Miyokard infarktüsü tanısıyla hastaneye yatan hastalara verilen planlı sağlık eğitiminin, hastaların bilgi düzeylerine ve tedaviye uyum durumlarına olan etkisinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Kalp Hastalıkları bugün için insanlığın en önemli sağlık problemi olma durumundadır. Büyük çalışma ve potansiyel kaybına neden olan bu hastalığın son senelerde hızla çoğalması toplumdaki bireyler için ciddi bir tehlike oluştururken, ekonomik ve sosyal yapılarda da derin yaralar açmaktadır. Bireyin hastalığı ile birlikte yaşamayı öğrenmesinde, hemşireye büyük sorumluluklar düşmektedir. Kişiyi hastalığı hakkında bilinçlendirmek ve tüm sağlık önerilerine uyumunu sağlamak hemşirenin görevlerindendir. Bu da eğitim ile elde edilir. Artık dünya ülkelerince gereğince eğitim verilmeyen bir hasta, yeterli tedavi edilmiş olarak sayılmamaktadır. Bir hastanın bilgi düzeyi ve tedaviye uyum durumu, hastanede hastaya verilen eğitimin etkinliği ölçmede kullanılabilir. Bu araştırma geniş biçimde düzenlenmiş bir eğitim programının, miyokard infarktüsü geçirmiş hastaların bilgi düzeylerine ve tedaviye uyum durumlarına olan etkisini incelemek amacıyla planlanmıştır. Araştırma, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Koroner Yoğun Bakım Ünitesi'nde 2 Mart-15 Ağustos 1994 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırma kapsamına; 50 deney grubunda; 50 kontrol grubunda olmak üzere 100 hasta alınmıştır. Deney ve kontrol gruplarının oluşturulmasında `olasılıksız örneklem tekniği` kullanılmıştır. Deneklerin tümüne hastaneye yatışını 3. gününde eğitim öncesi Hasta Tanıtım Formu (Ek 1), Hastalığa İlişkin Bilgi Değerlendirme Soruları (Ek 11) ve Kullandığı İlaçlara İlişkin Bilgi Değerlendirme Sorulan (Ek lll)'nı içeren anket formları uygulanmıştır. Deney grubundaki deneklere planlı sağlık eğitimi verilmiş, kontrol grubuna ise verilmemiştir. Deney grubundaki deneklere araştırmacı tarafından geliştirilen eğitim programı anlatım yöntemi ile sunulmuştur. Ayrıca deney grubundaki 79deneklere, yazılı materyal her zaman daha kalıcı olur düşüncesi ile araştırmacı tarafından hazırlanmış olan bir eğitim kitapçığı da verilmiştir. Deney ve kontrol grubundaki hastalara, taburcu olduğu gün Hastalığa ve Kullandığı İlaçlara İlişkin Bilgi Değerlendirme Soruları (Ek 11, Ek 111) tekrar uygulanmış tır. Deneklere, taburcu olduktan 20-25 gün sonra ilk kontrole geldiklerinde, Kullandıkları İlaçlara İlişkin Bilgi Değerlendirme Soruları (Ek 111) ve Tedaviye Uyum Durumuna İlişkin Anket Formu (Ek IV) uygulanmıştır. Deneklere taburcu olduktan 40-45 gün sonra ikinci kez kontrole geldiklerinde ise, Hastalığa İlişkin Bilgi Değerlendirme Sorulan (Ek 11), Kullandığı İlaçlara İlişkin Bilgi Değerlendirme Soruları (Ek 111) ve Tedaviye Uyum Durumuna İlişkin Anket Formu (Ek IV) tekrar uygulanmıştır. Veri toplama aracı olarak, geçerlik ve güvenirliği sınanmış anket formları hastalara görüşme tekniği uygulanarak doldurulmuştur. Elde edilen verilerin istatistiksel analizleri sayı ve yüzde dağılımı, iki eş arasındaki farkın önemlilik testi ve iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi (t testi) yapılarak değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonuçlarına göre deney grubundaki deneklerin hastalığa ilişkin pretest puan ortalaması x = 7.46, kontrol grubundaki deneklerin puan ortalaması T~= 6.88 olarak bulunmuştur. Bu fark istatistiksel olarak anlamsızdır (t=1.74, p>0.01). Deney grubundaki deneklerin hastalığa ilişkin taburculuktaki puan ortalaması ~x~= 8.80, kontrol grubundaki deneklerin puan ortalaması ~x~= 6.80 olarak bulunmuştur. Bu fark istatistiksel olarak anlamlıdır ( t=6.12, p<0.01). Elde edilen bu sonuç, `Sağlık eğitimi verilen ilk kez Miyokard İnfarktüsü geçirmiş hastaların bilgi düzeyleri, sağlık eğitimi verilmeyen grubun bilgi düzeylerine göre yüksektir` hipotezini doğrulamaktadır. Deney grubundaki deneklerin pretest ve taburculuktaki hastalığa ilişkin bilgi değerlendirme soruları puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel 80olarak anlamlı bulunmuştur (t=5.54, p<0.05). Bu bulgu deney grubuna verilen planlı sağlık