Prematüre bebeği olan anne-babaların yoğun bakım ünitesindeki stresörlerden etkilenme düzeylerine hemşirelik yaklaşımlarının etkisi

Abstract

Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde prematüre bebeği olan anne-babalara üniteye yatışta uygulanan stres azaltıcı hemşirelik yaklaşımlarının anne ve babaların ünitedeki stresörlerden etkilenme düzeylerine etkisini ve stresle baş etme, destek sistemlerinden yararlanma durumlarım belirlemek amacıyla yapılan bu araştırmanın sonuçlarına göre; İlk aşamada, araştırmada kullanılacak olan YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeği (YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeği)'nin Geçerlilik ve Güvenilirlik çalışmaları yapılmıştır. Mayıs-Aralık 2003 tarihleri arasında, 4 hastanenin YYBÜ'de tedavi gören, araştırmaya katılmayı kabul eden ve sınırlamalara uyan, prematüre bebek anneleri ve ulaşılabilen babalar olmak üzere toplam 123 kişi ile görüşülmüştür. Kendall Uyuşum Katsayısı (W) (Kendall Coefîcient of Concordance) korelasyon testi uygulanarak, ölçekteki 29 maddenin içerik geçerliliği için 9 uzmanın verdiği puanlara göre yapılan istatistiksel analizde, uzmanların maddelerin içeriği konusunda görüş birliğine vardıkları saptanmıştır; Kendall's W= 0.063, (p>0.05). Cronbach Alpha katsayısı; YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeği 1. Değerlendirme sonucuna göre 0.89, 2. Değerlendirme sonucuna göre 0.90 olarak saptanmıştır.Her iki değerlendirmede de Cronbach Alpha güvenirlik katsayıları oldukça yüksek olarak bulunmuştur. Geçerlilik ve güvenilirliğe yönelik yapılan istatistikler doğrultusunda YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinin geçerlik ve güvenilirliği yüksek bulunmuştur. Araştırmanın ikinci aşamasında Ocak-Haziran 2004 tarihleri arasında, Pamukkale Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi yenidoğan yoğun bakım ünitesinde prematüre bebekleri yatan, araştırmaya katılmayı kabul eden ve149 sınırlamalara uyan (20 anne, 19 baba kontrol grubu, 20 anne ve 17 baba çalışma grubu) toplam 76 anne ve baba ile görüşülmüştür. Veri toplama aracı olarak, Aile-Bebek Tanıtma Formu, Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri, YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeği, Anne-Babalarm Stresle Baş Etme ve Destek Sistemlerinden Yararlanma Durumlarını Değerlendiren Form ve araştırmacı tarafından hazırlanan kitapçık kullanılmıştır. Elde edilen veriler, sayı yüzde dağılımları, ki-kare (Chi- square), student t- testi, Marm- Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi, Bonferroni düzeltmesi kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışma grubundaki anne-babalara bebeklerinin yenidoğan yoğun balam ünitesinde olması nedeniyle yaşadıkları stresi azaltmaya yönelik hemşirelik gMşimlerini içeren, planlanmış eğitim araştırmacı tarafından el kitabı kullanılarak verilmiştir. Kontrol grubundaki anne ve babalara ünitede rutin uygulanan yaklaşımlar dışmda herhangi bir uygulama yapılmamıştır. Her iki gruptaki anne ve babaların stres puanları, bebeklerinin üniteye yatışının 10 gün sonrasında, YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeği ile ölçülmüştür. Araştırma kapsamına alınan annelerin yaş ortalaması 24.8+ 5.3, babaların yaş ortalaması 29.3+ 5.1 bulunmuştur. Annelerin %52.5'inin, babaların 35.7'sinin ilkokul mezunu olduğu ve annelerin %80'inin ev hanımı olduğu belirlenmiştir. Ailelerin tamamının sosyal güvencelerinin bulunduğu, çoğunluğunun gelirinin giderine eşit olduğu, ünitede yatan bebeğin ailelerin çoğunluğunun ilk çocuğu