Çalışan çocukların (12-18 yaş) kendi sağlıklarını yükseltmedeki sağlıkla ilgili davranış biçimlerinin saptanması

Abstract

ÖZET Çalışan çocuklar, üretim alanında çalışma ortamından, koşullarından ve ilişkilerinden kaynaklanan risklerle karşı karşıyadır. Bu riskler; bu yaş kümesinin sağlık ve güvenliğini olumsuz etkilemektedir. Çocuk öncelikle korunması gereken yaş grubu olmasına karşın; yeterli alt yapısı olmayan, eski üretim teknikerinin, koruyucusuz makinelerin, tezgahların, aletlerin, parlayıcı, patlayıcı, zararlı, tehlikeli maddelerin kullanıldığı işyerinde, yaşma, bedensel ve akılsal geüşimine, bilgi beceri düzeyine uygun olmayan işlerde, çok düşük ücretle ve her türlü korumadan yoksun olarak gün boyu çakştinlmaktadır. Küçük yaş grupları tüm bu olumsuzlardan büyüklere göre daha kolay, daha hızlı, daha ağır etkilenmektedir. İşyeri ortamının yaratacağı sağlık sorunlarını en iyi değerlendirebilecek, kişinin hastalığı ile arasındaki bağlantıyı kuracak kişiler sağlık görevlileridir ve iş sağlığı hemşkesinin sağlık hizmeti ekibinin içinde önemli bir yeri vardır. Çocukları çalışma yasanımdan uzaklaştırana kadar geçecek süreç içinde, onların çalışma koşullarını düzeltmede, çalıştıkları ortamları daha sağlıklı ve güvenli kılmada, kendi sağlıklarını koruma ve geliştirebilmelerinde ve bu konuda aktif rol almalarını sağlamada iş yeri hemşiresi ayrıcalıklı bir konumdadır. Bu bağlamda, 12-18 yaş grubundaki çalışan çocukların, kendi sağlıklarını yükseltmede sağlıkla ilgili (meslek, iş, entelektüel, fiziksel egzersiz, beslenme, fiziksel bakım, sigara-alkol-uyuşturucu kullanımı, duygusal yönetim) davranış biçimlerini saptamak (genel amaç), sağlıklarını yükseltmedeki sağlık davranışlarını etkileyen etmenleri incelemek (alt amaç) amacıyla planlanmıştır. Tanımlayıcı tipte bir alan araştırması özelliği taşıyan bu çalışma Temmuz 1998- Ağustos 1998 tarihleri arasında Pınarbaşı- Işıkkent'te, AYKÜSAN'a bağlı 55 atölyede çalışan ve Çıraklık Eğitim Merkezi Eğitimine devam eden ve araştırmaya katılmayı kabul eden 85 çalışan çocuk ile yürütülmüştür. Araştırma verileri anket yöntemiyle toplanmıştır. Veri toplamada çocukların sosyo- demografîk özelliklerini içeren `Sosyo-demografik Veri Formu` ve ` Çalışan Çocukların (12-18 yaş) Kendi Sağlıklarını Yükseltmedeki Sağlıkla İlgili Davranış Biçimlerinin Saptanması Anket Formu` kullanılmıştır. Bu bölümde ABD Yaşam Şeklini Geliştirme 83Enstitüsü tarafından kullanılan `Yaşam Şeklinin Değerlendirilmesi AnketFormıf'ndan yararlanılmıştır. Anket formunun güvenilirliğini sınamak için stabilite değerlendirilmesi kapsamında Test-retest ölçümü uygulanmıştırç İç tutarlılık kapsamında ise Split-Half testi kullanılmıştır. Bunların sonucunda testin güvenilirliği kabul edilmiştir. Çocukların %28.2'si çalışmaya 11 yaşında başlamıştır ve haftalık çalışma günü sayısı %62.4 oranla 7 gündür. Günlük çalışma saati ise, 3 6. 5 'inin 12 saat ve üzeridir. Çocukların önemli bir bölümü (%37.6) çalışma nedenlerini ailenin ihtiyacı olmasına bağlamıştır. Çocukların %41.2'si iş yerinde olumsuz bir etken olduğunu belirtmişlerdir ve %80.5'i olumsuz etken olarak yapıştırıcıları göstermiştir. Ancak sadece %36.1'i olumsuz etkenlerden korunmak için önlem almaktadır. Çocuklar, `Çalışan Çocukların (12-18 yaş) Kendi Sağlıklarını Yükseltmedeki Sağlıkla ilgili Davranış Biçimlerinin Saptanması Anket Formu`nda en yüksek puanlan ` sigara-alkol- uyuşturucu kullanımı` (2.804+0.175) ve `fiziksel bakım` (2.802+0.175) bölümlerinden almıştır. Çocuklar en düşük puanlan `entelektüel` (2.007+0.368) ve `fiziksel egzersiz` (2.238+0.408) bölümlerinden almışlardır. Çalışan çocukların kendi sağlıklarını yükseltmedeki sağlıkla ilgili davranış biçimleri toplam puanlan ile haftalık çalışma günleri arasında fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (t=2.44, p<0.05). Çalışan çocukların kendi sağlıklarını yükseltmedeki sağlıkla ilgili davranış biçimleri toplam puanlan ile bilgi alma durumlan arasında fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (t=2.22, p<0.05). Çocukların, yaşlan, anne babalarının öğrenim durumunun kendi sağlıklarını yükseltmedeki sağlıkla ilgili davranış biçimleri toplam puanlarını etkilemediği saptanmıştır. `Çalışan Çocukların Sağlıklarını Yükseltmedeki Sağlıkla İlgili Davranış Biçimlerinin Saptanması` Anket Formundan, çocuklar en az %22.5 oranla 126-135 puan en fazla(%50.5) 136-145 puan almıştır. Ancak çocuklann; kitap, gazete okuma ve 84kişiliklerini geliştirici uğraşlarda, yetersiz kaldıkları için gerekli olan fiziksel egzersize de gereken önemi vermedikleri saptanmıştır. Tüm bulgular ışığında, iş sağlığı alanında çalışan hemşirelerin, çalışan çocuklar için yapabilecekleri, planlayabilecekleri birçok girişimin olduğu ve iş sağlığı hemşiresi potansiyelinin değerlendirilmesi düşünülmektedir. SUMMARY The working children face up to the risks caused by working environment in field of productivity, conditions and relations. These risks are effecting health and security of this age group unfavorably. Despite the children are required to be a primarily protected age group, they are being employed full time at work places where insufficient under construction possessed and outdated productivity techniques, unprotected machines, benches, tools, flammable, explosive, hazardous and dangerous materials are used, without having any means of protection, with vary low wages, at places where inconvenient to their level of knowledge, ages, talents, physical and mental improvements. Younger age groups are being effected easier, faster and severer from this inconvenience then older ones. Health care personnel are individuals to evaluate best of health problems created by work environment and to establish relation between the patient and the disease. Work health nurse occupy an essential space in health service team. During the time passed until children kept away from work life, nurses play an active role in improving children working conditions, in making their working environment healthier and securer, in protecting and developing their health. In addition, this study is planned in order to determine the deficiencies and types of attitudes of working children in 12-18 age group, related to improvement of their health (profession, intellectual, physical exercise, nourishment, physical care, use of tobacco, alcohol, drug and dope, sensitive administration). This study as possessing a recognizing type survey specialty was conducted at Pınarbaşı-Işıkkent between the dates of July- August 1998 with 85 working children who 85

