Yenidoğan ünitelerinde yatan bebeklerde ve annelerinde oluşan stres etkilerinin azaltılmasında kanguru bakım modelinin etkisi

Abstract

ÖZET Bu araştırma, doğum kilosu 2000 gr î, doğumdaki apgar skoru altı puan ve î olan, önemli sağlık problemi olmayan, genel durumu stabil, minimal düzeyden fazla O2 (5 İt /dk serbest akım O2) ve hastaneye yattıktan sonraki birinci gün parenteral sıvı desteği gerektirmeyen, yalnızca indirekt hiperbilirubinemi nedeniyle kliniğine yatırılan 0-4 haftalık, term yenidoğanlar ve annelerinde oluşan stres etkilerinin azaltılmasında kanguru bakımının (KB) etkisini incelemek amacıyla planlanan, deneysel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini, S.B. Dr. Behçet Uz Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi Yenidoğan Kliniği'ne 15.04.2005-01.07.2005 tarihleri arasında, indirekt hiperbilirubinemi nedeniyle yatırılan sınırlamalara uygun yenidoğanlar ve anneleri oluşturmuştur. Araştırma örneklemini rastgele örneklem yöntemiyle seçilen sınırlamalara uygun yenidoğanlar arasından, çalışmaya katılmayı kabul eden anneler (N=10) ve yenidoğan bebekleri (N=10) oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak; araştırmacı tararından geliştirilen, yenidoğanların fiziksel ölçümleri ve tanıtıcı bilgilerini içeren kayıt formu, annelerin tanıtıcı bilgilerinden oluşan anket formu ve annelerin duygularım tanımlayacağı `Durumluluk-Sürekli Kaygı Envanteri` ve bebeklerin idrar VMA düzeyini spektrofotometrik test yöntemiyle spot idrarda ölçmek için kit kullanılmıştır. Elde edilen veriler sayı ve yüzdelik, Ki-kare (X2), Fisher Kesin Ki-kare Testi, Non-parametrik Testlerden Spearman's Korelasyon Testi, Mann Whitney U Testi, Wilcoxon Testi kullamlarak değerlendirilmiştir. Araştırma analizlerine göre; çalışmaya katılan bebekler ve annelerinin tanıtıcı özellikleri arasında fark bulunmamıştır. 120Bebeklerin hastaneye yatış ve hastaneden çıkış kiloları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardır. KB uygulama öncesi ile uygulama sonrası bebeklerin vücut ısısı değişikliği istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur. Uygulama sonrası bebeklerin nabız ve solunum sayısı optimal sınırlarda, istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşüş; O2 saturasyonu ise anlamlı düzeyde artış göstermiştir. Bebeklerin uygulama öncesi ve sonrasında spot idrar vanil mandelik asit (VMA) düzeyi normalden yüksek değerde ölçülmüştür. KB uygulama sonrasında istatistiksel olarak anlamlı kabul edilemeyecek düzeyde azalma göstermiştir. Annelerin durumluluk kaygı puanları KB uygulama öncesine göre uygulama sonrasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşmüş; sürekli kaygı puanları değişmemiştir. KB uygulama sonrası annelerin vücut ısı anlamlı düzeyde artmıştır. Vücut ısısı değişiklikleri arasında anlamlı ilişki olduğu, uygulama öncesi bebeklerle benzer dağılım gösterirken; uygulama sonrası farklı olduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre; bebeklerin stres göstergelerinden olan yaşam bulgularının klinik olarak uygun görülen dar dağılımda seyretmesi, sakinleşmesi, rahat ve huzurlu olması ile stresinin azaltılmasında non-farmakolojik etkisi olan KB; annelerin de, sakin ve huzurlu hissetmesinde, durumluluk kaygı ve stresinin azaltılmasında etkili bir yöntemdir. Annelerin bebeklerinden ayrılmaması, balom planında rol alabilmesi, anne/ baba ve bebek arasında iki taraflı kazanımlar sağlaması nedeniyle yenidoğan ünitelerinde, kolay uygulanabilir, maliyeti olmayan bir yöntem olan kanguru bakım yönteminin sağlık personelinden oluşan bir ekip kurularak uygulanması, yürütülmesi ve yaygınlaştırılması önerilmiştir. Anahtar Kelime: Kanguru Anne Bakımı, Stres. 121

ABSTRACT This research is an experimental study that was planned to investigate the effects of kangaroo care (KC) in lowering the stress effects that occur in newborns and the mothers; these newborns have 2000 g Î birth weights, have six points and f birth apgar scores, do not have an important health problem, have stabilized general condition, do not require O2 over minimum level (5 1/min free flow O2) and parenteral liquid support on the first day they are hospitalized, only 0-4 weeks old ones who are hospitalized as a result of indirect hiperbilirubinemi. The universe of the research was composed of newborns that are appropriate to the limitations and have been hospitalized in S.B. Dr. Behçet Uz Child Health and Illnesses Education, Research Hospital, Newborn Clinics between 15.04.2005- 01.07.2005 and their mothers. The research exemplification was composed of mothers (N=10) who accept taking part in the research and their new born babies (N=10); they have been chosen randomly among the newborns having the appropriate limitations. Registration form including the physical measures and introductory information of newborns, questionnaire forms composed of introductory information of the mothers and `Case - Permanent Concern Inventory` that will describe the thoughts of the mothers; which have been developed by the researcher and equipment to test the urine VMA level of the babies in spot urine by spectrophotometric test method were used as data collection equipments. Obtained data were evaluated by number and percentage, Q-square (X2), Fisher Exact Q-square test, Spearmen's Correlation Test among the non-parametrical tests, Mann Whitney U test, Wilcoxon Test. 122According to the research analysis, no difference was found between the introductory characteristics of babies and mothers who have took place in the research. There is a statistically meaningful difference between the weights of the babies on the first day of hospitalization and at the discharge. The body temperature change of the babies before and after the application of KC was found as statistically meaningless. After the application, the heart rate and breathing number of the babies have shown statistically meaningful decrease in optimum limitations and also the O2 saturation has shown a meaningful increase. The babies' urine vanil mandelic acid (VMA) level hasn't been measured between the normal limits before and after the application. After the application of KC, it has shown a decrease that can not be accepted meaningful statistically. The case concern points of the mothers have shown a decrease after the application in a statistically meaningful way when it is compared to the points before the application; permanent concern points have not changed. After the application of KC, the body temperature of the mothers has increased in a meaningful level. Before the application, the meaningful relationship between body temperatures changes were like the one occurring in the babies; after the application it was found different. According to the research findings, KC that has non-pharmacological effects on lowering stress and the life findings of babies, that show babies stress, being among the clinically appropriate narrow range, babies being calm down, comfortable and relaxed has effects on the mothers' feeling relaxed and comfortable and also it is an effective method in lowering the case concern and stress. 123It is suggested that to form a team of health care providers for applying, proceeding and spreading kangaroo care which is an easily applicable, not costly method. This method does not separate the mothers from the babies, allow the mothers to take part in care plan and allows gaining between mother/father and the baby. Key Words: Kangaroo Mother Care, Skin-to-Skin Contact, Kangaroo Care, Kangaroo Mother Method, Premature infant, Newborn, Stress, Vanillylmandelic Acid (VMA), Catecholamines. 124