Türkiye`de çalışan çocukların ekonomiye etkileri: Adana`da küçük ölçekli işletmelerde çalışan çocuklarla ilgili bir alan araştırması

Abstract

ÖZET TÜRKİYE'DE ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN EKONOMİYE ETKİLERİ: ADANA'DA KÜÇÜK ÖLÇEKLİ İŞLETMELERDE ÇALIŞAN ÇOCUKLARLA İLGİLİ BİR ALAN ARAŞTIRMASI Nilüfer OKTAY Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı Danışman:Prof. Dr. MAHİR FİSUNOĞLU Şubat 1999, 76 Sayfa Araştırma Adana ilinde çalışan çocukların ekonomiye olan katkılarını saptamak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Adana kenti dahilinde oto-boya-kaporta-tamir atölyelerinde çalışan 10-16 yaş grubunda olan işçi çocuklar ve onların işverenleri ile yüz yüze anket çalışması yapılmıştır. Anket çalışması bizzat araştırmayı yürüten kişi tarafından yapılmış; işçi çocuklara 45, işverenlerine 35 soru yöneltilmiştir. 50 den fazla işyeri dolaşılmış, 103 işçi, 41 işveren olmak üzere toplam 144 denekle görüşülmüştür. Elde edilen veriler SPSS/PC 5.01 paket programında değerlendirilmiş, Word 7.0 paket programında yazılmıştır. Elde edilen sonuçlarda bu iş kolunda çalışan çocukların yaş ortalamasının 14-15 yaş civarında yoğunlaştığı görülmektedir. Çalışan çocukların ilkokuldan mezun olduktan sonra çalışmaya başladıkları, ekonomik nedenlerle okula devam edemedikleri elde edilen bulgular arasındadır. Ortalama 6 kişilik ailelerden gelen çocukların, masada oturarak tek öğün yemek yedikleri, haftalık olarak aldıkları ücretin 1.000.000 TL ile 1.950.000 TL arasında değiştiği tespit edilmiştir. Çalışan çocukların aldıkları ücretle istediklerini satın alamadıkları, büyük bir çoğunluğunun kazandıkları paraların bir kısmını veya tamamını ailelerine verdikleri anlaşılmaktadır. Araştırma grubundaki çocuklar kendilerini ekonomik yönden `orta halli` olarak tanımlamış, yaklaşık 10 yaşından beri çalıştıkları araştırma sonucunda tespit edilmiştir. Araştırma grubundaki çocuklar 07:00-19:00-21:00 saatleri arasında, yaklaşık on dört saat çalışmakta olduklarını söylemişlerdir.Çalışan çocuklar haftada tek gün izin kullanmakta, yıllık izin kullanmamaktadırlar. % 88.3'nün işe girmeden önce işverenle hiçbir anlaşma yapmadığı görülmektedir. Anne, baba ve kardeşleri herhangi bir sosyal güvenlik kapsamında olmayan bu çocukların kendilerinin de hiç bir sosyal güvenliği bulunmamaktadır. % 70.9'u çalıştığı süre içerisinde hiç doktora gitmemiştir. Çocukların evlerinde, enformel tabir edilen sektörde, kendileri dışında çalışan en az bir kişi daha vardır. Yine büyük bir kısmı işyerinde kendisine karşı yapılan bir ya da birden fazla şiddet eylemi ile karşılaşmıştır. İşverenlerin %65.9'u ilkokul mezunudur. % 95'i 5 yıldan fazladır bu işi yapmaktadır. Çoğunluğu çıraklarının eğitimi için çıraklık okulunu tercih etmektedir. İşverenlerin % 97.6'sı sosyal güvenlik kapsamındadır. % 48.8'i iş geleceği açısından kendisini güvencede görmektedir. % 58.5'i iş ile ilgili eğitimi iş başında almış olup, iş ile ilgili bir eğitime ihtiyaç duymaktadır. % 56. Ti çırakları ile işe girmeden önce sözlü anlaşma yaptığını söylerken, iş kurmak isteyene işini tavsiye etmektedir. % 90.4'ü kendi çocuğunun okumasını istemekte, bu mesleğe devam etmesini arzu lamamaktad ir. Çalışan çocuklar konusu Türkiye'de fazla incelenmemiştir ve bu konuda yapılan araştırmalar oldukça sınırlıdır. Yapılan bu çalışmanın bu alanda çalışacak olanlara yardımcı olmasını umarız. Anahtar Kelimeler: Çalışan çocuk, Çalışma koşulları, Çırak, Çocuk işgücü, F.ğitim

ABSTRACT THE IMPACT OF CHILD LABOUR ON THE TURKISH ECONOMY: CHILD LABOUR IN SMALL SCALE ENTERPRISES IN ADANA Nilüfer OKTAY Master Thesis, Department of Economics Supervisor Professor Mahir FİSUNO?LU February 1999, 76 pp. The goal of this study is to investigate the impact of child labour to economy in Adana, using automobile repair, painting and mechanic as an example. The target groups were 10 to 16 years old child labour and their employers. The technique used was a survey of 45 questions to child labour and 35 questions to employers. 103 child labour and 41 employers were Interviewed in over 50 business. The main finding are: -The average age group is 14-15 years old children. Most of them were working since the age of 10. They graduated from elementary scholl and did not go to school anymore. The average size of their families are 6 members. At least one member of family is employed in undergraund economy. They have one meal at table per day. They earn 1 to 2 million per week. They share their wage with their families. In some cases, they give all their wage. They work 12-14 hours a day, starting from 7 o'clok in the morning. They have one day off each week, but have no paid vacation. 88,3 percent have no aggrement with employers..70,9 percent have not gone to doctor while they were on duty. They do not have any social security along with their families. Most of them are subject to melpractise in their work. 65,9 percent of their employers are graduated from elementary school and 95 percent of them have done the same job over 5 years. Most employers prefer vocational school graduates. 97,6 percent of employers are covered by a social security. 48,8 percent feel secure about future. 58,5 percent learned their profession T£ TflESKOGRErlM KDBDUJon learning-by-doing. 56,1 percent of employers make an oral aggrement with child labour. 90,4 percent of employers would like their children to have higher education, and would not want their children continue to their profession. However, they recommend child labour to set their own business. They subject is not well-treated in Turkey, and this study will make a moderate contribution to the field. KEY WORDS: Child-on job, working condition, apprentice, child labour, education.