Erişkin periodontitisli bireylerde farklı siklooksijenaz metabolitlerinin rolü ve farmakolojik düzenlenmesi

Abstract

ÖZET Periodontal doku yıkımı, dental plak mikroorganizmalarının direkt etkisi ve buna ek olarak enflamatuvar reaksiyon sırasında ortaya çıkan konak kaynaklı enzimlerin, sitokinlerin ve araşidonik asit (AA) metabolitleri gibi medyatörlerin başlattıkları immünoenflamatuvar olaylar sonucu oluşmaktadır. AA metabolitierinden olan prostaglandin (PG)E2 ve PGF2a'nın periodontal hastalık şiddeti ile orantılı olarak dişeti ve dişeti oluğu sıvısında arttığı bildirilmiştir. PG inhibitörleri olan non-steroid anti-enflamatuvar (NASE) ilaçların periodontitisin şiddetini azalttığı ve ilerleme hızını yavaşlattığı çeşitli araştırmalarla ortaya konmuştur. Siklooksijenaz (COX) enziminin iki farklı enzim olduğunun bulunmasından sonra COX-2'ye seçicilik gösteren antienflamatuvar ilaçların kullanımına başlanmıştır. Çalışmamızın amacı; Erişkin Periodontitisli (EP) bireylerde, diş yüzeyi temizliği (DYT) ve kök yüzeyi düzleştirmesi (KYD) işlemlerine ek olarak selektif COX-2 inhibitörü nimesulid ile nonselektif COX inhibitörü naproksenin dişeti PGE2 ve PGF2a düzeyleri ve klinik parametreler üzerine etkilerini plasebo ve sağlıklı kontrol grubu ile karşılaştırmalı olarak incelemektir. 13 kadın ve 17 erkek toplam 30 EP'li ve 10 periodontal olarak sağlıklı birey çalışmaya alındı. Sondalanan cep derinliğinin 5 mm'den büyük olduğu ve sondalamada kanama görülen tek köklü dişlerden dişeti örneği alındı ve ağız hijyeni eğitimi verildi. 30 EP'li birey 10'arlı gruplar halinde 3 gruba ayrıldı ve 1. gruba nimesulid, 2. gruba naproksen sodyum, 3. gruba da plasebo tabletler günde iki kez 10 gün süreyle verildi. Haca başlandıktan sonraki 3. günde yapılan DYT ve63 KYD işlemlerinden sonra 10. günde aynı bölgeden 2. kez dişeti örnekleri alındı. PGE2 miktarı ELISA, PGF^ düzeyleri ise RIA yöntemi ile tayin edildi. Araştırmamızın sonuçlan genel olarak değerlendirildiğinde, 10. günde ve 3. ayda başlangıca göre nimesulid, naproksen ve plasebo gruplarının tümünde papil kanama indeksi ve plak indeksinde istatistiksel olarak anlamlı azalma meydana geldi. 3. ayda sondalanan cep derinliğinde ve klinik ataşman seviyesinde her üç grupta da istatistiksel olarak anlamlı azalma saptandı ancak gruplar arasında fark bulunmadı. 10. gün dişeti PGE2 seviyelerinde, nimesulid grubunda istatistiksel olarak önemsiz, naproksen grubunda ise anlamlı azalmaya karşın plasebo grubunda büyük ölçüde artış görüldü. PGF2a düzeylerinde, ilaç gruplarının her ikisinde anlamlı azalma, plasebo grubunda ise artış gözlendi. EP'li bireylerde başlangıç PGE2 ve PGF2a düzeyleri sağlıklı kontrol grubundan oldukça yüksekti. Kullanılan antienflamatuvar ilaçlara bağlı olarak tedavi sonrası 10. günde, PG seviyelerinde azalma görüldü. NSAE ilaç gruplarında PGE2 ve PGF2a'daki azalmaya karşın plasebo grubunda önemli artış görülmesinin nedeni DYT ve KYD işlemlerine bağlı olarak oluşan mekanik travma olabilir. Selektif COX-2 inhibitörü nimesulidin PGF20C üzerinde önemli inhibisyon sağlarken PGEVyi yeterince baskılamaması çalışmamızın ilginç bir sonucuydu. Bu bulgu, COX-1'in fizyolojik olayların yanısıra patolojik olaylarda da yapılabileceğini ve bu enzime ilişkin bilgilerin aydınlatılması gerektiğini düşündürmektedir. Sonuç olarak; immunoenflamatuvar olaylarda önemli rol oynayan ve periodontal hastalıklarda arttıkları bilinen PG'lerin kontrol altma alınabilmeleri için NSAE ilaçların, yan etkileri nedeniyle kısa süreli ve aktif hastalık dönemlerinde klasik periodontal tedaviye ek olarak kullanılmalanmn yararlı olacağı görüşündeyiz. Uzun süreli kullanım için ise; yan etkilerin azaltıldığı ve topikal kullanıma uygun formülasyonların geliştirilmesi gerektiği kanısındayız.

