Anadolu Selçuklularında ahilik teşkilatının şehir yönetimine katkısı ve günümüze yansımaları

Abstract

Ahilik Teşkilatı, XIII. yüzyılda Anadolu'da yaşayan Türklerin esnaf ve sanatkârlarının birliğini ve çalışma esaslarını teşkil eden, sosyo-ekonomik bir Türk kurumu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte Ahilik; bir meslek teşkilatı olduğu kadar, getirmiş olduğu ahlâkî değerlerle birlikte Ahilik değerlerinin günlük yaşamın bütün evrelerinde yaşanmasını amaçlamış kapsamlı bir ahlâk eğitim merkezi konumundadır. Ahi teşkilatının fonksiyonları hakkındaki yaptığımız bu çalışmamızda onun fonksiyonlarının belirli bir fonksiyonla sınırlamanın mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır. Bu çok sayıdaki fonksiyonuna (ekonomi, eğitim, ahlak, sosyal, din vb.) bağlı olarak Ahilik Teşkilatının üyelerinin, yeri geldiğinde şehir yöneticilerinin yanında yer aldığı görülmüştür. Buna bağlı olarak onların, bulunduğu şehirlerde yerel hizmetleri yerine getirdikleri ve böylece devletin ekonomi yükünü hafiflettikleri gözlenmektedir. Bunun ötesinde şehir veya devlet yönetiminde kimlerin görev alacağı konusunda doğrudan olmasa dahi dolaylı rol oynadıkları müşahede edilmektedir. Yaptığımız literatür taraması, Ahilik Teşkilatının yerine getirmiş olduğu işlevleri ve amaçlarının günümüzde hâlâ devamlılığını yitirmeyip farklı kurumlar adı altında yaşamaya çalıştığını ve tekrarlanan bir canlılığa sahip olduğunu göstermektedir.Bu çalışma, dört ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Ahilik Teşkilatı ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Ahi Teşkilatı'nın fonksiyonları kapsamlı olarak ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Anadolu Selçuklu Devleti'ndeki şehir yönetimi hakkında bilgi verilerek, Ahilik Teşkilatının şehir yönetimi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Son bölümde ise Ahilik Teşkilatının farklı kurumlar adı altında günümüze nasıl yansıdığı konusu üzerinde durulmuştur.

Akhism Organization, the Unity and working principles of tradesmen and craftsmen of Turks living in Anatolia in the XIIIth century emerges as a Turkish institution. In addition, Akhism; it is a comprehensive moral education center which aims to bring the values of Akhism to all stages of daily life together with the moral values that it brings up as much as it is a professional organization.In our study of the functions of the Akhism organization it has been arrived to the conclusion that it is not possible to limit its functions to a certain function. Depending on these many functions (economy, education, morality, social, religion, etc.), it has been observed that the members of the Akhism Organization, when its place come, are in the side of the city administrators. Accordingly, it is observed that they fulfill local services in the cities they are in and thus they alleviate the economic burden of the state. Beyond that, it is believed that they play an indirect role in the management of the city or state, even if they are not directly involved. The literature review we have conducted shows that the functions and aims of the Akhism Organization have not lost their continuity today, but they try to live under the name of different institutions and have a renewed vitality.This study consists of four main parts. In the first one, general information about Akhism organization is given. In the second one, the functions of the Akhism Organization are extensively handled. In the third one, information about city management in Anatolian Seljuk State was given and the effects of Akhism Organization on city management were examined. In the last one, the issue of how the Akhism Organization reflects today under different institutions is emphasized.