Bebek masajının bebeklerde uyku süresine, büyüme-gelişmeye ve annelerde durumluk-sürekli kaygı düzeyine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, bebeklerde bebek masajının uyku süresine, büyüme gelişmeye ve annelerde durumluk-sürekli kaygı düzeyine etkisinin incelenmesi amacı ile deneysel olarak yapılmıştır. Araştırma, 30Ağustos 2003- 30 Mayıs 2004 tarihleri arasında İzmir, Bornova, Osmangazi Seher Şükrü Ergil Sağlık Ocağı'na izlem için gelen zamanında doğmuş 15 günlük sağlıklı bebeklerden kontrol ve masaj gruplarına 30 'ar bebek olmak üzere alman toplam 60 bebek ve annelerinin oluşturduğu bir örneklem üzerinde yapılmıştır. Gerekli tüm izinler alındıktan sonra araştırmanın verileri, bebeklerin doğumunun 15. gününde, birinci ayın sonunda ve dördüncü ayın sonunda görüşme, kayıt ve anket formu yöntemleri kullanılarak toplanmıştır. Veri toplamada, bebekler ve ailelerinin sosyo-demografik özelliklerini içeren `Anket Formu`, büyüme ve gelişmeyi değerlendirmek üzere hazırlanan `Büyüme Gelişme Değerlendirme Formu`, uyku sürelerini değerlendirmek üzere `Uyku Aktivite Kayıt Formu` ve annelerin kaygı düzeylerini belirlemek üzere `Durumluk- Sürekli Kaygı Formu` kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; yüzdelik, Ki-kare (X2), Fisher testi, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi (t- testi), iki yönlü ve çok yönlü varyans analizi (Repeated Measure ANOVA), ve ileri analiz Bonferroni testi uygulanmıştır.131 Araştırma sonuçlarına göre, araştırma kapsamına giren bebeklerin yaş (gün), doğum ağırlığı, cinsiyet, doğum şekli, çocuk sırası, annelerin yaşı, eğitim, çalışma ve gebeliği isteme durumu, ilk bebeklerini emzirme süreleri, ailenin gelir düzeyi, ailenin tipi, bebeğe bakan kişi ve evde yaşayan birey sayısı ile ilgili değişkenlerin dağılımları açısından masaj ve kontrol grubu arasında benzerlik olup iki grup arasında fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p>0.05). Grupların homojenliği sağlanmıştır. Araştırma kapsamına giren masaj grubu ve kontrol grubu bebeklerin dördüncü ayın sonundaki gündüz, gece ve 24 saatlik uyku süresi ortalamaları arasında masaj grubu lehine anlamlı bir farklılık görülürken, yapılan analizde, masaj ve kontrol grubu bebeklerin yalnızca gündüz uyku süreleri arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur (F=6.865, p=0.01 K0.05). Masaj uygulamasının bebeklerin ağırlık ve boy artışları üzerine anlamlı bir etkisi olduğu (ağırlık, F=8.469, p=0.000<0.05) (boy, F=12.694, p=0.000<0.05) ayrıca, bebek masajının erkek bebeklerin ağırlık ve boy artışında kızlara oranla daha etkili olduğu saptanmıştır (ağırlık, F=3.760, p=0.026<0.05) (boy, F= 4.351, p=0.015<0.05). Araştırmada masaj uygulanan bebeklerin kontrol grubuna göre daha fazla çevreyle ilgili, aktif ve canlı davranış sergiledikleri ve psiko-motor gelişim davranışlarından `annelerini gördüklerinde gülümseme` (t=2.149, p=0.036<0.05), `sevgi sesleri` çıkarmaya başlama (agulama) (t=2.149, p=0.036<0.05), `eline verilen nesneleri ağzına götürebilme` (t=2.455, p=0.017<0.05) ve `hareket eden cisim ya da kişileri takip etme` (t=4.229, p=0. 0000.05) sürelerinin masaj grubu bebeklerde kontrol grubundaki bebeklere göre daha erken gerçekleştiği saptanmıştır. Masaj grubu bebeklerin annelerinin durumluk kaygı düzeyleri ile masaj uygulaması arasında anlamlı bir etkileşim olduğu saptanırken, masaj ve kontrol grubu bebeklerin annelerinin üç ayrı ölçüm zamanındaki sürekli kaygı düzeyleri arasında132 istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunmamıştır. Sonuç olarak bebek masajının, bebeklerde uyku süresine, büyüme gelişmeye ve annelerin durumluk kaygı düzeylerinin azaltılmasına olumlu yönde etkili olduğu saptanmıştır. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde, hastanelerin sağlıklı çocuk poliklinikleri, doğum klinikleri ve yenidoğan ünitelerinde çalışan hemşire ve ebelerin, anne-babalan etkin ve basit bir yöntem olan bebek masajının yararları, sağlığın korunması ve hastalıkların tedavisinde masajın olumlu etkileri konusunda bilgilendirmeleri ve bu alana yönelik araştırmalar yapmaları önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yenidoğan, Bebek Masajı, Bebeklerde Uyku Özellikleri, Anne- bebek Etkileşimi

