Ekonomik entegrasyon ve endüstri içi ticaret Türkiye-AB ülkeleri arasındaki endüstri içi ticaretin eğilimi

Abstract

ÖZET EKONOMİK ENTEGRASYON VE ENDÜSTRİ IÇI TİCARET: TURKIYE-AB ÜLKELERİ ARASINDAKİ ENDÜSTRİ İÇİ TİCARETİN EĞİLİMİ Yelda Bugay TEKGUL Doktora Tezi, İktisat Ânabilim Dalı Danışman : Prof.Dr.Nejat ERK Mayıs 2000, 148 sayfa Endüstri içi ticaret veya diğer bir anlatımla benzer malların ayna anda ihracat ve ithalatı, son yıllarda ayrı bir önem kazanmıştır. Bu ilginin temel nedeni, bu tip ticaretin geleneksel karşılaştırmalı üstünlükler ile açıklanamamasıdır. Endüstri-içi ticaret kavramı daha çok ölçek ekonomileri ve ürün farklılaşması ile anlam bulmaktadır. Bu çalışmada, ekonomik entegrasyonun endüstri içi ticaret üzerindeki teorik etkileri araştırılırken, Türkiye ile AB ülkeleri arasındaki ticaretin eğilimi ve yapısı saptanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda, entegrasyondan sonra ülkeler arasındaki ticaretin eğilimi yeni uluslararası ekonomideki gelişmeler de dikkate alınarak incelenmiştir. Teorik analizler, ekonomik entegrasyonun AB içindeki ticareti, endüstri içi ticaret yönünde geliştirdiği yönündedir. Türkiye ile AB ülkeleri arasındaki endüstri içi ticareti ölçebilmek için Grubel-Lloyd indeksinin düzeltilmemiş şekli kullanılmıştır. Yapılan hesaplamalara göre, Türkiye'nin Gümrük Birliği'nden sonra AB ülkeleri ile olan ticareti Gümrük Birliği öncesine göre, endüstri içi ticaret yönünde daha fazla artmıştır. Türkiye'nin en fazla endüstri içi ticarette bulunduğu ülke Yunanistan, daha sonra sırasıyla Portekiz, İtalya, İspanya ve İngiltere'dir. Sonuç olarak, AB ülkeleri ile Türkiye arasında, 1998 yılına gelindiğinde gözlenen ticaret şekli, dikey farklılaşmış mallarda iki-yönlü ticaretin artışı olarak tanımlanabilir. Anahtar Sözcükler: Endüstri-içi Ticaret; Ekonomik Entegrasyon; Dikey ürün farklılaşması; Yatay ürün farklılaşması ; Grubel-Lloyd indeksi

ABSTRACT ECONOMIC INTEGRATION AND INTRA-INDUSTRY TRADE: TEST OF INTRA-INDUSTRY TRADE BETWEENS TURKEY AND EUROPEAN UNION Yelda Bugay TEKGUL Ph.D.thesis, Economics Department Supervisor: Prof.Dr.Nejat ERK May 2000, 148 pages Since the mid 1960s research on intra-industry trade, or the simultaneous export and import of similar products has grown to an impressive degree. On the other hand, the interest in the effects of product differentiation, economies of scale, and monopolistic competition on international trade has existed for many years. Nevertheless, traditional theories of international trade have not been extended to intercorporate these elements. Intra-industry trade concept can be explained by economies of scale and product differentiation which are all features of imperfect comppetition. Within this study, we focus the effect of the economic integration on intra- industry trade. There would appear to be a causal association between economic integration and intra-industry trade. In our study we will focus on the tendency of trade among countries pre and post integration. The teoretical analysis shows that economic integration leads to a large increase in intra-industry trade. We used an unadjusted version of Grubel and Lloyd's index in order to compute the share of intra-industry trade between Turkey and EU countries. Results show that, after the Custom Union intra-industry trade between Turkey and EU countries is increased. Greece have the highest level of intra-industry trade with Turkey and in turn in order Portugal, Italy, spain, United Kingdom. In 1998, trade type among Turkey and EU countries can be defined as two-way trade in vertically differentiated products. Key Words: Intra-industry Trade; Economic Integration; Vertical product differentiation; Horizontal product differentiation; Grubel-Lloyd index