Kardiak invaziv girişim yapılan hastalarda lokal ağırlık uygulamasının ve pozisyon değişikliğinin vasküler komplikasyonlar ve sırt ağrısı üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

109 ÖZET Bu araştırma; kardiyak invaziv girişim yapılan hastalarda işlem sonrasında girişim yapılan femoral bölgeye kısa (30 dakika) ve uzun süre (2 saat) 2,3 kg ve 4,5 kg ağırlık (kum torbası) konulmasının ve hastanın pozisyonunu değiştirmenin kanama, hematom gibi vasküler komplikasyonlara olan etkisini belirlemek ve hastanın uzun süre yatak içinde aynı pozisyonda kalmasının önlenerek hastanın sırt ağrısını azaltmak ve hastanın konforunun arttırılması amacıyla deneysel olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kardiyoloji Anabilim Dalı'nda 15. 2.2004 - 15. 5. 2004 tarihleri arasında kalp anjiosu ve/veya kalp kateterizasyonu yapılmak üzere yatırılan, sınırlamalara uygun olarak olasılıksız örneklem yöntemi ile seçilen 158 koroner anjiyo ve 11 koroner anjiyo + sağ sol kalp kateterizasyon işlemi yapılan toplam 169 hasta oluşturmuştur. Çalışma grubunu sınırlamalara uygun olarak seçilmiş araştırmacı tararından özel ve amaçlı olarak; GRUP I- işlemden sonra femoral bölge üzerine 30 dakika 4,5 kg kum torbası konulan ve kateterizasyon sonrasında pozisyonu değiştirilen 35 hasta GRUP II- İşlemden sonra femoral bölge üzerine 2 saat 2,3 kg kum torbası konulan ve kateterizasyon sonrasında pozisyonu değiştirilen 35 hasta GRUP IH- İşlemden sonra femoral bölge üzerine 30 dakika 4,5 kg kum torbası konulan ve kateterizasyon sonrasında pozisyonu değiştirilmeyen 32 hasta GRUP IV- İşlemden sonra femoral bölge üzerine 2 saat 2,3 kg kum torbası konulan ve kateterizasyon sonrasında pozisyonu değiştirilmeyen 34 hasta GRUP V- Kateterizasyon sonrasında femoral bölgeye kum torbası konmayan ve standart olarak sırt üstü pozisyonda düz yatırılan 33 hasta oluşturmuştur. Hastalara ilişkin bazı bilgiler (yaş, cinsiyet, BM, tam, eğitim durumu, özgeçmişi) hasta ile yüz yüze görüşülerek ve hasta dosyası kullanılarak sağlanmış ve araştırmacı tarafından hazırlanan forma kayıt edilmiştir.110 Araştırmaya alınan tüm hastalarda 7F kateter kılıfı kullanılmıştır. Araştırmaya alman hastaların işlem sonrasında femoral bölgesinden kateter çekildikten sonra hemostazı sağlamak için elle basmç uygulanmış ve basınç uygulama süresi araştırmacı tarafından kayıt edilmiştir. Kanama durduktan sonra femoral girişim yeri steril gaz tamponlarla kapatılmıştır. Pansuman materyali olarak 10 x 10 cm boyutlarında 12 katlı steril gaz tamponlar kullanılmıştır. 5 cm enindeki bez fiaster 30 cm'lik şeritler halinde steril gaz tamponların üzerine yapıştırılmıştır. Hastalar yatağına alındıktan sonra girişim yapılan femoral bölge üzerine kum torbası konulmuştur. Femoral bölgeye yerleştirilen 2,3 kg ve 4,5 kg'lık kum torbaları araştırmacı tarafından 32 x 12 x 8 cm'lik boyutlarda hazırlanmıştır. Hastalar yatağa alındıktan sonra 2. saatten itibaren sırt ağrısını azaltmak için işlem yapılmamış tarafa aralıklı olarak döndürülmüş ve yatak başı 30° -45° yükseltilmiştir. Hastaların vital bulguları ve girişim sonrası hasta izlem formundaki bilgiler araştırmacı tarafından alınıp hazırlanan forma kayıt edilmiştir. Hastanın kanama ve hematom durumu araştırmacı tarafından görsel olarak ve elle kontrol edilerek belirlenmiştir. Kanamanın aktif veya sızıntı şeklinde olup olmadığı araştırmacı tarafından tespit edilmiştir. Hemogram ve PZ ve APTZ değerleri, hastadan işlem öncesi araştırmacı tarafından kan alınıp, biyokimya laboratuarına gönderilerek elde edilmiştir. İşlem sonrası hemogram değerleri için, işlemden 1 gün sonra hastadan tekrar kan alınmıştır. Sonuçlar, araştırmacı tarafından hazırlanan forma kayıt edilmiştir. Hastanın sut ağrısını değerlendirmede kullanılan VAS (Vizüel Analog Skala) değerleri işlemden sonra 0, 2, 4, 6. saatlerde ve