H.1310 (M.1892-1893) tarihli Girit vilayet salnamesinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi

Abstract

Salname, genel bağlamda bir yıllık olayları bir arada göstermek üzere düzenlenmiş olan eserlere denilmektedir. Bu kelime dilimize XIX. Yüzyıl'dan sonra girmiştir. Devlet salnamelerinin çıkarılmasıyla başlayan bu gelişmenin faydaları görülmeye başlandıktan sonra vilayet salnamelerinin düzenlenmesi yoluna gidilmiştir.1867 Vilayet Nizamnamesinin çıkarılmasıyla Osmanlı Devleti'nin idari yapısı, eyaletlerden vilayetlere geçiş şeklinde düzenleme yapılmıştır. Bu reform hareketi ile birlikte vilayetlerde bir sene içerisinde meydana gelen bütün gelişmelerin kayıt altına alınması geleneği hızlı bir şekilde neredeyse bütün vilayetlere yayılmıştır.Vilayet salnamelerinde; vilayetin idari taksimatı, vilayette görev alan memurlar, coğrafi yapısı, ekonomik faaliyetleri, tarihi yapıları, vakıfları, camileri, okulları, kütüphaneleri, hastaneleri, vilayet bütçesi, nüfus yapısı, zirai ve ticari hayatı gibi hemen hemen pek çok konuda önemli bilgi ve istatistiki veriler barındırmaktadır. Bu eserler teşkilat tarihi açısından araştırmacılara ışık tutan önemli arşiv belgeleri mahiyetindedir.Osmanlı Devleti'nin idari teşkilat yapısını kavrayabilmemiz için arşivlerimizde bulunan salnameler üzerinde daha fazla araştırma yapılması gerektiği kanaatindeyiz. Bu sebepten dolayı teşkilat tarihi açısından son derece mühim olan Girit Vilayet salnamesi tezin ana konusunu teşkil etmektedir.Çalışmanın ana kaynağı olan H.1310 (M.1892-1893) tarihli Girit Vilayet Salnamesinin transkripsiyonu yapıldıktan sonra değerlendirme yapılabilmesi için tetkik eserler hakkında bibliyografya taraması yapılmıştır. Transkripsiyonu tamamladıktan sonra salnamedeki bilgileri sosyal bilimler araştırma ve metotları ışığında değerlendirmeye tabii tuttuk.

Yearbook (Salname) in general context is said to be a collection of works organized to show annual events. This word entered our literature after the 19th century. After starting to see the benefits of this development that started with the regulation of state yearbooks, the yearbooks of provinces began to be regulated.After the regulation of the 1867 Provincial Regulations, the administrative structure of the Ottoman State was switched to a transition from provinces to cities. With this reform movement, the tradition of registering all the developments that took place in a year in the provinces spread quickly to almost all the provinces.The province yearbooks include so many important data and statictics such as, administrational shape of cities, the civil servants that work in the provinces, their geographical state, economic activities, historical structures, foundations, mosques, schools, libraries, hospitals, provincial budget, populational rate, agricultural situation and trade. These yearbooks are very essential archive documents that shed light to the researchers in terms of organisational history.We need to do more research on the yearbooks in our archives so that we can comprehend the structure of administrative organization of the Ottoman State. Due to this reason, the main issue of the Crete Province Yearbook scheme which is very important in terms of organizational history constitutes.The bibliography was searched for research works in order to be able to evaluate after the transcription of the Crete Province Yearbook for H.1310 which is the main source of our work. We have reviewed the yearbook data and have completed transcription in the light of social science research methods.