eğitiminin, hastanın hastalığa ilişkin bilgisi üzerindeki olumlu etkiyi göstermektedir. Kontrol grubundaki deneklerin pretest ve taburculuktaki hastalığa ilişkin bilgi değerlendirme soruları puan ortalamaları arasındaki fark, istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur (t=0.36, p>0.05). Deney grubundaki deneklerin kullandığı kalp ilaçlarına ilişkin pretest puan ortalaması ~x``= 0.30, kontrol grubundaki deneklerin puan ortalaması x = 0.19 olarak bulunmuştur. Bu fark istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur (t=0.83, p>0.01). Deney grubundaki deneklerin kullandığı ilaçlara ilişkin taburculuktaki puan ortalaması~x~= 2.25, kontrol grubundaki deneklerin puan ortalaması ise ~x~ = 0.47 olarak saptanmıştır. Bu fark istatistiksel olarak anlamlıdır (t=6.12, p<0.01). Deney ve kontrol grubundaki deneklerin kullandığı kalp ilaçlarına ilişkin değişik zamanlardaki puan ortalamaları arasındaki fark karşılaştırıldığın da; pretest-taburcu olurken, pretest-birinci kontrol, pretest-ikinci kontrol ve taburcu olurken-ikinci kontrol puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (t=-9.60. p<0.05; t=-3.99, p<0.05; t- 6.73, p<0.05;t=2.90, p<0.05). Deney grubundaki deneklerin birinci kontrol sırasındaki tedaviye uyum durumu puan ortalaması~= 8.64, kontrol grubunun puan ortalaması ise ~x~= 6.76 olarak saptanmıştır. Bu fark istatistiksel olarak anlamlıdır (t=4.09, p<0.01). İkinci kontrol sırasında deney grubundaki deneklerin puan ortalaması x = 8.52, kontrol grubundaki deneklerin puan ortalaması ise x = 6.44 olarak saptanmıştır. Ortalamalar arasındaki bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu (t = 4.46, p<0.01) bulunmuştur. Elde edilen bu sonuçlar, `Sağlık eğitimi verilen ilk kez Miyokaıd İnfarktüsü geçirmiş hastaların tedaviye uyum 81durumları, sağlık eğitimi verilmeyen gruba göre fazladır` hipotezini doğrulamaktadır. Araştırma sonucunda, Miyokard İnfarktüsü geçirmiş hastalara bu konuda eğitim verilmesinin, verilen eğitimin aile üyelerini de kapsamasının, hasta eğitiminin hemşirenin sorumluluğu olduğu bilincinin hemşirelere yerleştirilmesinin, kontrollere gelmeyen hastalara ev ziyaretlerinin düzenlenmesi ve kardiyoloji kliniklerinde çalışan hemşirelerin hizmet içi eğitim programları ile bu konuda bilgilendirilmesinin uygun olacağı sonuçları çıkarılmıştır. 82

SUMMARY As it is whole in the world, heart diseases have constantly been the most important health problem of the mankind. Not only the increase happening lately in the number of this disease causing a great loss of work and potential has become a serious risk for the individuals in the soceity but also it has been making deep wound in the economic and social structures. In one's learnin how to live together with his ilness much of the responsibility is put on nurses. To make someone consious of his ilness and provide his adoption to the health proposals is among the duties of a nurse. This can only be acquired by education. According to the world cuntries, we can no longer say that a patient has beentreat ed well unless they are educated about the ilness in question in the right way-Level of knowledge of a patient and his adaption to the treatment can be used to measure the effctiveness of the training program applied in the hospital. This research programme has been planned to examine the effect of the education programme prepared widely onto the patients who got over myocard infarct, previously. The research The research has been held between 2 March-15 August 1994 in the Coronary intensive unit of the Aegean University Research and Application Hospital Totally 100 patients have taken to the hospital 50 of them in the experiment group and fifty in the control group. In the formation of the groups of experiment and control `Sampling Without Possibility Technic` has been used. During the period of three days each of the people who are put to the test have been applied some questinaires of infomation questions, regarding the evaluation of the patient's knowledge about the illness, patient's Identification Form Before Test, and the medicine he used. A