Yozlaşmanın belirleyicileri ve etkileri: Yapısal eşitlik modellemesi

Abstract

Yozlaşma kamu çalışanlarının kişisel çıkar elde etmek amacıyla, ekonomik ve toplumsal imkanları veya kamu otoritesini kötüye kullanmasıdır. Yozlaşma tarih boyunca farklı şekillerde her toplumda kendini gösteren bir olgudur. Gelişmiş ülkelere göre az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yaygınlık düzeyi daha yüksektir.Bu tez çalışmasının iki temel amacı vardır. Birincisi, literatürde yer alan akademik çalışmalar ışığında yozlaşmanın; ekonomik, politik ve sosyo-kültürel faktörlerini, bunların yozlaşmayı hangi yönde ve büyüklükte belirlediğini incelemektedir. İkinci amacı ise yozlaşmanın ekonomik ve politik etkilerinin neler olacağı, bunların yönlerinin ve büyüklüklerinin ne olduğunu incelemektir.Araştırma 2008-2012 dönemi için 159 ülkeyi kapsamaktadır. Yapısal eşitlik modeli kullanılan araştırmada beş önemli bulguya ulaşılmıştır. Birincisi yozlaşmayla, kişibaşı gayrisafi yurtiçi hasıla, kamu harcamaları ve ücret düzeyi değişkenlerinden türetilen yozlaşmanın ekonomik belirleyicisi gizil değişkeni arasında ters yönlü ve anlamlı ilişki vardır. İkincisi yozlaşmayla, hukukun üstünlüğü, politik istikrar, hükümetin etkinliği, düzenleyici kalitesi ve hesap verebilirlik değişkenlerinden türetilen yozlaşmanın politik belirleyicisi gizil değişkeni arasında ters yönlü ve anlamlı bir ilişki vardır. Üçüncüsü yozlaşma ile ortalama yaşam süresi, okullaşma oranı, etnik köken, kırsal nüfus ve din değişkenlerinden türetilen yozlaşmanın sosyo-kültürel belirleyicisi gizil değişkeni arasında ters yönlü ve anlamlı bir ilişki vardır. Dördüncü önemli bulgu, yozlaşmanın etkilerinin iki bölüme ayrılarak incelendiği çalışmada; yozlaşmanın kişibaşına gayrisafi yurtiçi hasıla, ekonomik özgürlük, kamu harcamaları ve ekonomik büyüme değişkenlerinden türetilen gizil değişkeni negatif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Beşinci olarak ise yozlaşmanın, hukukun üstünlüğü, politik istikrar, hükümetin etkinliği, düzenleyici kalitesi ve hesap verebilirlik değişkenlerinden türetilen gizil değişkenini ters yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde etkilemektedir.

Corruption is the abuse of economic and social facilities or the public authority with the purpose of gaining personal advantage. Corruption is such a concept that came out in different forms in all societies throughout history. In comparison with developed countries, its prevalence level is higher in underdeveloped and developing countries. This thesis has two purposes. First, in the light of academic studies in literature, analyzing political and socio-cultural factors of corruption and in which direction and size (or extent) those factors determine corruption. Second, analyzing the extent (or size) and the direction of corruption`s economic and political effects.Study covers 159 countries in the period of 2008-2012. In the study that structural equitation model was applied, there are 5 important findings. First of them is, there is a negative and significant relationship in between corruption and the corruption`s economic determinant latent variable that created from GDP per capita, public expenditures and price level variables. Second of them is, there is a negative and significant relationship in between corruption and the corruption`s political determinant latent variable that created from superiority of law, political stability, effectiveness of government, quality of regulatory and accountability variables. Thirdly, there is a significant and negative relationship in between corruption and corruption`s socio-cultural determinant variable that created from average lifespan, schooling rate, ethnic origin, rural population and religion variables.In the study effects of corruption analyzed by dividing it into two parts; fourth, it is found that corruption affects negatively and statistically significantly the latent variable that created from GDP per capita, economic freedom, public expenditure and economic growth variables. Fifth, corruption affects negatively and statistically significantly the latent variable that created from superiority of law, political stability, effectiveness of government, quality of organizer regulatory and accountability variables.