Çocuk diş hekimliğinde genel anestezi gereken olgularda İ. V. propofol ve ketamin kullanımının karşılaştırmalı olarak araştırılması

Abstract

101 ÖZET Bu çalışma, dental tedavileri için iletişim kurmanın çoğu kez mümkün olamadığı, sedasyon yöntemlerinin de çözümleyemediği, mutlak genel anestezi zorunluluğu olan handikaplı çocuklarda ideal, güvenilir ve konforlu bir ambulatuar genel anestezi yöntemi oluşturabilmek için planlanmıştır. Bu amaçla yaygın kullanımı olan ketamin ile pediatrik alanda yeni bir anestezik ajan olan propofol anestezi indüksiyonu ajanı olarak kullanılarak etkinlikleri ve güvenilirlikleri karşılaştırılmıştır. 14 handikaplı çocuğa 5 müdahale için indüksiyon ajanı olarak propofol (Diprivan®), 13 handikaplı çocuğa da 15 müdahale için ketamin (Ketalar®) indüksiyon ajanı olarak verilmiştir. Tüm uygulamalarda anestezilerin idameleri %66 nitrözoksit (N2O) ve %33 Oksijen (Cb) verilerek ve %0.5-1'lik halothan (Fluothane®) ile desteklenerek sağlanmıştır. Çalışmamızda yer alan yaşlan 3 ile 15 arasında değişen toplam 27 hastanın 16'sı erkek 11 'i ise kız çocuğuydu. Bu hastaların 10 adedi mental yetmezlikli, 7 adedi yoğun anksieteli, 3 adedi serebral palsi'li, 2 adedi Down's sendromlu, 1 adedi otistik ve 4 adedi de çene kırığı repozisyonu gibi dental girişim yönünden genel anestezi gereksinimi duyulan çocuklardı. Tüm bu çocuklarda genel anestezi altında toplam 78 adet konservatif dental tedavi, 92 adet diş çekimi ve 5 adet çene kırığı repozisyonu gerçekleştirildi. Anestezi süresince hastaların kalp atım sayılan, sistolik, diastolik kan basıncı değerleri ve kan oksijen doygunlukları izlenmiştir. Anestezi sonrasında ise hastalann gözlerini açabilme, basit emirleri yerine getirebilme, ambulasyonlan için geçen derlenme süreleri ve bu esnada görülen yan etkiler kayıt edilmiştir. Tüm bulgulanmızın istatistiksel değerlendirmeleri Minitab hazır programındaki `Mann Whitney Confidence interval and Test` metodu ile102 yapılmıştır. Çocukların yaşları, kiloları ve operasyon süreleri kendi içinde istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık göstermemiştir (p>0.05). Hemodinamik değişikliklerini izlediğimiz hem propofol hem de ketamin gruplarında, anestezi boyunca kalp atım hızında anestezi öncesi başlangıç değerine göre anlamlı artışlar (p<0.05) tespit etmemize karşın, her 2 ilaç grubunda görülen bu artışların aynı zaman dilimlerinde yapılan karşılaştırılmalarında birbirlerine göre istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık göstermedikleri anlaşılmıştır (p>0.05). Diastolik kan basıncı takiplerinde ise ketamin ve propofol grubunun aynı zaman intervallerindeki ortalama diastolik kan basıncı değerlerinde istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olmadığını gözlemledik (p>0.05). Her 2 preparat için aynı zaman dilimlerinde yaptığımız kan oksijen doygunluğu kıyaslamasında da istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olmadığım (p>0.05) ve olguların hiçbirinin kan oksijen doygunluğu değerinin hipoksi (%85) düzeyine ulaşmadığını tespit ettik. Sistolik kan basınçlarının takiplerinde ise karşılaştığımız tablo, propofol grubunda anestezi öncesi başlangıç değerine göre indüksiyonu izleyen 2. ve anestezinin son 10 dakikasında anlamlı düşmeler şeklindeydi (p<0.05). Ketamin grubunda ise anestezi öncesi başlangıç değerine göre anestezi süresince istatistiksel açıdan anlamlı bir artış izledik (p<0.05). Propofol ve ketamin uyguladığımız olgularımızın aynı zaman intervallerinde yaptığımız sistolik kan basıncı kıyaslamalarında 5., 30., 35. ve 40. dakikalarda ketamin grubunda propofol grubuna göre istatistiksel açıdan anlam ifade eden artışlar gözledik (p<0.05). Anestezi sonlanmasını takiben hastalann gözlerini açmalan, basit emirleri yerine getirmeleri, ambulasyon süreçleri ve uyanıklılık puanlamaları değerlendirilmiştir. Tüm bu değerlerin propofol grubunda, ketamin grubuna kıyasla, istatistiksel açıdan anlamlı şekilde hızlı ve konforlu bir derlenme sağladığı anlaşılmıştır (p<0.05). Aynı şekilde propofol grubunda derlenme103 sürecinde gözlenen yan etkiler de, ketamin grubuna kıyasla daha az olarak saptanmıştır. Çalışmamızda hemodinamik değişiklikler açısından propofol ve ketamin birbirlerine bariz üstünlük sağlayamamışlardır. Ancak anestezi sonrası dönemde propofol uyguladığımız olgularda ketamin grubuna kıyasla yan etkilerin daha az olması, derlenme ve ambulasyonun daha kısa zamanda gerçekleşmesi propofolün çocuk diş hekimliğine ait ambulatuar genel anestezi uygulamalarında ketamine iyi bir alternatif olabileceği fikrini desteklemektedir.