olduğu ve ailelerin yarısında bebeğin bakımında anne-babaya yardımcı bir kişinin bulunduğu saptanmıştır. Araştırma kapsamına giren bebeklerin %55'inin kız olduğu, %47.5'inin gestasyon yaşının 29-32 hafta olduğu, %70'inin sezeryanla doğduğu, Apgar puan150 ortalamalarının 7.05+1.olduğu, %60'ının doğum kilosunun 1500 gr. dan küçük veya eşit olduğu ve doğum kilosu ortalamalarının 1459+402.7 gr. olduğu saptanmıştır. Annelerin YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinden aldıkları puanlan etkileyebilecek kendilerine ve bebeklerine ait özelliklere bakıldığında; ailelerin %80'inin şehir merkezinde oturduğu, annelerin %77.5'inin 1-5 yıldır evli olduğu, %62.5'inin ilk gebeliği olduğu, %82.5'inde düşük yapma öyküsünün bulunmadığı ve %75'inin son 1 yıl içerisinde yaşamlarım etkileyecek bir stres yaşamadıkları bulunmuştur. Bebeklerin %75'inde majör problem sayısının ortalama 2 olduğu, %55'inin 8-9 gündür yoğun bakım ünitesinde olduğu, annelerin %67.5'inin bebeklerini 1-2 kez ziyaret ettiği ve bebeklerin %62.5'nin solunum desteği aldığı saptanmıştır. Sürekli kaygı puanlan yönünden çalışma grubu (43.75) ve kontrol grubu (44.55) anneler arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır (t=-0.244, P>0.05). Çalışma ve kontrol grubu annelerin YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeği puanlan ile durumluk anksiyete puanlan arasındaki korelasyon değerleri 0.20 ve 0.37 arasında dağılım göstermiştir Çalışma grubunu oluşturan annelerin stres puan ortalaması 3.14+0.51 kontrol grubunu oluşturan annelerin stres puan ortalaması 3.37+0.57 bulunmuş ve aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (t=4.05, PO.05). Bu farklılığın bulunmasında annelere araştırmacı tarafından uygulanan stres azaltıcı hemşirelik girişimleri, öğretilen başetme stratejileri ve destek sistemlerinden yararlanma bilgisinin etkili olduğu düşünülmektedir. Kontrol grubu annelerin yaşlarının, evlilik yıllarının, son 1 yıl içinde yaşamlarını etkileyecek stresli bir olay yaşama durumlarının YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinden aldıklan puanlan etkilediği (PO.05), eğitim durumlan, meslekleri,151 yaşadıkları yer, gebelik sayısı, düşük yapma durumları, sosyal güvence durumları, aylık gelirleri, halen yaşayan çocuk sayılan, bebeğin bakımında anne-babaya yardımcı bir kişinin olup olmaması durumlarının etkilemediği saptanmıştır (P>.05). Çalışma grubu annelerin YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinden aldıkları puanların yaşlara, eğitim durumlarına, mesleklerine, evlilik yıllarına, son 1 yıl içinde yaşamlarım etkileyecek stresli bir olay yaşama durumlarına, yaşadıkları yere, gebelik sayılarına, düşük yapma durumlarına, sosyal güvence durumlarına, aylık gelirlerine, halen yaşayan çocuk sayışma ve bebeğin bakımında anne-babaya yardımcı bir kişinin olup olmamasına göre farklılık göstermediği saptanmıştır (p>0.05). Kontrol grubu annelerin, bebeklerinin gestasyon yaşı, doğum kiloları, bebeklerini yenidoğan yoğun bakım ünitesinde ziyaret etme sayılan ve bebeklerinin solunum cihazına bağlanma durumlarının YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinden aldıkları puanlan etkilediği (p<0.05), bebeklerinin cinsiyeti, doğum şekli, 5. dakika apgar skorlan, majör problem sayılan ve yaşlan (gün)'mn etkilemediği saptanmıştır. (P>0.05). Çalışma grubu annelerin stres puanlarının, bebeklerinin solunum cihazına bağlanma durumlanna göre farklılık gösterdiği (p<0.05), bebeklerinin cinsiyeti, gestasyon yaşı, doğum şekli, doğum kilosu, 5. dakika Apgar skorlan, bebeklerini