Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması

Abstract

ÖZET OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMANLARININ YETKİNLİK BEKLENTİLERİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK BİR ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI Filiz YIYIT Yüksek Lisans Tezi Eğitim Bilimleri Ana bilim Dalı Danışman: Yard. Doç. Dr. Ragıp ÖZYÜREK Eylül 2001, Bu çalışma, Türkiye'de okul Psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçme aracı geliştirme amacıyla yapılmıştır. Ölçeğin geliştirme aşamaları içinde kapsam geçerliği, ön uygulama, yapı geçerliği, ölçüt bağıntılı geçerlik ile iç tutarlık ve test-tekrar test güvenirliği ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Kapsam geçerliği için 16 öğretim elemanı ve okul psikolojik danışmanının görüşleri alınmıştır. Ön uygulama 52 kişilik bir örneklemde yapılmıştır. Yapı geçerliği ve iç tutarlık güvenirliği çalışmaları 315 okul psikolojik danışmanından elde edilen veriler üzerinden yapılmıştır. Ölçüt bağıntılı geçerlik çalışmaları için 315 kişilik örneklem grubunun iki alt grubundan elde edilen veriler kullanılmıştır. Test-tekrar test güvenirliği değerleri 73 kişilik farklı bir örneklem üzerinden 4 aylık bir ara ile elde edilmiştir. Yapı geçerliği için yapılan faktör analizi sonunda üç faktör ortaya çıkmıştır. Bunlar içeriklerine göre Psikolojik Danışma Becerileri, Rehberlik Becerileri ve Uygulamakta Zorlanılan Beceriler şeklinde adlandırılmışlardır. Ölçeğin ve alt ölçeklerin birbirleriyle korelasyon katsayıları yüksek bulunmuştur. Faktör analizi ve madde analizi sonrasında belirlenen ölçütlere uygun 88 madde kalmıştır, ölçeğin maddeleri beşli Likert tipi bir dereceleme şeklinde değerlendirilmektedir. Bu ölçekten alınabilecek puan 88 ile 440 arasında değişmektedir. Yüksek puanlar yüksek yetkinlik algısının olduğunuIll göstermektedir. Ölçek okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerinin yalnız dayanıklılık boyutunu ölçmektedir. Benzerlik geçerliği çalışmasında geliştirilmeye çalışılan Okul Psikolojik Danışmanı Yetkinlik Beklentisi Ölçeği (OPD - YBÖ) ile problem çözme envanteri arasında pozitif korelasyon (r = -.61) bulunmuştur. Ayırt edici geçerlik çalışmasında OPD- YBÖ ile Durumluk Sürekli Kaygı Envanteri Sürekli bölümü ile arasında negatif korelasyon (r = -.43) bulunmuştur. Ölçeğin iç tutarlık güvenirliği için madde-toplam korelasyonları yüksek ve Cronbach alfa değeri ölçek için.98, alt ölçekler için.97,.96 ve.92 bulunmuştur. Test- tekrar test güvenirlik katsayısı bütün ölçek için.82 ve alt ölçekler için sırasıyla.82,.74 ve.70 bulunmuştur. Ayrıca örneklem grubunun OPD - YBÖ'nden aldıkları puanlar ile diploma notlan, deneyim süreleri ve sorumlu oldukları öğrenci sayılan arasında pozitif yönde ancak düşük düzeyde anlamlı ilişkiler elde edilmiştir. Diploma notlan, deneyim süreleri ve sorumlu olduklan öğrenci sayılan arttıkça Okul Psikolojik Danışmanlannm yetkinlik beklentileri yükselmektedir. Örneklem grubunun OPD- YBÖ'nden aldıktan puanlar ile cinsiyet, yaş, mezun olunan bölüm, çalışılan kurum ve okul türü arasında anlamlı ilişki bulunmamıştır. Anahtar Kelimeler: Okul Psikolojik Danışmanı, Yetkinlik Beklentisi, Danışman Yetkinlik Beklentisi, Dayanıklılık, Yüksek Yetkinlik Beklentisi

IV ABSTRACT DEVELOPING A SCALE FOR MEASURING THE PERCIEVEB SELF-EFFICACY OF SCHOOL PSYCHOLOGICAL COUNSELOR Filiz YIYIT M. A. Thesis Department of Education Sciences Supervisor: AsstProf. Dr. Ragıp ÖZYÜREK October 2001, 143 pages The purpose of this study is to develope a scale for measuring the competence expectancy (Percieved self-efficacy) of psychological counsellors is schools in Turkey. Within the process of developing of the scale, there have also been studies about content validity, pre-practicum, construct validity, measurement-correlating validity initial construct validity and test retest reliability. For content validity 16 trainers in the university and psychological counsellors in schools were asked to give their views. Pre- practicum was held among 52 people. The study of construct and initial validity was provided by the data obtained from 315 psychological counsellors in schools. For measurement-correlating validity, the data which were obtained from two sub-sets of the sample group of 315 people and the scores of test retest reliability were obtained from a different sample group having 4 month-intervals. At the end of the factor analysis which was have existed. According to their contents they have been named as `Psychological Counselling Skills`, `Multidimensionel Roles and Skills` and `Skills Hard to Apply`. The correlation between the scale and sub-scales was found to be high. There have been 88 statements left, convenient for the measurements determined after factor analysis and item analysis. The items of the scale have been evaluated using a 5-point-Likert scale. The scores of this scale have ranged from 88 to 440. The high scores indicate that the percieved self- efficacy is high. The scale measures only endurance of the psychological counsellors perceived self-efficacy.During the study of convergent validity, School Psychological Counsellor Self-Efficacy Scale in has been found to be positively correlated with Problem Solving Inventory (r = -.61). Also, during the study of discriminant validity, School Psychological Counsellor Self-Efficacy Scale has a negative correlation with State-Trait Anxiety Inventory (r =-.43). The total item correlations for the content reliability of the scale was found to be high, and for cronbach alpha scale, it was, 98, and for sub-scales the grade was, 97,96 and 92. The test re-test coefficient for the whole scale was found to be, 82, 74 and 70 respectively. Aport from this, it has been founded that there are positive and low, but meaningful relalations between the participants scores which they got from the School Psychological Counsellor Self-Efficacy Scale aswell as their diploma grades, the years of experience and the number of the students they are responsible for. The more these items increse, the hinger their Self-Efficacy become. However, the scores which sample group got from the scale have no meaningful relations with sex, age, the department they have graduated fromi the association they work for and the type of the school they work at. Key words: School Psychological Counsellor, Self-Efficacy, Counsellor's Self-Efficacy, Strength, High Self Efficacy.