Lomber disk ameliyatı olmuş erişkin hastaların genel sağlık statüsü boyutlarının ölçülmesi

Abstract

Teknolojik gelişmelerle birlikte tanı, değerlendirme, ve tedavi yöntemlerindeki ilerlemeler, primer sağlık hizmetlerinin artırılmasına, yaşam süresinin uzamasına, fonksiyonellik ve iyilik halini geliştirilmesine verilen önemi artırmıştır. Bu durum sadece sağlık ekibinin değil her kesim için de önemli bir amaç olmuştur. Dinamik bir nitelik taşıyan yaşam kalitesi kavramının sürekli gelişim içinde ve yanında içeriğinin de çok yönlü olması tanımlanmasını güçleştirmiştir. Yaşam kalitesi sıklıkla ` sağlıkla ilgili yaşam kalitesi`, `sübjektif sağlık` durumu ve `fonksiyonel durum` gibi kavramlarla ifade edilmektedir. Fonksiyonellik ve iyilik hali hem uygulanan tedavinin hem de lomber disk hastalarının sağlıklarının değerlendirilmesini, hastalık ve cerrahinin genel sağlık statüsü üzerindeki etkisinin incelenmesini sağlamış olacaktır. Genellikle kronik hastalığı olan hastaların genel sağlık statüsünü değerlendirmek için yapılan çalışmalar olmasına rağmen cerrahi hastaların genel sağlık statülerini değerlendirmek için özelliklede beyin cerrahisi dalında yapılmış çalışma bulunmamaktadır ve cerrahi bilim dallarının, üzerinde çok az durduğu sonuçlardır. Bu çalışma Afyon İli merkezinde bulunan Devlet Hastanesi ve Sosyal Sigortalar Kurumu Hastanesi' nin beyin cerahi servisinde lomber disk nedeniyle ameliyat olmuş erişkin kadın ve erkek hastalar üzerinde yapılmıştır. Araştırma 1 Mayıs2000- 30 Ağustos- 2000 tarihleri arasında yapılmış, toplam 30 hasta üzerinde çalışılmıştır. Bu çalışmanın amacı; lomber disk hastalarının kendi algılamalarına dayalı olarak ölçülen genel sağlık statülerinin demografik ve klinik özelliklerine göre değişip değişmediği, ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası genel sağlık statüleri arasında anlamlı bir fark olup olmadığını ve cerrahinin, hastaların genel sağlık statüsü üzerindeki etkisini incelemek için yapılmıştır. Hastaların genel sağlık statüsünü Short Form Survey- 36 (SF-36) ölçeği kullanarak ölçülmüştür. SF-36 ölçeği genel sağlık satatüsünü sekiz alt boyutta ölçmektedir. Hastaların genel sağlık statüsü fiziksel fonksiyonellik, fiziksel rol sınırlamaları, ağrı, canlılık, genel sağlık algılamaları, sosyal fonksiyonellik, duygusal rol sınırlamaları ve mental sağlık boyutlarıyla değerlendirilmiştir. Hastaların genel sağlık statüsü boyutları ameliyat öncesi ve ameliyattan 1.5 ay sonrası olmak üzere iki kez değerlendirilmiştir. 84Yapılan çalışma sonunda, yaş, cinsiyet, eğitim, hastalığı nedeniyle, hekime başvurma sayılan, yine hastalığı nedeniyle tedavi görüp görmeme ve ameliyat olup olmama durumları gibi demografik ve klinik özellikleri açısından anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0.05). Hastalık süreleri bakımından hastaların ameliyat öncesi genel sağlık statüsü boyutlarından fiziksel fonksiyonellik ve mental sağlık boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu bulunmuştur (p<0.05). Hastaların ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası genel sağlık statüsü boyutları karşılaştınlmıştır ve ameliyat sonrası pozitif değişim olduğu görülmüştür. Yapılan istatistiksel analiz sonucuna göre tüm boyutlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur (p<0.05). Ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası genel sağlık statüsü boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olup olmadığı belirli demografik ve klinik özellikler açısından incelenmiştir. Genel olarak fiziksel fonksiyonellik, ağrı, canlılık, sosyal fonksiyonellik boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur (p<0.05). Genel sağlık algılamaları ve fiziksel rol sınırlamaları, duygusal rol sınırlamaları boyutları arasında ise anlamalı bir fark olmadığı bulunmuştur (p>0.05). Bunun nedeni olarak araştırma kapsamına alınan örneklem sayısının (n=30) az olması nedenine bağlanmıştır. Lomber disk hastalarının ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası ilerde sağlıklarını kontrol altında tutabilme düşünceleri arasında fark olup olmadığı ve bazı demografik özelliklerine göre değişip değişmediği incelenmiştir. Hastaların düşüncelerinde ameliyat sonrası bir fark olmadığı ve farklı yaş, cinsiyet, eğitim ve gelir düzeyi değişkenlerinin bu durumu etkilemediği bulunmuştur. Yine hastaların ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası sağlık değişimleri incelenmiş, hastalar sağlıklarını ameliyat sonrası çok daha iyi olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca farklı demografik özelliklerinin hastaların sağlık değişimini etkilemediği bulunmuştur.

