Bağımsız ve iç denetimde kalite kontrolü: Bağımsız denetim firmaları ile büyük sanayi işletmeleri üzerinde iki farklı saha araştırması

Abstract

ÖZET BAĞIMSIZ VE İÇ DENETİMDE KALİTE KONTROLÜ : BAĞIMSIZ DENETİM FİRMALARI İLE BÜYÜK SANAYİ İŞLETMELERİ ÜZERİNDE İKİ FARKLI SAHA ARAŞTIRMASI Jale SAĞLAR Doktora Tezi, İşletme Anabilim Dalı Danışman: Prof.Dr. A. Kadir TUAN Ocak 2003, 244 sayfa Ekonomik hayattaki hızlı gelişimler ile birlikte işletme ile ilgili çıkar gruplarının gerekli bilgilere doğrudan ulaşımı güçleşmekte ve bilgilere güvenilir bir şekilde ulaşmak büyük önem taşımaktadır. Bilgi güvenilirliğini, işletme dışı ilgililere bağımsız denetim, işletme içi ilgililere ise iç denetim sağlamaktadır. Bilgilerin güvenilirliğini denetimin kalitesi, denetimin kalitesini, meslekte uzmanlık, yasal düzenlemeler ve meslek ahlakı belirlemektedir. Kaliteli bir denetimin güvencesini ise, kalite kontrol esasları ve kalite kontrol düzenlemeleri sağlamaktadır. Çalışma içerisinde öncelikle, denetim faaliyetlerinin kalitesine ve kalite kontrol sistemlerinin oluşturulmasına yönelik olarak literatür taraması yapılmıştır. Elde edilen bilgiler bağımsız ve iç denetim olmak üzere iki ayrı denetim türü dikkate alınarak derlenmiş ve bu doğrultuda iki ayrı saha araştırması yapılmıştır. Birinci saha araştırması bağımsız denetim firmalarının denetim faaliyetlerini, ikinci saha araştırması büyük sanayi işletmelerindeki denetim faaliyetlerini kapsamaktadır. Bu araştırma ile bağımsız ve iç denetim faaliyetlerinde kalite kontrol sistemlerinin oluşturulmasına yönelik eğilimler belirlenmeye çalışılmıştır. Yapılan araştırmaların sonunda, elde edilen bazı bulgulara göre, bağımsız denetim firmalarında kaliteyi belirleyen unsurların takip edildiği, ancak buna yönelik bir kalite kontrol sisteminin henüz oluşturulmadığı tespit edilmiştir. İç denetim açısından ise araştırma kapsamına alınan işletmelerin büyük sanayi kuruluşları olmalarına karşın, işletmelerin çoğunluğunun iç denetim yaptırmadıkları, ancak, iç denetim yapan işletmelerde kalite kontrol sistemi ile ilgili unsurların çoğunluğunun yerine getirildiği gözlenmiştir. Anahtar kelimeler ; Denetçinin vasıflan, meslek ahlakı, denetimde kalite, denetimde kalite kontrolü.

ABSTRACT QUALITY CONTROL ON EXTERNAL AND INTERNAL AUDITING : TWO SEPARATE RESEARCH RELATED WITH CERTD7ICATED PUBLIC ACCOUNTANT FIRMS AND LARGE INDUSTRIAL CORPERATIONS Jale SA?LAR Ph.D.Dissertation, Business Department Supervisor: Prof.Dr. AJKadir TUAN January 2003, 244 pages Rapid developments in economy causes difficulties for the individuals and groups related with corporations to optain information directly. As a result of this, information confidence is provided to relevant groups outside of the corporation by external auditing and relevant groups inside of corporation by internal auditing. Information confidence is determined by the quality of auditing. Quality of auditing is determined by expertise in professionalism, legal regulations and professional ethics. Confidence of quality auditing is also determined by standards and regulations quality control. Within this study, first of all the existing literature on auditing quality and forming quality control systems has been examined. Acquired information from the literature has been collected by taking in the consideration external and internal auditing, and so two field research have been conducted. First field research is related with auditing performance of certificated public accounting firms. Second one is related with internal auditing performance of large industrial corporations. Within this research tendency of forming quality control systems in external and internal auditing performance has been tried to be determined. According to some findings of the study, it has been found that Certificated Public Accounting firms agree with the elements of the quality however they haven't form a quality control system. In internal auditing, it has been found that in spite of their size the large industrial corporations haven't done internal auditing, however, most of the element of quality control systems have been fulfilled by the corporations which have done internal auditing. Key Words : Auditor quality, professional ethics, auditing quality, quality control on auditing