ertesi sabah 08'de hastaya sorularak elde edilmiş ve hazırlanan forma kayıt edilmiştir. Bu araştırmanın bağımlı değişkenleri; kalp kateterizasyonu sonrasında femoral bölgedeki kanama, hematom ve hastanın sırt ağrısı puanıdır. Bağımsız değişkenleri; kum torbası ağırlık uygulaması, pozisyon değişikliği, yaş, cinsiyet, BMI, eğitim durumu, tam, hastanın önceki hastalık öyküsü, hastanın kullandığı ilaçlar, hemodinamik değişkenler, hastanın hemogram, PZ ve APTZ değerleridir.Ill Araştırmadan elde edilen verilerin analizi bilgisayarda SPSS 11.0 (Statistical Package For Social Science) paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Verilerin analizi Ege Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümünde yapılmıştır. Verilerin analizinde;. Hastalarla ilgili tanıcı bilgiler sayı ve yüzde olarak. Araştırmada hastalara ilişkin özel tanıtıcı bilgiler (yaş, cins, eğitim durumu, BMI vb.) ile ilgili değişkenlerin gruplar arasındaki farkını belirlemek üzere ki-kare (X ) testi,. Değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek için Mann- Whitney U testi ve Varyans Analizi,. Araştırmaya katılan hastaların işlem öncesi - sonrası hemogram değerleri için Varyans Analizi (ANOVA),. Beş gruptaki hastaların işlem sonrası vital bulgularını değerlendirmek için tekrarlayan ölçümlerde Varyans Analizi (ANOVA). Değişkenler arası ilişkilerin belirlenmesinde Korelasyon Analizi kullanılmıştır Araştırma sonucunda; 1. Koroner anjiyografi ve kalp kateterizasyonu yapılan hastalarda işlem sonrası femoral bölge üzerine kısa (30 dakika) ve uzun (2 saat) süre 2,3 kg ve 4,5 kg kum torbası konulan ve hiç kum torbası konulmayan hastalarda kanama, hematom gibi vasküler komplikasyonlar yönünden gruplar arasında istatistiksel olarak fark saptanmamıştır (p>0,05). 2. Kum torbasının kanama ve hematomu önlemedeki etkisi belirlenmemiştir. 3. îşlem sonrası pozisyon değişikliği yapılmayan ve yatak başının yükseltilmediği hastalarda sırt ağrısı daha fazla görülmüştür. 4. Araştırmaya katılan 30 dakika 4,5 kg kum torbası konulan ve standart pozisyonda yatırılan hastalarda (GRUP Di) diğer gruptaki hastalara göre daha fazla sırt ağrısı meydana gelmiştir. 5. Aynı ağırlık ve aynı sürelerde kum torbası konulmasının yam sıra pozisyon değişikliği yapılan gruptaki hastalarda daha az sırt ağrısı oluşmuştur (P<0,05).112 6. Hastaların sırt ağrısı puanlan işlemden hemen sonra en az olup, 2. saatten itibaren artmış ve ertesi sabah en fazla olarak saptanmıştır. Araştırmada kullanılan tüm yöntemler; hastalara kısa (30 dakika) ve uzun (2 saat) süre 2,3 kg ve 4,5 kg kum torbası konulması ve pozisyon değişikliği yapılması, pozisyon değişikliği yapılmadan standart sırt üstü pozisyonda veya kum torbası konulmadan standart sırt üstü pozisyonda yatak istirahatı uygulama kanama, hematom gibi vasküler komplikasyonların oluşumunu arttırmadığı için tüm koroner anjiyografi ve kalp kateterizasyonu yapılan hastalarda kullanılabilir. Hastalara işlem sonrası femoral bölge üzerine kum torbası konulmasının kanama ve hematom gibi vasküler komplikasyonlan önlemediği belirlenmiş olduğundan, hastanın rahatsızlığım azaltmak için işlem sonrası kum torbası konulmamalıdır. Hastanın konforunu arttırmak ve sırt ağrısını azaltmak için işlem sonrası 2. saatten itibaren hastaların pozisyonu değiştirilmeli ve yatak başı 30° - 45° yükseltilmelidir. Hastanın yatak istirahatı süresi kısaltılarak erken mobilizasyon yapılmalıdır. Böylece hasta memnuniyeti arttırılabilir ve hastanın daha az analjezik ilaç kullanması sağlanabilir. Bu durumda hemşirenin hastaya ayıracağı zaman azaltılak hemşirenin iş yükü hafifletilebilir. Ayrıca, hastaların taburcu olma süresi kısaltılarak hasta yataklarının daha etkin kullanımı ile maliyet düşürülebilir.

