Yönetici hemşireliğin gerektirdiği yönetim becerilerine ilişkin bir çalışma

Abstract

109 ÖZET Her meslek için geçerli olan bilgi ve deneyimin hemşirelik mesleğinde daha özel bir yeri vardır. Hemşirelikte yöneticilik bir uzmanlık işidir. Yönetici hemşireler sağlık kuruluşlarının başarısını kolayca etkileyebildikleri için hastane yönetiminde önemli rol oynarlar. Bu nedenle yönetici hemşirelerin rolü dinamiktir. Klinik hemşirelik bilgisiyle bağlantılı olarak önemli derecede liderlik ve yönetim becerilerinin olması gerekmektedir. Hemşirelik hizmetleri sorumluluğu, sadece bu rol için özel yetiştirilmiş hemşirelere verilmelidir. Çünkü sağlık alanındaki insan gücünün etkin yönetimi konusu, en son bilgi ve becerilere sahip olmayı ve sürekli yenilenmeyi gerektirir. Liderlik kapasitesi taşıyan ve yönetim becerilerini uyumlu bir şekilde kullanabilecek anahtar insanların yetiştirilmesi, yönetimin uzman hemşirelere verilmesi, hastanelerimizle ilgili pek çok sorunu çözümleyecektir. Bu nedenle, sağlık kurumlarında önemli görevler üstlenen yönetici hemşirelerin, etkinliklerini arttıracak yönetim becerilerinin tanımlanması gereği vardır. Bu noktadan hareketle bu çalışma, Katz'ın modeli temel alınarak Toni C. Smith tarafından geliştirilen teknik, insani ve kavramsal üç düzeyde hemşireliğe özgün beceri, görev ve davranışların yönetici hemşireler tarafından algılanmasının tanımlanması amacıyla yapılmıştır. Bu araştırma, tanımlayıcı ve analitik bir çalışma olarak yapılmıştır. Ege Bölgesi'ndeki hastanelerde çalışan 296 üst düzey yönetici hemşirelerin tümü araştırmanın evrenini, bu evrenden ulaşılabilen 177 yönetici hemşire araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, hemşirelerin sosyo-demografik ve kurumsal özelliklerini; teknik, insani ve kavramsal üç düzeydeki yönetim becerilerinin etkili yönetimde gerekliliğine katılma düzeylerini içeren bir anket formu uygulanarak elde edilmiştir. Anket formları yönetici hemşirelere, postalama yönetimi kullanılarak ulaştırılmıştır. Anket formunun yönetim becerileri skalasının güvenirlik katsayıları; teknik beceriler için r=0.93, insani beceriler için r=0.95, kavramsal beceriler için r=0.95'tir.110 Araştırmada veriler yüzdelik hesapları, varyans analizi ve t testi kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmada elde dilen bulgular değerlendirildiğinde; yönetici hemşirelerin yönetim becerilerinin etkili yönetimde gerekliliğine katıldıkları (4.15) saptanmıştır. Yönetim becerilerinin gerekliliği konusundaki düşüncelerin, yönetici hemşirelerin yaşları, eğitim düzeyleri, mezuniyet süreleri ve toplam çalışma sürelerine göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Yönetici hemşirelerin şu andaki konumlarının, yönetici olarak çalışma sürelerinin, çalıştıkları hastanenin büyüklüğünün ve yönetim konusunda aldıkları eğitimin, yönetim becerilerinin gerekliliği konusundaki düşüncelerine etkili olmadığı bulgulanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre; yönetici hemşireler teknik becerilerin etkili yönetimde gerekliliğine katılmaktadır (3.76). Yönetici hemşirelerin teknik becerilerin gerekliliği konusundaki düşünceleri; eğitim düzeyleri, mezuniyet süreleri ve toplam çalışma sürelerine göre farklılık göstermiştir. İnsani becerilerin etkili yönetimde gerekliliğine, yönetici hemşirelerin katıldıkları (4.27); insani becerilerin gerekliliği konusundaki düşüncelerinin yaşları, eğitim düzeyleri, mezuniyet süreleri ve toplam çalışma sürelerine göre farklılık gösterdiği saptanmıştır. Yönetici hemşirelerin, kavramsal becerilerin etkili yönetimde gerekliliğine katıldıkları (4.25); bu bölüme ilişkin düşüncelerinin yaşlarına ve eğitim düzeylerine göre farklılık gösterdiği, diğer sosyo-demografik özelliklerine göre değişmediği belirlenmiştir. Bu bilgiler ışığında, sağlık kuruluşlarının yönetimde, bu çalışmada belirlenmiş olan davranışsal becerilere sahip olan yöneticilerin bulunması, bu becerilerle yönetici hemşireler için gerekli yönetim performansı kriter geliştirilmesi ve eğitim programlarının yönetim becerileri konusunda hemşireleri eğitmeleri önerilmiştir.