Improvements in the diagnostic, examination and medical treatment methods as well as technological developments have increased the importance attached to the growth of premier health services, lengthening of life expectancy and good health. This has became the important aim of not only health-care personnel but everyone in society. As the life quality concept, which is a dynamic term in nature, is continually developing and has the multi-dimensional content, it is hard to define it. Life quality is frequently explained by the use of such phrases as ` life quality about health`, `subjective health` and `functional situation`. Functionality and the good health condition will enable to examine both the applied treatment and lomber disc patient ' health, and to investigate the effects of illness and surgical operations on general health status. Though there are previous studies examining the general health status of patient with chronic illness, there is no study especially on the branch of brain surgery, investigating the general health status of patients who had an operation. This study was conducted on adult male and female patients who underwent an operation because of lomber disc at the department of brain surgery in State Hospital and social Insurance Institution Hospital, Afyon. The study was conducted on 30 patients between May 1st - August 30th, 2000.the aim of the study was to find out whether the general health status of the lomber disc patients, measured on the basis of their self - perceptions, differs on the basis of demographic attributes and clinical conditions. The study also aimed to investigate the effects of surgical operations on the general health status of patients by examining whether there are significant differences between the general health status of patient. The general health status of the patients was measured by using Short Form Survey - 36 ( Sf-36). Sf-36 measured the general health status by using following 6 dimensions: physical functionality, physical role limitations, pain, vivacity, general health perceptions, social functionality, emotional role limitations and mental health dimensions. The general health status of the patient was evaluated twice, before surgery and 1.5 half months after surgery. The results of the study show that there are no significant differences among the patients regarding such demographic and clinical attributes as age, gender, education, frequency of seeing doctors due to illness, having treatment due to illness, and undergoing 86operation(p>0.05). Of general health status dimensions before surgery, there are significant differences in physical functionality and emotional health dimensions regarding illness duration (p<0.05). the general health statuses of the patients before and after surgery were compared and positive development was found after surgery. Statistical analysis found statistically significant differences for all dimensions (p< 0.05). It was investigated whether there are statistically significant differences in general health status before and after surgery regarding specific demographic and clinical attributes. Generally, statistically significant differences were found in physical functionality, pain, vivacity and social functionality dimensions (p<0.05). In the dimensions of general health perceptions, physical role limitations and emotional role limitations, no significant differences were found. This result was attributed to the small sample size (n=30) It was also examined whether there were differences in the lomber disc patient's views on having control over their health before and after surgery and whether their views show differences on the basis of demographic attributes. The study found that there are no differences in the patients' views following surgery and that different age, gender, education and income level variables do not affect this result. The study also examined health changes of the patients before and after surgery and found that patients declare their health condition far better after surgery. Different demographic attributes do not affect patients health changes.