113 SUMMARY This survey has been carried out as experimental to determine how to change the position of the patient and to put a load (sand bag) between 2.3 kg and 4.5 kg for a short period (30 minutes) and for a long period (2 hours) onto the femoral location in which the penetration has been done after the angiography for the patients who had cardiac invasive penetration, affect vascular complications as bleeding and haematoma, and to increase the comfort of the patient and to reduce the back pain of the patient by preventing him/her to stay in the same position in the bed for a long time. Totally 169 patients who were accepted to Ege University Medical Faculty Cardiology department between 15.2.2004 - 15.5.2004 for coronary angiography and/or cardiac catheterization, and who were selected through improbability instance in accordance with limitations and who had 158 coronary angiography and 1 1 coronary angiography + right- left cardiac catheterization create the survey universe. The work group that are chosen by the researcher specially and on purpose according to the limitations are the followings, GROUP I. 35 patients that are employed 4,5 kg sand bag for 30 minutes on femoral access site after procedure and that the position they are changed have after catheterization. GROUP II. 35 patients that are employed 2,5 kg sand bag for 2 hours on femoral access site after procedure and that the position they have are changed after catheterization. GROUP HI. 32 patients that are employed 4,5 kg sand bag for 30 minutes on femoral access site after procedure and that the position they have are not changed after catheterization. GROUP IV. 34 patients that are employed 2,5 kg sand bag for 2 hours on femoral access site after procedure and that the position they have are not changed after catheterization GROUP V. 33 patients that are not employed sand bag on femoral access site area after procedure and that are lied on back position as standard.114 Some information about the patient (age, sex, BMI, diagnose, education background, CV) has been obtained by interviewing the patient by getting file of the patient and has been recorded into the forms prepared by the researcher. For the all patients who are taken into the search, 7F sheath size has been used. After femoral sheath has been removed from femoral access site of the patients taken into the search after the procedure, to get haemostasis, compressure has been used by manuel and the duration of the heamostasis has been recorded by the researcher. After stopping of bleeding, femoral arterial access site has been covered by sterile folded gauzes squares. For dressing material, 12 folded and 10x10 cm sterile gauze square has been used. Cloth flusters in 5 cm width have been stuck on sterile gauze square as 30 cm tapes. After the patient taken into the bed, sand bag has been put on femoral arterial access site in which penetration employed. The sand bags put on femoral access site as 2,3 kg and 4,5 kg have been prepared by the researcher in 32 xl2 x8 cm dimensions. After patients taken to beds, from second hour, they have been turned to the side that procedure has not been done to reduce the back pain and head of beds have been elevated as 30 - 40 degree. Patient's vital sings and information in the post- procedure patient monitoring form have been taken by the searcher and have been recorded to the form prepared. Bleeding and haematoma situation of the patient have been determined by searcher as visual and by hand. Whether the bleeding is active or a leakage has been identified by researcher. Values of haemogramme and PT and APTT have been obtained, taking blood sample from patient before angiography by searcher and by sending them to biochemistry laboratory. For post-procedures haemogramme values, blood sample has been again taken from patient 1 day later after. Results have been recorded into the form prepared by searcher. VAS (Visual Analog Scale) values which are used for evaluating back pain of patient have been obtained by asking questions to patient after procedure in 0. 