111 SUMMARY Knowledg© and experience is essential for ali professions but they have a special importance in nursing. Management in nursing profession requires experience-Nurse managers play a critical management role because they can influece the success of the health çare organization. For this reason, the role of the nurse managers is dynamic, requiring a high degree of leadership and managerial skills linked with clinical nursing knowledge. The management of nursing services must be carried out only by the nurses who have been trained specifıcally on this fıeld because the subject of the effective management human resources on health çare setting requires the update knowledge and skills as well as self-renovation every time. Development of the `key persons` who have the skill of leadership in themselves and who could use the management skills cosistently, also leaving the management pröcess to the nurses who are experts on management could solve a lot of problems of our hospitals. For this reason, we need to identify the management skills that will increase the effective roles of the nursing managers who are responsible for important missions in the health çare setting. So this research was carried out in order to identify the conception of the skills, tasks and behaviors which are specific to nursing by nurse managers at three dimensions - technical, human and conceptual- which were developed by Toni C. Smtth and based on the Katr's model. This research was designed as descriptive and analytic study. The population of this study is the 296 high level nurse managers who are working at the hospitals of Eagen Region and the sample is composed of 177 nurse managers. The data of the study was collected by a questionnaire which examined those details; nurse managers1 soci-demographic and institutional characteristics and their level of agreement to the idea vvhether the techical, human and conceptual skills are essential for an effective management ör not. The questionnaire were delivered to the nurse managers by mailing. The reliability coefficient estimates per scale for management skills were: technical skills r=0.93, human skills r=0.95, conceptual skills r=0.95.112 In this research, the data was evaluated by percentage calculates, variance analysis and t tests. When the findings obtained through this research have been evaluated the allowing data have been determined : the nurse managers contributed to the importance of the management skills for effective management (4.15). Another case that was determined after evaluation was that, the decisions about the importance of the management skills were differed according to the age, level of education, duration of education and total working hours of the nurse managers. The current position of the nurse managers, the duration of their background in management also the capacity of the hospital they are working at the education theyhave been given on management were proved to have no effect on the decisions about the importance of management skills. According to the results of the research, the nurse manager contributed to the importance of the technical skills for effective mangement (3.76). Their decisions about the importance of the technical skills differed according to their level of education, duration of education and their total working hours. For the human skills; it was found out that the nurse managers contributed to the importance of human skills for effective management (4.27) and the decisions of nurse managers about the importance of human skills differed according to the age, level of education, duration of education and total working hours of the nurse managers. Lastly for the conceptual skills, it was found out that the nurse manager contributed to the importance of conceptual skills for effective management (4.25) and the decisions of the nurse manager differed according to the social- demographic aspects. By the help of these findigs, we suggested that at the management level of health care settings, nurse managers, who have the behavioral skills that were determined in this study, should have the power; the criteria for management performance that is important for nurse managers should be developed by the help of these skills and the educational programs should train nurses on manegement skills.