1918-1938 yılları arasında devletlerin sosyal regülasyon uygulamaları bağlamında alkol yasağı: Türkiye-ABD uygulamalarının karşılaştırılması

Abstract

Günümüzde çoğu devlet her alanda düzenleyici ve denetleyici bir rol üstlenmektedir. Devletlerin üstlendiği bu rol regülasyon kavramıyla ifade edilmektedir. Regüle edilen alanın türüne, yöntemine ve amacına göre üç farklı regülasyon türü bulunmaktadır. Bunlar; iktisadi, idari ve sosyal regülasyonlardır. Regülasyon uygulamalarının temek amacı, regüle edilecek alanın etkinliğinin ve verimliliğinin sağlanmasıdır. Sosyal regülasyonlar; çevre, sağlık, genel ahlakı ve gelecek nesilleri korunmak gibi amaçlarla uygulanmaktadır. Hatta devletler bu nedenle, anayasalarına sosyal devlet ilkesini koymuşlar ve anayasada yer alan ilgili madde/maddeler gereğince de sosyal regülasyon uygulamalarına yönelmişlerdir. Sosyal regülasyon uygulamaları arasında ise alkolle mücadele en başta yerini almıştır. 1918-1938 yılları arasında çoğu ülke alkolle mücadele etmiştir. Rusya, Kanada, Norveç, Macaristan, Türkiye ve Amerika gibi daha birçok ülke bu dönemde çeşitli düzenlemelerle alkolü kısıtlamış veya yasaklamıştır. Alkolün toplumda yaşanan sorunların nedeni olarak görülmesi ve bu nedenle de alkolü toplumdan bertaraf etmek amacıyla alkol yasağı uygulamalarının en çarpıcı örnekleri, Türkiye'de ve Amerika'da uygulanan alkol yasakları olmuştur. 1920-1933 yılları arasında Onsekizinci Anayasa Değişikliği ve bu kanunu tamamlamak amacıyla Amerikan Kongresi tarafından çıkarılan Volstead Kanunu ile Amerika'da alkol yasaklanırken, 1920-1926 yılları arasında da Men-i Müskirat Kanunu ile de Türkiye'de alkol yasaklanmıştır. Toplumdaki sorunları önlemek amacıyla reçete olarak sunulan bu kanunlar; amacına ulaşamamış, alkol yasağının uygulanması sırasında bu ülkelerde çeşitli sorunlarla karşılaşılmış ve alkolü yasaklayan kanunlar en nihayetinde kaldırılmıştır. Bu çalışmada, sosyal regülasyon uygulamaları bağlamında Türkiye'de ve Amerika'da 1918-1938 yılları arasında uygulanan alkol yasağı kanunlarının nedenleri, nasıl yasalaştığı, uygulandığı dönemde ilgili ülkede neler yaşandığı ve kanunların kaldırılması süreçleri literatür taramasından elde edilen veriler ışığında aktarılacaktır. Ayrıca bu veriler ışığında her iki ülkede uygulanan alkol yasağı kanunlarının karşılaştırmalı ve kapsamlı bir analizi sunulacaktır.

Today many governments plays controller and regulator role in all fields. This role is described by the concept of regulation. Regulation are divided into groups in accordance with types, method and purpose: financial, administrative and social regulations. The main purpose of the regulation is to increase the productivity and effectiveness of the field that is going to be regulated. Social regulations are implemented for the purpose of protecting environment, health, public moral and future generations. Therefore, governments even include social state principle into their constitutions and run social regulatory policies in accordance to their constitutions. Struggling against alcoholism placed in the forefront among the social regulation policies. Many countries fought against alcoholism between 1918 and 1938. Additionally, countries like Russia, Canada, Norway, Hungary, Turkey, the USA and many others countries either limited the use of alcohol or banned it. Turkey and the United States, where alcohol is seen as the source of social problems, have imposed alcohol prohibition in order to dispose alcohol from the society. It is banned in the United States between 1920-1933 by the ratification of Volstead Law in order to complete 18th Constitutional Change, while, In Turkey it is prohibited by the Intoxicants Law. These legislations, which are presented as prescription for social problems, are not achieved a goal, whereas, implementations have become insufficient, finally the legislations have been removed. This study will take the reasons, legislations processes, experiences and abolition of the legislations of the social regulatory policies that are implemented in Turkey and the United States between1918-1938 in the context of the data obtained in literature review. Additionally, comparative and comprehensive analysis of both cases will take place in the light of the data.