş tatminsizliklerine gösterilen tepkiler arasında daha önce denenmemiş bir bağlantıyı kurmak suretiyle mevcut teoriyi daha kapsamlı hale getireceğine inanılmaktadır. Pratik açıdan ise bu çalışmanın sonuçlan örgütlere, işgören tepkilerim kontrol altına almak için örgüt yapısı ile çalışanların değerleri arasında bir uyumlaştırma yapmaları gerektiğini hatırlatmaktadır Anahtar Kelimeler: îşten Ayrılma, Aldırmazlık, Ulusal Kültür, Belirsizlikten Kaçınma, İş Tatminsizliği.

ABSTRACT THE IMPACT OF NATIONAL CULTURE ON EMPLOYEE JOB DISSATISFACTION RESPONSES: AN EXPLORATORY STUDY Mehmet TURAN Ph.D. Thesis, Business Department Supervisor : Assist Prof. Dr. Ünal AY May 1999, 140 pages Previously, research has revealed a wide variety of employee responses to job dissatisfaction, such as absenteeism, lateness, turnover, grievance filing etc. However, research has also shown that little attention has been paid to the question of why employees respond to dissatisfaction in one way and not another. This dissertation has aimed to contribute the efforts that have sought answers to this question. With this goal in mind, an attempt has been made to establish a linkage between national culture and employee job dissatisfaction responses. It was predicted that employee job dissatisfaction responses will be influenced by the national cultural values. In order to prove the existence of such relationship a number of hypotheses were developed. Then, these hypotheses were tested in a field study involving 250 white collar employees across 10 private sector organizations which are located in the city of Adana, in the southern part of Turkey. To be able to measure the suggested relationship, it was necessary, first, to reveal the job dissatisfaction responses of people who participated in our study and then to identify their cultural orientations. The results have shown that employee job dissatisfaction responses can be classified into four categories: ` Exit` escaping from the dissatisfaction permanently, `Voice` attempting to change the situations, `Neglect` escaping from the dissatisfaction temporarily, and `Loyalty` passively waiting for the improvements. The resulting typology was consistent with the previous research. However, exit behaviors were divided into two factors: 1. External exit, 2. Internal exit. While the former factor manifests itself through quitting theorganization, the latter factor manifests itself through job transfer within the organization. In order to measure the impact of national cultural values on employee dissatisfaction responses, Hofstede' s (1980) development of four dimensions of national culture- Power Distance, Uncertainty Avoidance, Individualism/Collectivism, Masculinity/Femininity - have been used. The results of factor analysis that aimed to reveal the cultural orientations of employees in our sample have shown that, people in our sample have been characterized by high power distance, high uncertainty avoidance, and collectivist/feminine values. The resulting structure was consistent with the previous research (Hofstede, 1980; Hoppe, 1990; Wasti, 1994; Erdem, 1996). And, it was hypothesized that employee job dissatisfaction responses will be differentially influenced by the dimensions of national cultural values mentioned above. To a large extent, the results have supported our prediction. Uncertainty avoidance and the possession of collectivist/ feminine values were negatively related to exit and neglect behaviors. There was a positive relationship between power distance and loyal behaviors, and negative relationship between uncertainty avoidance and voice activities. Contrary to expectations, there was no significant relationship between power distance and voice activities. And, finally collectivist/feminine values and uncertainty avoidance were not related to loyalty behaviors. In summary, it is believed that these results will expand current theory by highlighting the previously unexplored linkages between national cultural values and employee job dissatisfaction responses. The practical implication of these result is that organizations should make necessary adjustments to establish the compatibility between employee values and organizational structure to gain control over dissatisfaction behaviors in the workplace. Key Words: Exit, Neglect, National Culture, Uncertainty Avoidance, Job Dissatisfaction