kişiliklerini geliştirici uğraşlarda, yetersiz kaldıkları için gerekli olan fiziksel egzersize de gereken önemi vermedikleri saptanmıştır. Tüm bulgular ışığında, iş sağlığı alanında çalışan hemşirelerin, çalışan çocuklar için yapabilecekleri, planlayabilecekleri birçok girişimin olduğu ve iş sağlığı hemşiresi potansiyelinin değerlendirilmesi düşünülmektedir. SUMMARY The working children face up to the risks caused by working environment in field of productivity, conditions and relations. These risks are effecting health and security of this age group unfavorably. Despite the children are required to be a primarily protected age group, they are being employed full time at work places where insufficient under construction possessed and outdated productivity techniques, unprotected machines, benches, tools, flammable, explosive, hazardous and dangerous materials are used, without having any means of protection, with vary low wages, at places where inconvenient to their level of knowledge, ages, talents, physical and mental improvements. Younger age groups are being effected easier, faster and severer from this inconvenience then older ones. Health care personnel are individuals to evaluate best of health problems created by work environment and to establish relation between the patient and the disease. Work health nurse occupy an essential space in health service team. During the time passed until children kept away from work life, nurses play an active role in improving children working conditions, in making their working environment healthier and securer, in protecting and developing their health. In addition, this study is planned in order to determine the deficiencies and types of attitudes of working children in 12-18 age group, related to improvement of their health (profession, intellectual, physical exercise, nourishment, physical care, use of tobacco, alcohol, drug and dope, sensitive administration). This study as possessing a recognizing type survey specialty was conducted at Pınarbaşı-Işıkkent between the dates of July- August 1998 with 85 working children who 85accepted to participate in this research. Children were attending to Apprentice Training Center and working at 55 workshops of AYKÜSAN. The data of research was collected by survey method. In data collection, `Sosyo- Demographic data form` that contains sosyo-demographic characteristics of children and ` Survey form for determining of working children in 12-18 age group, types of attitude related to development of their own health` were used. In this section it has been benefited from `The Way of Life Evaluting Survey Form` utilized by The Way of Life Developing Institution in USA. To test reliability of survey form, test-Relest measurement in the inclusion of evaluation of stability was carried out. But in the inclusion of internal consistency Split-Half test was used. As the result of these, reliability of the test was accepted. % 28,2 of children started working 1 1 years of age and their number of weekly working days were 7, 62.4 % respectively. Daily working hours were 12 hours and above for 36.5 %. The vast majority of children ( 37.6 %) attributed the reason for work to family requirements. 41.2 % of children stated that there were inconvenient effects at the work places, and 80.5 % showed adhesives as inconvenient effects. Only 36.1 % took precautionary actions to prevent inconvenient effects. Children took the highest scores on `Use of tobacco, alcohol, drug and dope` (2.804 ± 0.175) and `Physical care` (2.802 +0.175) on sections of `Survey form for determining of working children in 12-18 age group, types of attitudes related to development of their own health`. They took the lowest scores from `Intellectual`( 2.007 ±0.368) and `Physical exercise` (2.238+0.408) sections. The difference between total scores of types of attitudes related to development of their own health with weekly work days has been found statistically meaningful.(t = 2.44, p<0.05) The difference between their situations obtaining data about health with total scores of types of attitudes related to development of their own health was found statistically meaningful(t= 2.22, p<0.05). 86It was discovered that children ages and education levels of their parents not effected the total scores of types of attitudes related to development of their own health. At the survey form of 'T)eterrnining of working children types of attitudes related to development of then- own health` children took minimum 22.5% respectively 126-135 scores, maximum 50.5% respectively 136-145 scores. It was detected that children were not given enough emphasis to physical developments and exercises which were required for their health as well as to read book and newspaper, to relation developing activities. Under the light of entire data, since they have many initiations to be planned for children, evaluation of potentiality of nurses working in the work health field are required to be considered. 87