yenidoğan yoğun bakım ünitesinde ziyaret etme sayılanna, majör problem sayısı ve yaşlarına (gün) göre farklılık göstermediği saptanmıştır (p>0.05). Kontrol grubu annelerin çoğunluğu 1-3 adet başetme yöntemi uygularken, çalışma grubu annelerin tamamına yakının 7 ve yukan başetme yöntemi uyguladığı belirlenmiştir.152 Araştırma kapsamına alman babaların %77.5'inin 1-5 yıldır evli olduğu, %72.2'inin son 1 yıl içinde yaşamlarım etkileyecek bir stres yaşamadıkları, %66.2'sinin 1-2 kez bebeklerini yenidoğan yoğun bakım ünitesinde ziyaret ettikleri saptanmıştır. Sürekli kaygı puanlan yönünden çalışma grubu (41.88) ve kontrol grubu (40.21) babalar arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır (t=-0.740, P>0.05). Çalışma ve kontrol grubu babaların YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeği puanlan ile durumluk anksiyete puanlan arasındaki korelasyon değerleri 0.55 ve 0.73 arasında dağılım göstermiştir. Çalışma grubunu oluşturan babaların genel puan ortalaması 3.03+0.48, kontrol grubunu oluşturan babaların genel puan ortalaması 3.22+0.52'dİr Çalışma ve kontrol grubu babaların genel puan ortalamalan arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanamamıştır (t=l. 1 5, P>0.05). Kontrol grubu babalann evlilik yıllan ve son 1 yıl içinde yaşamlarım etkileyecek stresli bir olay yaşama durumlanmn YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinden aldıkları puanlan etkilediği (P<0.05), eğitim durumlan, meslekleri, yaşanılan yer, gebelik sayısı, düşük yapma durumlan, sosyal güvence durumlan, aylık gelirleri, halen yaşayan çocuk sayısı ve bebeğin bakımında anne-babaya yardımcı bir kişinin olup olmaması durumlarının etkilemediği (P>0.05) saptanmıştır. Çalışma grubu babalann YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinden aldıklan puanlan son 1 yıl içinde yaşamlannı etkileyecek stresli bir olay yaşama durumlanmn etkilediği (PO.05), sosyal güvence, aylık gelir, halen yaşayan çocuk sayısı, bebeğin bakımında aileye yardımcı kişi olup olmaması durumlanmn YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinden aldıklan puanlan etkilemediği görülmüştür (P>0.05).153 Kontrol grubu babaların, bebeklerinin gestasyon yaşının YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinden aldıkları puanlan etkilediği (p<0.05), bebeklerinin cinsiyeti, doğum şekli, doğum kilosu, 5. dakika Apgar skorları, bebeklerdeki majör problem sayısı, bebeklerin yaşları (gün), bebeklerini yenidoğan yoğun bakım ünitesinde ziyaret etme sayılarının etkilemediği (p>0.05), bebeklerinin solunum cihazma bağlanma durumlarının etkilediği saptanmıştır (p<0.05). Çalışma grubu babaların, bebelerinin cinsiyeti, gestasyon yaşlan, doğum şekli, doğum kilosu, 5. dakika Apgar skorlan, bebeklerdeki majör problem sayısı, bebeklerin yaşlan (gün), bebeklerini yenidoğan yoğun bakım ünitesinde ziyaret etme sayılarının etkilemediği (p>0.05), bebeklerinin solunum cihazına bağlanma durumlarının YYBÜ Anne-Baba Stres Ölçeğinden aldıklan puanlan etkilediği saptanmıştır (p<0.05). Çalışma ve kontrol grubu babaların stres puanlan uyguladıklan stresle başetme yöntem sayışma göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir (P>0.05). Anne ve babalann ölçeğin alt gruplarından aldıklan puanların ortalamalan arasında istatistiksel olarak fark bulunamamasına karşın, ölçeğin tümüne bakıldığında annelerin stres puanı ortalamalarının babalann stres puan ortalamasından istatistiksel olarak farklı olduğu ve babalann stres puan ortalamalarının annelerden yüksek olduğu bulunmuştur (t=2.47, PO.05).

