Farklı kronik hastalığı olan ergenlerin öz bakım güçlerinin karşılaştırılması

Abstract

ÖZET Bu çalışma, kronik hastalık tanısı ile izlenen(astım, diyabet, hemofili, kronik böbrek yetmezliği) 15-21 yaş grubundaki ergenlerin öz-bakım güçlerini saptamak amacıyla tanımlayıcı, karşılaştırmalı olarak planlanmıştır. Araştırma, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim ve Uygulama Hastanesi Pediyatrik Endokrin, Hematoloji, Allerji poliklinikleri ve hemodiyaliz ünitelerinde yürütülmüştür. Araştırma kapsamına 01.07.2002- 30.10.2002 tarihleri arasında olasılıksız örneklem yoluyla, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim ve Uygulama Hastanesi Pediyatrik Endokrin, Hematoloji, Allerji poliklinikleri ve hemodiyaliz ünitelerinde izlenen 30 astım, 30 diyabet, 30 hemofili, 5 kronik böbrek yetmezliği tanılı ergen alınmıştır. Kronik böbrek yetmezliği tanılı ergenlerin örneklem sayısı araştırma süreci boyunca tamamlanamadığı için, bu grup kısıtlı örneklem olarak alınmıştır. Veriler ergenlerle yüzyüze görüşülerek gerekli açıklamalar yapıldıktan sonra toplanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak kronik hastalığı olan ergenlerin tanıtıcı bilgilerim içeren anket formu(Ek I), Hastalık Formu(Ek H) ve Öz-Bakım Gücü Ölçeği(Ek m) kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde dağılımları, Ki-kare testi, Oneway anova testi, student t testi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan astımlı ergenlerin %33.3'ü kadın, %66.7'si erkek; diyabetlilerin %46.7'si kadın, %53.3'ü erkek; hemofilililerin tamamı erkek, kronik böbrek yetmezliği tanılı ergenlerin %20.0'ı kadın, %80.0'ı erkektir. Konik hastalığı olan ergenlerin yaş ortalamaları 17.3 1+2.06 bulunmuştur. Hastalık grupları ile öz-bakım gücü arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Astım tanılı ergenlerin öz-bakım gücü puan ortalaması 96.06±16.63, diyabet tanılı ergenlerin 98.00±11.01, hemofili tanılı ergenlerin 93.10il4.51, kronik böbrek yetmezliği tanılı ergenlerin 105.00110.48 bulunmuştur. Hastalık grupları ile öz-bakım gücü arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Kronik hastalığı olan ergenlerin okula devam etme durumu ile öz-bakım gücü arasında anlamlı ilişki saptanmıştır(x2= 11.018 p<0.05). 131Kronik hastalığı olan ergenlerin ailede yaşayan kişi sayısına göre öz-bakım gücü düzeyi arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır(x2= 16.807 p<0.01). Kronik hastalığı olan ergenlerin ev niteliğine göre öz-bakım gücü düzeyi arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır(x2= 17.372 p<0.01). Tüm bu bilgilerin doğrultusunda, kronik hastalığı olan ergenler için hastalık, iyilik halinin sürdürülmesi, tedavi ve prognoz hakkında eğitim programlarının hazırlanması, ergenlerin duygularım ifade etmelerini sağlayacak ortamların hazırlanması, toplum içinde kronik hastalığı olan ergene verilen değerin ve öz-güvenin artırılmasına yönelik çalışmaların yapılması önerilmiştir. 132

SUMMARY This study has been planned as a comparative and descriptive research in order to fix the self-care angecy of adolescents in 15-21 ages in regards of asthma, diabetes, homophilia, chronic renal deficiency. The research has been executed at the pediatric endocrine, hematology, allergy polyclinics and haemodialysis units of Ege University Facult of Medicine Research and Application Hospital. By means of nonprobabilty simpling during 01 July 2002- 30 Oct. 2002, 30 asthma, 30 diabetics, 30 hemophilia and 5 chronic renal deficiency adolescents at the pediatric endocrine, hematology, allergy polyclinics and haemodialysis units of Ege Universty Facult of Medicine Research and Application Hospital were taken into study. As the sampling number of adolescents with chronic renal deficiency could not be completed during research, this group took limited sampling. By discussing face to face after giving necessary explanations results were collected. In this research, the inquiry form(Enc: 1) covering information for adolescents with chronic illness, Patient Form(Enc: 2) and Self-Care Efficacy Scale(Enc: 3) were used. In evaluation of data, number, percentage distribution, Q-square test, Oneway Anova and Student t test were used. Of the participants, 33.3% of the adolescents with asthma was female and 46.7% was male. 46.7% of diabetics was female and 53.3% was male. Adolescents with hemophilia were all males. 20% of adolescents with chronic renal deficiency was female and 80% was male.The age average of adolescents with chronic illness was found as 17.31±2.06. No meaningfull correlation was found between patient groups and self-care agency. The average score of self-care agency of adolescents with asthma was found as 96.06+16.63, diabetics were found as 98.00+11.01, adolescents with hemophilia was found as 93.10+14.51, adolescents with chronic renal deficinecy was found as 105.00+10.48. No meaningfull correlation was found between patient groups and self- care agency. 133Meaningfull correlation was found between school-attendant adolscents with chronic ilness and self-care agency(x2= 1 1.018 p<0.05). Meaningfull correlation was found between number of people living in family of adolescents with chronic ilness and self-care agency(x2= 16.807 p<0.01). Meaningfull correlation was found between house qualiations of adolescents with chronic ilness and self-care agency(x2= 17.372 p<0.01). In direction of all these informations, wellness maintenance of adolescents with chronic ilness, preparing treatment and prognosis education seminars, activites for explaining the feelings of adolescents, increase of self-reliance of adolescents with chronic illness were recommended. 134