2. 4. 6. hours and next morning at 8 and been recorded into form.115 Dependent variables of this research are; bleeding in femoral access site after cardiac catheterization, haematoma and patient's back pain levels. Independent variables are; sand bag weight usage, changing of position, age, sex, BMI, education background, hemodinamic variables, patient's haemogramme, PT and APTT values. Analysis of data obtained from the research has been evaluated on computer by using Statistical Package for the Social Sciences programme (SPPS, version 11.0). Analysis of data has been done in Ege University Computer Engineering department. In analysis of data;. Diagnostic data concerning patient as number and percentage. In the search to determine the difference between special identifying data related to patients (age, sex, educational background, BMI) and variation groups concerned the Chi- square (X ) tests. To inspect the relations between variables, Mann- Whitney U test and variance analysis. For pre-post procedure haemogramme values of patients participated into the search, variance analysis (ANOVA). To evaluate the post-procedure vital sings of patients in five groups, in recurring estimations variance analysis (ANOVA). To determine relations between variables correlation analysis have been used. As result of research; 1. In the patients who had cardiac angiography and cardiac catheterization, no difference has been found statistically between groups that are employed 2.3 kg and 4.5 kg sand bags for a short period (30 minutes) and for a long period (2 hours) onto the femoral location after procedure, and that are not employed with respect to haematoma and vascular complications. 2. The influence of sand bag for preventing bleeding, haematoma and other vascular complication has not been determined. 3. Back pain has been seen more in patients who have no position change and whose head beds have not been elevated.116 4. In the patients participated into search, who are employed 4,5 kg sand bag for 30 minutes and who are lied in standard position, more back pain has been observed (GROUP 3). 5. In patients who are employed sand bag for same time and same weight but whose positions are changed, there has been less back pain. 6. Back pain levels of the patients are the lowest soon after the procedure, it has been found that from the second hour the pain is increased and the next morning it is in the most increased level. For all methods used in the research- to employ to patients 2.3 kg and 4.5 kg sand bags for a short period (30 minutes) and for a long period (2 hours) and to change position, to apply relaxation in standard back down position without position changing or without sand bag - has not increased vascular complications, like haematoma and bleeding, they can be used for all patients who had coronary angiography and cardiac catheterization. Since it is found that after procedure, to put sand bag onto femoral access site has not prevent vascular complications like bleeding and haematoma, after angiography sand bag must not be used to reduce the disturbance. To increase patient's comfort and to reduce the back pain, after procedure from 2. hour the position of patient must be changed and head of bed must be increased 40- 45 degree. By shortening bad relaxation duration, early mobilization must be carried out. Thus gladness of patient can be increased and his/her using less analgesic medicine can be obtained. In this way, work of nurse can be reduced by decreasing time that the nurse give to patient. In addition, cost can be reduced by shortening discharge time of patient with efficient usage of patient beds.