Jinekolojik kanserli hastalarda sosyal destek ve etkileyen etmenlerin incelenmesi

Abstract

Araştırma, jinekolojik kanserli hastaların sosyo-demografik özelliklerini, sosyal destek düzeylerini (sosyal ağın büyüklüğünü, algılanan aile desteği ve algılanan arkadaş desteğini) saptamak, aile ve yakın çevresinden aldığı sosyal desteği etkileyebilecek etmenleri belirlemek amacıyla, tanımlayıcı olarak planlanmıştır. Araştırma, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı Jinekoloji Servisi Onkoloji Birimi'nde ve Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık işleri Genel Müdürlüğü Ege Doğumevi ve Kadın Hastalıkları Eğitim Hastanesi Onkoloji Servisinde 1 Ocak 2004 - 30 Mart 2004 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini 1 Ocak 2004 - 30 Mart 2004 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Onkoloji Servisinde ve Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü Ege Doğumevi ve Kadın Hastalıkları Eğitim Hastanesi Onkoloji Servisinde yatan bütün jinekolojik kanserli hastalar oluşturmuştur. Araştırma örnekleminin seçiminde olasılıksız örnekleme seçim tekniği kullanılmış ve örnekleme alınacak birey sayısını hesaplamak için de olayın 166görülüş sıklığı yöntemi kullanılmıştır. Sağlık Bakanlığının 1999 yılı istatistiklerine göre kadınlarda jinekolojik kanserlerin görülme oranı %8. 74 olarak saptanmıştır. Görülüş sıklığı yöntemine bağlı olarak, sınırlılıklara ve gönüllü katılım ilkesine uyan 122 kişi araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırmanın verilerinin toplanmasında, araştırmacı tarafından hazırlanan Ve tanıtıcı soruları içeren anket formu ile Sorias (1988) tarafından Türkçe'ye uyarlanıp geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılmış Sosyal Destek Ölçeği (Sosyal Ağ Listesi, Algılanan Arkadaş Desteği Ölçeği, Algılanan Aile Desteği Ölçeği) kullanılmıştır. Veriler yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde sayı ve yüzdelik dağılım, Tek Yönlü V aryans A nalizi ( ANOVA), İki Örneklem t Testi (Independent Sample t Testi) kullanılmıştır. Araştırmaya katılan jinekolojik hastaların yaş ortalaması 53. 836±1 1.665 olarak saptanmıştır.Hastaların sosyal ağdaki kişi ortalaması 3.278±0.988 kişi bulunmuştur, sosyal ağdaki akraba sayısı ortalaması 3.278±0.845 kişi, arkadaş sayısı ortalamasından 0.262±0.494 kişi olarak bulunmuştur. Jinekolojik kanserli hastalarda sosyal ağın dar olduğu saptanmıştır. Jinekolojik kanserli hastalarda algılanan aile desteği puan ortalamasının (X=33.827±5.207 puan), algılanan arkadaş desteği puan ortalamasından (X=28.975±8.675 puan) daha yüksek olduğu saptanmıştır. Jinekolojik kanserli hastalarda Algılanan arkadaş desteğinin ; sosyal ağın büyüklüğü, sosyal ağdaki akraba sayısı, güç durumda güvenilen kişi, yaş grubu, eşin eğitimi, medeni durumu, evlilik yılı, çocuk sayısı, evde yaşadığı kişi, aile tipi, gelir durumu, hastalığı hakkında bilgiyi aldığı ve ziyarete gelen kişinin kim olduğundan etkilendiği saptanmıştır.y4/gj/a«a« aile desteğinin ; sosyal ağdaki 167akraba sayısı, eğitim durumu, çocuk sayısı, evde yaşadığı kişi, ev işlerinde yardım alma durumu, çocukların desteğinden etkilenme durumu, ziyaret edilme durumu, hastaların yattıkları hastanenin hangi hastane olduğundan etkilendiği saptanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre jinekolojik kanserli hastalara belirli periyotlarla kemoterapi veya radyoterapi için hastaneye yattıkları dönemlerde sosyal destek durumunu belirlemek için testler uygulanmalı, sonuçlara yönelik hasta-aile işbirliği ile yeni stratejiler geliştirilmelidir. Ayrıca jinekolojik kanserli hasta ve ailesine hastaların yaşadığı sorunlar bu sorunlarla baş etmede başta eş olmak üzere çocuk, arkadaş ve akrabalara düşen görevlere yönelik profesyonel kişiler tarafından hazırlanmış eğitici broşürler, kitapçıklar dağıtılmalıdır. 168

This research was planned descriptively to determine the sociodemographic feature and level of social support (magnitude of social network,perceived familiar support and perceived friend support) in patients with gynechological cancer and to identify those factors that likely to affect the social support they received from their families and intimate surrounding. This research was carried out in Oncology Unit of the Gynecology Service in Gynecology and Maternity Department of Ege University Medical Faculty Research and Application Hospital and in Oncology Service of the Ege Maternity and Gynecology T rainig Hospital General Directorate of Healt Administration of Social Security Organization between the dates of 1 January 2004 through 30 March 2004. All patients with gynecologic cancers who were staying in Oncologi Unit of the Gynecology Service in Gynecology and Maternity Department of Ege University Medical Faculty Research and Application Hospital and in Oncology Service of the Ege Metarnity And Gynecelogy Training Hospital, Gneral Directorate of Health Administration of Social Security Organization between the dates of 1 January 2004 and 30 March 2004 comprised the scope of the research. In selection of the research sample an improbability sample selection technique and to estimate the number of individuals to be included in the sample an indidence method was used. According tol999 statistics of Ministry of Health, the indidence rate of gynecologic cancers in women was 8.74 %. Based on the 169incidence method 122 individual who met the limitations and inclusion criteria were included in the study. Along with a survey form which was prepared by the researcher and which included i dentifying d ata. A S ocial S upport S cale ( List o f Social Network, Perceived Friend-Support Scale, Perceived Familial Support Scale) was adapted to Turkish and validity and reliability was tested by Sorias (1988) was used in collection of research. Data were collected by a face-to-face interview. In assessment of data obtained a number and percentage distribution, a One way variance analysis (ANOVA) and Two Sample t Test (Independent Sample t Test) were used. The mean age of gynecologic patients took park in research was found as 53,836 ± 11,665. Average number of individual patients in social network was 3.278±0.988 persons and their mean number of friends was 0.262±0.494 persons. It was identified that social network was narrower in patients with gynecologic cancers. Mean s cores o f familial s upport perceived b y t he patients w ith g ynecologic cancers (X=33.827±5.207) was higher than the mean scores of perceived friend- support ( J=28.975±8.675). It was observed that friend- support perceived by the patients with gynecologic cancers was affected by the magnitude of social network, the number of relatives in social network, the person trustable in difficult situation, age group, spouse's level of education, marital status, years of marriage, the number of children, the number of households, type of family, income status and who came to visit. 170It was a lso detected t hat t he p erceived familial s upportw as affected b y t he number of relatives in the social network, level of education, the number of children, the number of households, whether to get help on errands, whether to get influenced by the support of children, whether to have visitors and the type of hospital they are stying in. According to the results of the research, to determine their social support status some tests should be applied to the patients with gynecologic cancers whwn they attend to the hospital at particular intervals and with the patient-family cooperation new strstegies oriented toward outcomes should be developed accordingly. In addition, training brochures developed by professionals related to the problems that patients with gynecologic cancers experience and spouse's, children's, friend's and relatives responsibilities in dealing with these problems should be handed out patients and their families. 171