SUMMARY Periodontal tissue destruction occurs as a result of the direct effects of denial plaque microorganisms and also the immunoinflammatory process induced by mediators like host enzymes, cytokines and arachidonic acid (AA) metabolites, which act in the inflammatory reaction. Previously, it has been reported that AA metabolites like prostaglandin E2 (PGE2) and prostaglandin F^ (PGF2a) increase in both gingival tissue and gingival crevicular fluid proportional to the severity of periodontal disease. Moreover, several studies have indicated that PG inhibitors like nonsteroidal antiinflammatory drugs (NSAIDs) decrease the severity and slow down the progression of periodontal disease. Following the identification of two different isoforms of cyclooxygenase (COX) enzyme, the selective COX-2 inhibitors have been introduced in the treatment of periodontal disease. The aim of the present study was, to evaluate comparatively the effects of selective COX-2 inhibitor-nimesulide and nonselective COX inhibitor-naproxen as an adjunct to scaling and root planing in adult periodontitis (AP) patients on the gingival tissue levels of PGE2 and PGF^- 13 female and 17 male adult periodontitis patients as well as 10 periodontally healthy subjects were included in the study. Gingival tissue samples were obtained from single rooted teeth with a probing pocket depth > 5 mm and bleeding on probing and the patients were instructed on oral hygiene. The 30 AP patients were divided into 3 groups and Group 1 received nimesulide, Group 2 received naproxen sodium and Group 3 received placebo tablets 2x1 for 10 days. On the 3ld day scaling and root planing procedures were performed and on the65 10* day gingival tissue samples were obtained once again from the same sites. The levels of PGE2 were detected by using ELISA and PGF2a by RIA techniques. The results of the present study revealed statistically significant reductions in papilla bleeding index and plaque index scores on the 10th day and the 3rd month in all three study groups. Probing pocket depth and clinical attachment levels showed statistically reductions on the 3rd month. However, the differences between the three study groups were not significant. On the 10* day, the level of PGE2 in gingival samples exhibited significant decrease in the naproxen group, while the decrease in the nimesulide group was insignificant and pronounced increase was observed in the placebo group. With regard to the level of PGF20, both NSAED groups showed significant decreases and the placebo group showed an increase. The baseline values of PGE2 and PGF2a in AP patients were higher than those of healthy subjects. PG levels exhibited decreases in NSAID groups on the 10th day. The reason of observing increases in PGE2 and PGF2a levels in the placebo group on the contrary to the decreases in the NSAID groups may be the mechanical trauma of scaling and root planing. It is an interesting finding that the selective COX-2 inhibitor-nimesulide has provided a significant inhibition on PGF^ level but the decrease in PGE2 level was not significant. Depending on this finding, it may be considered that COX-1 is produced not only in physiological but also pathological conditions and further clarification of the function of COX-1 enzyme is required. As a conclusion, we believe that NSAIDs inhibiting PGs that are known to increase in periodontal disease and play important role in the immunoinflammatory process may be used for a short period of time because of their side effects and as an adjunct to the conventional periodontal treatment in active phase of periodontal disease. Elimination of the side effects and development of topically applied forms are necessary to consider NSAIDs for longer administration periods in periodontal treatment