proper health training program is given to the people who are in the experiment group but not to the control group. Besides all these All of the patient who take part in 83the experiment group have been given a booklet of the training programme by the thought of giving a written material is longer lasting. And also a questionaire regarding their illness and the medicines they used has been applied to the patients who are in the experiment group (11, Ex. m). As a medium of collecting data the questionaire of which availability and relaibility are proved have been filled by the application of meeting technique. Statistical analyses, figure and percentage dispersion of the acquired data has been assesed by setting significance test of the difference between the two matches and the significance test of difference between the two averages. The avarage pretest score regarding the illness of the people in the experiment group is`x=7.46, and the avarage point for those in the control group has been found as x=6.88. This difference has been found meaningless statistically (t=1.74, p > 0.01). The average score for those who are in the experiment group regarding the illness is~x=8.80. The average score of those who are in the control has been found as `x=6.80. This difference is statistically meaningful (t=6.12, p < 0.01). This acquired knowledge proves it true that the knowledge of those who got over myocard infarct for the first time and who follow a certain health training programme is hihgher than that of those who don't a training program. The difference between the average score of the knowledge evaluation questions regarding the illness in discharge and in the pretest of those who are put to the test has been statistically found meaningful (t=5.54, p < 0.05). This finding has proved the positive effect of the planned health training given to the experiment group. The difference between the average score of the Knowledge Evaluation- Questions regarding the illness in discharge and pretest of those who are in the experiment group has been found meaningless (t=0.36, p > 0.05). 84The average pretest score regarding the heart medicines used by-those who are in the experiment group is x=0.30 however in control group it is lc^O.19. This difference has statistically been has statistically been found meaningles (t=0.83, p > 0.01). The average score in discharge regarding the medicine used by those who are in the experiment group isTc5^^ however in the control group `x=0.47. This difference is statically meaningful (6.12, p < 0.01). When the difference between average scores regarding the heart medicines used by those who are in the experiment group in different times are compared, the difference between score averages pretest-discharge, pretest-first control, pretest-second control, Discharge-second control has been statistically found meaningful (t=9.60, p < 0.05; t=-3.99, p < 0.05; t=±6.73, p < 0.05; t=2.90, p < 0.05). The average score of the adoption to the treatment during the first control of those wpo are in the experiment group is~x=8.64 however in control group il islc=6.76. This difference is statistically normal (t=4.09, p < 0.01). The average score of those who are in the test group at the and of the second control has been found as~~x=8.52 in the control group as x=6.44. The difference between averages has been found meaningful (t=4.46, p < 0.01). These results confirm the hypothes is of `The treatment adoption of the patients who got over myocard infarct and who are given a proper health training is higher in comparison with the ones who aren't given health training properly. At the end of the research it has been resulted that training of the patients who got over myocard infarct is of great importance and the idea of training of the patientsis under nurses responsibility should be estabilished in nurses. Aranging home visits for the patients who aren't coming their controls, and training of the nurses who work in the cardiology clinics by in-in sercise training programs and expanding their knowledge would be very useful. 85