Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi yoğun bakım hemşirelerinin uyku düzen özellikleri ile iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

100 ÖZET Araştırma Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Ve uygulama Hastanesi Yoğun Bakım Birimleri' nde çalışan hemşirelerin uyku düzen özelliklerini ve iş doyum düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmış tanımlayıcı türde bir araştırmadır. Araştırma, gerekli izinler alındıktan sonra,10 Haziran- 15 Temmuz tarihleri arasında yapılmıştır. 305 yoğun bakım hemşiresinden 140 kişi araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırmada üç tür anket formu Jcullamlmıstif. 4lk form hemşirelerin tanıtıcı bilgilerini içeren 21 sorudan oluşmuştur. İkinci form gerekli literatür taranarak araştırmacı tarafından hazırlanan hemşirelerin uyku düzen özelliklerini yansıtmayı amaçlayan, 10 uyku düzen özellikleri sorusu ve, 5 uyku değerlendirme, ( genel uyku değerlendirme uyku süreleri, mesai saatlerinin uyku problemine neden olma durumları, uyku problemi için ilaç kullanma durumları, uyku problemini gidemek için,ilaç dışı başetme yöntemlerini ) sorusu olarak toplam 15 sorudan oluşmuştur Üçüncü form işe Aksayan {1992) tarafından hemşirelik iş doyum ölçeği olarak geliştirilen, hemşirelerin işin değişik boyutlarına ilişkin ve genel iş doyum düzeylerini ortaya çıkartmayı amaçlayan Likert türü dört seçenekli bir ölçektir. Toplam 66 soru içermektedir. Veriler araştırmacı tarafından, görüşme yöntemi ile hemşirelerin yemek ve çay saatlerinde toplanmıştır. Elde edilen verilere göre hemşirelerin tanıtıcı özelliklerine göre dağılımları şöyledir; Hemşirelerin yaş ortalamalan 25.42 ± 4.66, %75.00' i bekar, boşanmış, ayn yaşıyor, dul, %37.1' i yalnız, arkadaşlan ile evde, lojmanda, %37.1' i anne- baba ve kardeşleri ile birlikte yaşadıkları, %44.29' u dahili bölümler, %55.71' i cerrahi bölümlerde, %85.7' si gece ve gündüz değişen nöbet sistemi ile çalıştıkları saptanmıştır. Hemşirelerinin uyku düzen özelliklerine verdikleri yanıt dağılımları ise şunlardır; uykudan uyanmakta ve uyandırılmakta güçlük çekme %43.6 hayır, uykudan kalktıktan sonra kendini yorgun ve dinlenmemiş hissetme ifadesine %49.3 bazen, önüne geçilemeyen uyku nöbetleri olma durumu %54.3 hayır, uyandıktan sonra şekerlemeler yapma %46.4 bazen, uyandıktan sonra dikkatinizi toplamakta güçlük çekme %48.6 hayır, yatağa yattıktan sonra uzun101 bir süre uykuya dalmakta güçlük çekme %39.2 bazen, uykuya daldıktan sonra sık sık uyanma %44.3 bazen, uykudan uyandıktan sonra tekrar uyumakta güçlük çekme %41.4 bazen, uykudan korkulu düşler nedeniyle uyanma %44.3 bazen, uykuda iken yatakta oturma, dolaşma, konuşma, diş gıcırdatma gibi hareketlerinin olma durumu %80.7 yanıtı vermiştir. Bu veriler doğrultusunda yoğun bakım hemşirelerinin zaman zaman uyku sürecinde değişiklikler yaşadıkları saptanmıştır. Yoğun bakım hemşirelerinin yarısına yakını uykularını iyi -çok iyi olarak değerlendirmiştir. Hemşirelerin% 87.1' inin mesai saatlerinin uyku problemine neden olduğunu düşündüğü saptanmıştır. Yoğun bakım hemşirelerinin uyku düzen özellikleri ile medeni durumları, yaşadıktan yer ve kişiler, çalışma şekilleri, çalıştıkları bölümler, genel uyku değerlendirmeleri, uyku süreleri, mesai saatlerinin uyku problemine neden olma durumları arasında ilişki saptanmıştır. Yoğun bakım hemşirelerinin genel iş doyum puan ortalamalan 47.96411.13 'tür. Yoğun bakım hemşirelerinin en yüksek doyum sağladıkları boyut işin kendisi iken en düşük doyumu ise ücret boyutundan sağladıklan belirlenmiştir. Hemşirelerin çalışma süreleri ile iş doyumu arasında ilişki saptanmıştır. Hemşirelerin uyku süreci değişikliklerini yansıtan uyku düzen özellikleri ile genel iş doyumu arasında ilişki bulunamamıştır. Çakşma sonucunda elde edilen sonuçlar ışığında ; İnsanın temel gereksinimi olan uykuya gereken önemin verilmesi konusunda yoğun bakım hemşirelerine ve yöneticilerine bu konuda yapılacak eğitimlerin yaran, çalışma saatleri konusunda birlikte karar vermeleri, iş doyumunun arttınlması için yapılması gereken bireysel ve örgütsel çalışmalar üzerine önerilerde bulunulmuştur. *JC YUKSİKOGlltrf İM KUM^f