This research was conducted experimentally with the purpose of investigating the affects of baby massage on babies' sleep-time and growing-development beside maternity state-trait anxiety level. The research was carried out on a sample, which was constituted by totally 60 babies of 15-days of age being delivered on time and their mothers, both of whom came to Osmangazi Seher Şükrü Ergil Health Clinic in Bornova, Izmir for routine follow-up between the dates of 30 August 2003 and 30 May 2004. In the sample, 30 babies were taken to control group whilst 30 babies were taken to massage group. `A questionnaire form` including socio-demographic characteristics of babies and their families; `Growing-Development Evaluation Form` prepared with the purpose of evaluating physical and psiko-motor development of babies; `Sleep Activity Report Form` aiming at evaluating sleep times; and `State-Trait Anxiety Form` having the purpose of determining anxiety levels of mothers were all used in data collection. After all necessary consents were obtained; the research data were thus collected by using the techniques of interview, record, and questionnaire form at 15th day of the birth, at the end of 1st month, and at the end of 4th month. In the evaluation of data percentage, Chi-square (X2), Fisher Test, significance test of difference between two means (t-test), bivariate and multivariate analysis of variance (ANOVA), and Bonferroni test from post-hoc analysis were used.134 According to research results, a similarity between massage and control groups was found regarding the distributions of the relevant variables such as age (days), birth weight, sexuality, delivery type, birth sequence of baby among its spouses, age of the mother, education level of the mother, willingness to birth and employment status of the mother, the period of suckling the first baby of the mother, income level of the family, family type, the person caring the child, and the number of people living at that house whilst the difference between the two groups was not found statistically significant (p>0,05). The homogeneity of groups was provided. Whereas a significant difference was detected to the advantage of massage group when compared to control group regarding night sleep average, daytime sleep average, and sleep pattern in 24-hours at the end of the 4th month of babies included in the scope of the research, the difference among massage and control group babies regarding merely daytime sleep hours was found statistically significant in the conducted analysis (F = 6,865; p = 0,01 1< 0,05). It was detected that massage application had a significant affect on weight and height increase in babies (weight, F-8.469, p=0.000<0.05) (heihgt, F=l 2.694, p=0,000<0.05) and besides, baby massage was more effective in male babies than female ones regarding weight and height gain (weight, F=3.760, p=0.026<0.05) (heihgt, F= 4.351, p=0.015<0.05) In the research, it was detected that babies who were applied massage presented more extroverted, active, and lively behaviors than babies in control group. Moreover, timing of psycho-motor development behaviors such as `smiling when seeing the mother` (t=2.149, p=0.036<0.05), `starting lovely words (gurgling)` (t=2.149, p=0.036<0.05), `being able to bring objects to their mouths when objects were given to135 them` (t=2.455, p=0.017<0.05), and `following moving objects or persons` (t=4.229, p=0.000<0.05) occurred earlier in massage group babies than control group babies. Whilst a significant interaction between the massage application and the state anxiety levels of the mothers of massage group babies was detected, no statistically significant difference was found among trait anxiety levels of both massage and control group mothers. As a result, it was detected that baby massage was positively effective on sleeping time in babies, growing-development of babies, and decrease in mothers' state-trait anxiety levels. It is suggested that in first-step health services, nurses and midwifes working at healthy child policlinics, birth clinics, and newborn units of hospitals should inform parents about the benefits of baby massage, which is an effective and simple method and about positive affects of massage on maintaining the health beside treatment of diseases and that should conduct investigations in this area. Key Words: Newborn, Baby Massage, Sleep Patterns in Babies, Mother-Baby Interaction