This research was conducted for the purpose of determining how effective nursing interventions are on decreasing the stress experienced by parents of premature infants in the neonatal intensive care unit (NICU) and at what level they benefit from support systems in coping with stress. In the first phase validity and reliability studies of the NICU Parental Stressor Scale that would be used in the research were conducted. From May-December, 2003, the mothers and fathers (who could be reached), who agreed to participate in the research, of premature infants who met the criteria and were in the NICU of 4 hospitals, for a total of 123 individuals, were interviewed. In the statistical analysis using the test of correlation, Kendall's Coefficient of Concordance (W), for the content validity of the 29 items on the scale, according to the scores given by 9 experts, agreement was reached by the experts on item content: Kendall's W= 0.063, (p>0.05). The Cronbach's alpha coefficient for the NICU Parental Stressor Scale was 0.89 for the first evaluation and 0.90 for the second evaluation. The Cronbach alpha coefficient showed quite high reliability for both evaluations. In the statistical analysis for validity and reliability, the NICU Parental Stressor Scale's validity and reliability were found to be high. The second phase of the research was conducted between January and June, 2004, at Pamukkale University Research and Teaching Hospital's NICU by interviewing 76 mothers and fathers of NICU premature infants who met the inclusion criteria and who agreed to participate (20 mothers and 19 fathers in the control group; 20 mothers and 17 fathers in the research group).155 These instruments were used for data collection: Family-Infant Introduction Form, State-Trait Anxiety Inventory, Parental Stressor Scale, Parental Stress Coping and Benefiting from Support Systems Evaluation Form, and a booklet prepared by the researcher. Data that were collected were evaluated using number and percentage distribution, Chi square, Student's Mest, Mann- Whitney U test, Kruskal-Wallis test, and Bonferroni revision. The researcher gave a handbook to the parents of infants in the NICU as part of the planned education nursing intervention to decrease the stress they were experiencing because their infants were in the NICU. The parents in the control group were not given any intervention other than the routine approaches. The parents in both groups had their stress scores measured with the NICU Parental Stressor Scale on their infants' 10th day in the NICU. The mean age of the mothers in the study was 24.8+5.3 and the fathers was 29.3+5.1. The educational level of 52.5% of the mothers and 35.7% of the fathers was primary school and 80% of the mothers were housewives. All of the families had health insurance, the majority had balanced budgets, the majority of the infants in the NICU were the first child, and half of the families had someone to help the parents with caring for the infant. In the research group 55% of the infants were female, 47.5% were 29-32 week gestation, 70% had been delivered by caesarean, their mean Apgar score was 7.05+1, 60% had a birth weight of 1500 g or less, and the mean birth weight was 1459+402.7 g. An examination of the mothers' characteristics that could affect their NICU Parental Stressor Scale scores showed that 80% of the families lived within the city,156 77.5% had been married 1-5 years, 62.5% had been pregnant for the first time, 82.5% did not have a history of miscarriage, and 75% had not experienced any other stress in the last year. There were 2 major problems with 75% of the infants, 55% had been in the NICU for 8-9 days, 67.5% of the infants were visited by their mothers 1-2 times, and 62.5% of the infants were on respiratory support. There was a significant difference for the mothers' state anxiety scores between the research group (43.75) and the control group (44.55) (t=-0.244, p>0.05). The correlation values between the study and control group mothers' NICU Parental Stressor Scale scores and their state anxiety scores showed a distribution between 0.20 and 0.37. There was a statistically significant difference between the mean of the research group mothers' stress scores (3.14+0.51) and that of the control group (3.37+0.57) (t=4.05, PO.05). This difference shows that the nursing intervention to lower mothers' stress by teaching the use of coping strategies and giving information about taking advantage of support systems was effective. The control group