104 SUMMARY i This study is planned in search for an ideal, cdmfortable,and safe out patient general anaesthetic agent for dental treatment procedures of the handicapped children who are so unmanageable, who can not be treated in normal dental settings and sedation can not solve. We studied and compared the efficacy and safety of ketamine, a well known anaesthetic agent and a new anaesthetic agent in pediatric field, called propofol. Propofol (Diprivan®) is administered to 14 handicapped children for 15 procedures and ketamine (Ketalar®) is administered to 13 handicapped children for 15 procedures as induction agents, all of the anaesthesias were maintained with %66 nitrous-oxide (N20),%33 Oxygen (02) and %0.5-%l halothan (Fluothane®) combinations. The ages of the 27 children in our subject group ranged between three and fifteen. 16 of them were boys and 11 of them were girls. 10 out of 27 were mentally retarded,7 were over-anxious,3 had cerebral palsy, 2 had Down's syndrome, 1 was an autistic and 4 children needed general anaesthesia for mandibular or maxillary facture repositions. Total of 78 conservative dental treatments, 92 tooth extractions and 5 mandibular (or maxillary) fracture repositions were done. During anaesthesias, the heart rates, sistolic, diastolic blood pressures and the arterial oxygen sturations were examined. At the end of each anaesthesia,during the recovery period, the time to open patient's eyes,time to respond simple commands, the ambulation times and the side effects were examined and noted; The statistical evaluations of our data were done according to `Mann- Whitney Confidence Interval and Test` method. The ages, weights and the operation durations did not show a statistically significant difference (p>0.05). The heart rate values showed statistically significant rises during anaesthesias with respect to the initial values before anaesthesias both in the105 propofol and the ketamine groups (p<0.05). But comparing the mean values of the two drug groups at the same time intervals, no statistically significant difference was detected between the two drug groups (p>0.05). Comparing the arterial oxygen saturation mean values of the two drug groups, at the same time intervals, again no statistically significant difference was detected (p>0.05).Also the arterial oxygen saturation values never dropped to hypoxy limits in either of the drug groups. The sistolic blood pressure values showed statistically significant decreases, 2 minutes after anaesthesia induction and at the last 10 minutes in the propofol group (p<0.05).We found statistically significant increases in the sistolic blood pressure values of the ketamine group during anaesthesias with respect to the initial values before anaesthesias (p<0.05). Comparing the sistolic blood pressure mean values of the two drug groups at the same time intervals, we found statistically significant rises in the ketamine group with respect to the propofol group in the 5th, 30th, 35th and the 40* minutes (p<0.05). Following the* end of anaesthesias, we examined and evaluated the time to open eyes,time to respond simple commands and the ambulation times.All of these time periods were reached faster and more comfortably in the propofol group with respect to the ketamine group (p<0.05). Also less pronounced side effects were detected during the recovery period in the propofol group than the ketamine group. In this study, neither propofol,nor ketamine was found to be more successful or more advantageous than the other as far as the hemodynamic changes were concerned. On the other hand, reaching the recoveiy and ambulation times faster with less side effects gives the idea that propofol is a good alternative to ketamine in outpatient general anaesthesia procedures for paediatric dental treatment puiposes.