102 SUMMARY ` The Relationship Between The Sleep Pattern Characteristics And Job Satisfaction Of intensive Care Nurses` This descriptive research has been designed to determine the relationship between the sleep pattern characteristics and job satisfaction of the nurses who work in the intensive care units of Ege Universty Medical Faculty Hospital. After receiving administrative permission, the study has been carried out between June 10th - July 15th, 1999. Among 305 mirses working at intensive care units, 140 were included in the study. Three different questionnaire forms were used in this study. In the first form, there were 21 questions regarding nurses descriptive informations. Second form consisted 10 questions of sleep pattern characteristics that reflecting the sleep process changing and 5 questions of sleep evalution (general sleep evalution, sleeping periods, evaluated sleep problem which due to work- shift, need of taking medicine for sleep problem and other methods used to overcome sleep problem without medicine). Third form, which was developed by Aksayan(1992), was a nursing job satisfaction scale and it consisted 66 questions intending to determine the job satisfaction level of the nurses. Data were collected by personal interview method during the nurses' lunch, dinner or tea time by the researcher. According to results, descriptive informations distribution of intensive care nurses were as follows: The age mean score was 25.42 ± 4.66, 75. % of the nurses were single, divorced, living alone, widow, 37.1% of the nurses lived alone or lived friends in their homes or nurses home, 37.1 % of the nurses lived with their parents, 44.29 % of the nurses worked in medical departmants, 55.71 % of the nurses woked in surgical departmants, 85.7 % of the nurses worked by different work shifts was found. Sleep pattern characteristics as a `no` by nurses identified were; difficulty in waking and awakening, unavoidable sleep attacts, after wake up to have difficulty in concentration, sitting in bed, walking, talking or grinding the teeth when sleeping, Sleep pattern characteristics as a `sometimes` by nurses identified were; feeling tired and restless after awakining, taking nap after awakining, to need for a long period to fall asleep, waking up frequently after sleeping, difficulty to sleep again after waking up, waking up because of a103 nightmare.In the light of these data, the changes of the sleep process of the nurses were determineted. Near the half of the nurses appraised their sleep as good or very good. 87.1% of the nurses evaluated sleep problems which due to work- shift. The relationship among sleep pattern characteristics and marital status, living place and living with people, work- shift, working models, general sleep evalution, sleeping time, evaluated sleep problems which due to work- shift were assessed. The mean score of the general job satisfaction of the nurses found to be 47.96 ± 11.13. It was determineted that the most satisfaying dimension of the job was job itself, the least satisfaying dimension was wages. The relationship between the job satisfaction and working length was also determineted. There was not found correlation nurses' sleep pattern characteristics which were reflecting sleep process chancing and job satisfaction. In the light of the result;, more importance should be given to the basic requirement of an individual for sleeping. Nurses and managers should be informed about the advantages of education and work-shift should be arranged with. Also, individual and organizational working models were proposed for increasing job satisfaction.