Namık Kemal`in romanlarında cümle (2 cilt)

Abstract

ÖZET `Nam ık Kemal'in Romanlar ında Cümle` Muna Yüceol ÖZEZEN Doktora Tezi, Türk Dili ve Edebiyat ı Ana Bilim Dal ı Dan ı şman: Doç. Dr. Mehmet ÖZMEN Yıl: 2000, XXII + 702 Çalışmamız Tanzimat dönemi yazarlarından Namık Kemal'in romanlarının; Cezmi ve İntibah' in cümle bilgisi incelemesinden oluşmaktadır. Çalışmamızı romanların Türkiye Türkçesine uyarlama olmayan nüshaları üzerinde yürüttük. Çünkü sağlıklı bilgilere ancak bu yolla ulaşmanın mümkün olacağ in ı dü şündük. Çalışmamız bir `Giriş`le başlamaktadır. Giriş'i, benzeri çal ı ş malardan farkl ı bir tutum izleyerek düzenledik. Burada, dar anlam ıyla cümle bilgisi, geniş anlamıyla söz dizimi alanındaki başlıca sorunlar, terim farklılıkları ve kaynaklardaki farklı yaklaşımlar üzerinde durduk. Böylece bu konuları, `İnceleme` bölümüne taşımamayı veya en az düzeyde taşımayı amaçladık. Tezimizin en önemli bölümü `İnceleme` bölümüdür. Burada Cezmi ve İntibah ile ilgili olarak saptamalarım iz ı, `Bulgular ve Yorum` ana başl ı ğ ında `Cümle Tipleri` ve `Cümle ile İlgili Diğer Bazı Konular Açış ından Cezmi ve İntibah` alt başlıklarıyla sıraladık. İncelememizi betimleyici bir yöntemle yaptık. Böylece Cezmi ve İntibah' in üzerinde söz söylenmemiş hiçbir cümlesini bırakmadık. `Cümle Tipleri` bölümünde `yüklemlerine göre`, `anlamlarına göre` ve yap 1 1ar ı na göre` cümleler üzerinde durduk. `Yüklemlerine göre` cümleleri, `yüklemlerinin türüne göre: isim cümleleri ve fiil cümleleri`, `yüklemlerinin yerine göre: düz cümleler ve devrik cümleler` altbaşl ıklar ıyla inceledik. Burada fiil cümlelerinin isim cümlelerinden, düz cümlelerin ise devrik cümlelerden daha fazla sayıda olduğu sonucuna vardık. `Anlamlarına göre` cümlelerde olumsuz cümlelerle soru cümlelerini inceledik. `Yap ılar ına göre` cümleler, `basit`, `birleşik: sıralı birleşik, bağlı birleşik, ki'li birleşik, şartlı birleşik, iç içe birleşik, ara cümleli birleşik, ve karma ş ık birleşik` olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Cezmi ve İntibah'ta en fazla bulunan cümle tipi `karma ş ık birle şik`, en az bulunan cümle tipi de `ara cümleli birle şik` cümledir. `Cümle ile İlgili Diğer Bazı Konular Açısından Cezmi ve İntibah` başl iğ ında `tamlayıc ı`, `metin dışı iletiş imsel öğeler`, `cümle açıc ılar`, `metin aç ı s ı ndan cümleler`, `eksiltili cümleler`, `bozuk cümleler` ve `cümle öğeleri araş ında uyumsuzluklar` konular ı üzerinde durduk. İnceleme bölümünün ikinci ana başlığını `Sonuç` oluşturmaktadır. Burada da, çalı ş m am iz sırasındaki tüm bulgu ve saptamalarımızı kısa bir biçimde s ıralad ık. Çalışmamızın son bölümü `Dizin Metni`nden oluşmaktadır. `Dizin Metni`, Cezmi ve İntibah romanlarının cümlelerinin yapı bakımından ayrı şm ı ş metinleridir. Burada basit, birleşik veya karma ş ık her cümleye veya cümle değeri ta ş ı mayan her bildiri şim öğesine bir numara verilmi ştir. Çal ı ş mam iz, yararland iğimiz kaynaklar ı sı ralad iğimiz `kaynaklar` bölümüyle son bulmaktad ir. Anahtar sözcükler: Nam ık Kemal, sözdizimi, Cezmi, İntibah, cümle.

ABSTRACT `Sentence in Namık Kemal's Novels` Muna Yüceol ÖZEZEN Doctoral Dissertation, Turkish Language and Literature Departmant Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Mehmet ÖZMEN Year: 2000, XXfl + 702 Our study consists of syntax analyse of `Cezmi` and `intibah`, the novels by Namık Kemal, who is one of the writers of Tanzimat age. We conducted our study on the scripts that haven't been transleted into Turkish, because we thought it was the only way of reaching reliable information. Our study starts with an 'Introduction' part. We formed the 'Introduction' part in a different way from similiar studies. Here, we mainly worked on main problems of syntax both in narrow and wide meaning, term differentiation and on different aspects in sources. While doing this, we aimed not to study it in the 'Analysis' part or; at least to study it in a minimal level. The most important part of our study is the 'Analysis ' part. Here we sequenced our headings about our statements on ' Cezmi' and 'intibah' under the main heading 'Statements and Interpretation' as pro- headings ' Types of Sentences', 'Cezmi and intibah in the View of Other Subjects About Sentence'. We did our analyses a descriptive way. By doing this we didin't leave a sentence in the text without elaboration. In 'Types of Sentences` part, we worked on sentences according to their 'main verbs', 'meanings' and 'structures'.We analized sentences 'according to their main verbs' as 'according to their types of verbs: verbal sentence, nominal sentence' in pro- headings. We found that verbal sentences were more than nominal sentences, and statement sentences were more than anacoluthon sentences in number. We analized sentences 'according to their meanings' as 'negative and interrogative sentences'. Sentences according to their structures were catagorized into two types as 'simple sentence', 'compound sentence: coordinate, depended compound, compound sentence with ki conjuntion, sequenced sentence, conditional, compound sentence with pharentesis and complex sentence'. The mostly used type of sentence in 'Cezmi' and 'intibah' is 'comlex' and the least used type of sentence is 'compound sentence with pharentesis'. In 'Cezmi and intibah in the View of Other Subjects About Sentence' we worked on 'componance', 'communicative elements out of the text', 'pro-sentences', 'sentences in the view of the text', 'elliptical sentences', 'irregular sentences', ' anomy among sentence elements'. The second heading of 'Analysis' part is 'conclusion'. Also here, we sequnenced our findings and statements in a short way. The final part of our study is 'Index Text1. 'Index Text' is texts about structurally parted sentences of 'Cezmi' and 'intibah' novels. One number is given to every simple, compound and complex sentence and to every communicative element which is not a sentence. Our study ends with an index containing our sources we used in our study. Key words: Namık Kemal, syntax, Cezmi, intibah, sentence.