İlköğretim öğrencilerinin anneleri ile olan ilişkilerini algılayışları ve bu ilişkiyi etkileyen etmenlerin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu araştırma, İzmir İli Karşıyaka İlçesi'nde bulunan ilköğretim 3. sınıf öğrencilerinin anneleri ile olan ilişkilerini algılayışları ve bu ilişkiyi etkileyebilecek etmenleri saptamak amacıyla yapılmıştır. 1997-1998 eğitim-öğretim yılında Karşıyaka İlçesi'nde bulunan ilköğretim okullarında okuyan 6869 3. sınıf öğrencisi araştırma evrenini oluşturmaktadır. Evreni temsil etmesi için alfa 0,05 düzeyinde %95 olasılıkla 369 çocuk örnekleme alınmıştır. Araştırma, görüşme tekniğine dayalı, tanımlayıcı ve kesitsel bir alan çalışması olarak yapılmıştır. Çocuklar ve ailelerin sosyo-demografik özelliklerini belirleyebilmek için, araştırmacı tarafından geliştirilen bir soru formu ile çocukların anneleri ile olan ilişkilerini, algılayışlarım saptayabilmek için de Rohner, Saavedra ve Gramım (1980) tarafından Connecticut Üniversitesinde geliştirilen, ülkemizde Erdem (1990) tarafından Boğaziçi Üniversitesinde geçerliliği ve güvenirliliği sınanan Aile Kabul-Red Ölçeği kullanılmıştır. Uygulanan soru formundan elde edilen bilgilere göre; tüm çocukların yaş ortalaması 8,90+0,60'tır. Çocukların %50,68'si kız; %49,32'si erkektir, %47,70'i ailede biri^ocuktur. Çocukların annelerinin yaş ortalaması 33,43+5,22' dir, %57,18'i ilkokul mezunudur, ailelerin %53,39'unun gelirleri giderlerine göre azdır, annelerin %79,95'i çalışmamaktadır, çalışan annelerin %44,16'sı memurdur, annelerin %83,74'ü çocuklarına zaman ayırmaktadır, çocukların babalarının yaş ortalaması 37,25±6,28'dir, %40,16'sı ilkokul mezunu olup, %33,93'ü esnaf/sanatkar/çiftçi olarak çalışmaktadır. 84Çocukların Aile Kabul-Red ölçeği toplam pa%örtalaması 97,69+27,00'dır. Çocuklarının Aile Kabul-Red Ölçeği toplam puan ortalamalarım etkileyen sosyo-demografik özelliklerin; çocuğun yaşı, cinsiyeti, ailede kaçmcı çocuk olma durumu, annenin eğitimi, ailenin gelir düzeyi, ailenin çocuk sayısı, çocuğa zaman ayırma durumu olduğu saptanmıştır. Bu bulgular ışığında, yukarıda belirlenen özelliklerden herhangi birini taşıyan çocuğun, anne-çocuk ilişkisinin olumsuz yönden gelişme gösterebileceği ihtimali ile koruyucu ruh sağlığı hizmetlerine ağırlık verilerek, önerilerde bulunulmuştur. 85

SUMMARY The Perceived Relationship Of The Primary School Children With Their Mothers And The Survey Of The Factors Affecting This Relationship This investigation was made to establish the perceived relationship of the third class primary school children attending to third class of Karşıyaka/İzmir with their mothers, and to establish the factors affected this relationship. This research includes 6869 pupils of the third class of the school, which continued their education at the 1997-1998 education year in Karşıyaka. To represent the whole specimen, 369 children were taken with a ratio of 95% in the alpha 0.05 level. This research was made as a discuss technique, a defining and crosscutting field study. To demonstrate the socio-demographic characteristics of the children and their families, a questionnaire which was made by the investigator, was used. Also, to determine the perceived relationship of the children with their mothers, the `Parental Acceptence-Rejection Questionnaire`; which was developed in Connecticut University at 1980 by Rohner, Saavedra and Granum, and its validity and reliability was tested in Boğaziçi University at 1990 by Erdem, was used. According to the findings, which were taken from the questionnaire, the average age of the whole children is found as 8.90±0.60; 50.68% of the children are girls; 47.70% of the specimen are the single child in the family; the average age of the children's mothers is found as 33.43±5.22; 8657.18% of the mothers are graduate from the primary school; the income of 53.39% of the families is less than their expense; 79.95% of the mothers are unemployed; 44.16% of the working mothers are civil servants, 83.74% of the mothers spend time to their children; the average age of their fathers is found as 37.25+6.28; 40.16% of the fathers are graduates from the primary school; 33.93% of the fathers work as tradesmen, craftsmen or farmers. The average score of the Parental Acceptence-Rejection Questionnaire is 97.69±27.00. The socio-demographic characteristics which affect the total average scores of the Parental Acceptence-Rejection Questionnaire are: the age of the child, its sex, birth order of the children in its family, the numbers of children in its family, and the time spent by the parents to their children. In the light of these findings, as mother-child relationship of a child carrying any of those characteristics defined above can develop in a negative direction, the Protector Psychological Health Services were stressed and advices were given. 87