mothers' age, number of years married, state of having experienced a stressful event within the last year had an effect on their NICU Parental Stressor Scale scores (p<0.05), but their educational status, occupation, place of residence, number of pregnancies, history of miscarriage, presence of health insurance, monthly income, number of living children, and presence of someone to help the parents take care of the infant did not (p>0.05). The research group mothers' age, educational status, occupation, number of years married, state of having experienced a stressful event within the last year, place of residence, number of pregnancies, history of miscarriage, presence of health insurance, monthly income, number of living children and presence of someone to157 help the parents take care of the infant did not have an effect on their NICU Parental Stressor Scale scores (p>0.05). The control group infants' weeks of gestation, birth weight, the number of times the mothers visited their infants in the NICU, and the use of respiratory support for the infants affected their NICU Parental Stressor Scale scores (p<0.05), but the sex of the infant, method of delivery, 5th minute Apgar scores, number of major problems and age (in days) did not (p>0.05). The research group mothers' stress scores were different according to whether or not the infant was attached to the ventilator (p<0.05), but there was no difference according to their infants' sex, weeks of gestation, method of delivery, birth weight, 5th minute Apgar scores, the number of times the mothers visited their infants in the NICU, the number of major problems and their age (in days) (p>0.05). While the majority of control group mothers used 1-3 coping methods, almost all of the research group mothers used 7 or more. In the research 77.5% of the fathers had been married for 1-5 years, 72.2% had not experienced a major stress within the last year, 66.2% had visited their infants in the NICU 1-2 times. There was no statistically significant difference in trait anxiety scores for research group (41.88) and control group (40.21) fathers (t=-0.740, p>0.05). The correlation values of the research and control group fathers' NICU Parental Stressor Scale scores with their state anxiety scores were between 0.55 and 0.73. The mean general score for the research group fathers was 3.03+0.48, and for the control group father was 3.22+0.52. There was no statistically significant difference between the mean scores of the research and control group fathers (t=1.15, p>0.05).1Thh control group fathers' number of years married and experience of a stressful event in the last year had an effect on their NICU Parental Stressor Scale scores (p<0.05), but no effect was seen from their educational status, occupation, place of residence, number of pregnancies, history of miscarriage, presence of health insurance, monthly income, number of living children or presence of another person to help them with the care of the infant (p>0.05). The research group fathers' NICU Parental Stressor Scale scores were affected by their experience of a stressful event within the last year (p<0.05), but were not affected by their having health insurance, monthly income, number of living children, or whether or not there was someone else to help with infant care (p>0.05). The control group fathers' NICU Parental Stressor Scale scores were affected by the weeks of gestation of their infants (p<0.05), but not by their infants' sex, method of birth, birth weight, 5th minute Apgar score, infants' number of major problems, infants' age (in days), number of times they visited their infant in the NICU (p>0.05) but stress scores affected by their infants' attachment to a ventilator (p>0.05). The research group fathers' NICU Parental Stressor Scale scores were not affected by their infants' sex, weeks of gestation, method of birth, birth weight, 5th minute Apgar scores, infants' number of major problems, infants' age (in days), number of times they visited their infants in the NICU (p>0.05) but stress scores affected by their infants' attachment to a ventilator (p>0.05). There was no statistically significant difference in the number of coping methods used by fathers in the research and control groups (p>0.05). Athough there was no statistically significant difference in the subcategory scale mean scores between the mothers and fathers, there was a statistically significant difference in the total mean scores with the fathers having higher mean scores than the mothers (t=2.47, p<0.05).