Potansiyel alkilleyici karbonil bileşikleri ve bunların Mannich bazları üzerinde araştırmalar

Abstract

97 ÖZET Bu çalışmada antineoplastik etki göstermesi beklenen 4,4'- dihidroksişalkon (A1) maddesi lider bileşik olarak seçilmiştir. Bileşiğin sentezi asit ortamda 4-hidroksibenzaldehit ve 4-hidroksiasetofenon kondensasyonundan yüksek verimle yapılmıştır. Vücutta taşınma kolaylığı düşünülerek A1 maddesinin nikotinik asit ester türevi hazırlanmıştır. Bu tasarımda soft ilaç kavramı dikkate alınmıştır. Ayrıca, bir kimyasal taşıyıcı sistem olan 1,4-dihidropridin yapısını sentez etmeye yönelik işlemin ilk basamağı olarak 4-hidroksibenzaldehit nikotinik asitle DCC varlığında esterleştirilmiştir (B1). Bir başka moleküler modifikasyon A1 bileşiğinin aromatik halkadan aminometillenmiş Mannich bazıdır (A2). Mannich bazının kendisi ve in vivo ortamda eliminasyonla verebileceği kinon-metid yapısının alkilleyici sitotoksik etki göstermesi beklenmektedir. Bunlara ek olarak, tez kapsamında incelenen bileşiklerin biyoaktiviteleri ile karşılaştırabilmek için 4-hidroksi-3-dimetilaminometil- asetofenon hazırlanmıştır. Lider bileşiğin biyomimetik bir nükleofil olan 2-merkaptoetanole karşı tepkiniiğini belirlemek amacıyla, fizyolojik koşullara benzer koşullar (pH 7.4, 37°C) altında stabilite çalışması gerçekleştirilmiştir. Inkubasyon sonrasında A1 bileşiğindeki a,p-doymamış keton grubunun Michael tipi nükleofilik katım yaptığını düşündüren kromatografik ve spektrofotometrik bulgular elde edilmiştir.98 Tez kapsamında llaç-DNA etkileşmesi bakımından önemli bir gösterge olan voitametrik bir çalışma da yapılmıştır. Bu araştırmada, A1 maddesi antikanser etkisi literatürde kanıtlanmış olan epirubisin ile paralel sonuçlar vermiştir. Hücre düzeyinde yürütülen viabilite taramasında A1 ve A2 bileşikleri incelenmiştir. HL 60 myeloid lösemi hücre hattı üzerinde A1 bileşiği 1 j*M konsantrasyonda, A2 bileşiği ise 100 jıM da etkili bulunmuştur. Aynı bileşikler K-562 transforme olmuş eritrolösemi hücre hattında ise sırasıyla 1 uM ve 250 iM konsantrasyonda etkili bulunmuştur. Bileşiklerin kimyasal yapıları UV, İR, NMR ve ince tabaka kromatografisi verileri değerlendirilerek aydınlatılmıştır. A2 bileşiğinin yapısının tam olarak aydınlatılması için ek spektral verilere ihtiyaç vardır. A3 bileşiği ilk kez bu çalışma ile rapor edilmektedir.

99 SUMMARY In this study, 4,4'-dihydroxychalcone (A1) which is expected to have an antineoplastic activity, A1 was chosen as a lead compound. The compound was synthesized by the condensation of 4-hydroxybenzaldehyde and 4-hydroxyacetophenone in ethanolic solution saturated with hydrogen chloride in high yield. Nicotinic acid ester derivative of the compound was also prepared in consideration of easy transportation in budy according to soft drug concept. Besides, 4-hydroxybenzaldehyde was esterified with nicotinic acid as a first step of the preparation of 1,4-dihydroprydine moiety, which is chemical drug delivery system, in the precense of DCC. Mannich base from aromatic ring is another molecular modification of the compound A1. Mannich base and its deamination leading to the formation of quinone- methide structure in vivo medium are expected to have an alkylating cytotoxic activity. In addition, 4-hydroxy-3-(N,N-dimethylaminomemyl) acetophenone was prepared to compare the bioactivities of the compounds investigated in this thesis. To evaluate reactivity of the lead compound toward biomimetic nucleophile 2-mercaptoethanol, stability studies has been carried out under simulated physiological conditions (pH 7.4, 37°C). According to the chromatographic and spectrophotometric findings, it was revealed that <x,p- unsaturated ketone moity of the compound A1 has performed a Michael type nucleophilic addition reaction after the incubation period.100 unsaturated ketone moity of the compound A1 has performed a Michael type nucleophilic addition reaction after the incubation period. In this thesis, voltametric study was also carried out to test drug-DNA interaction and obtained satisfactory data. The compound A1 exhibited similar results with epirubisin of which the anticancer activity had been proved in the literature. The compounds A1 and A2 are investigated in the viability screen followed through cell level. It was proved that the compound A1 is active in 1 nM concentration and A2 is active in 100 p.M concentration over HL60 myeloid leukemia cell lines. On the other hand over K-562 transformed erithro leukemia cell lines, the compounds A1 and A2 have activity in 1 /M and 250 /M respectively. The chemical structures of the compounds were elucidated with the aim of Uv, İR, NMR and thin layer chromatography. Addition spectral data are needed to identify the chemical structure of the compound A2. The compound of A3 is being reported for the first time in this study.