İntima harabiyeti oluşturulan arterde açık kalma oranını artırıcı bir yöntem olarak endotel hücresi yerleştirilmesi (Deneysel çalışma)

Abstract

VII. ÖZET Çalışmamızın amacı; deneysel intima harabiyeti yapılmış olan arterlerdeki postoperatif açık kalma oranlarını artırmada, otojen endötel hücreleri ile yapılan endothelial seedingin (endotel hücresi kaplaması) etkinliğini, deneysel olarak değerlendirmekti. Bu amaçla sekiz adet sokak köpeğinin her birine önce 3 miligram (mg.) / kilogram (kg.) xylazine ve 0.25 mg. atropinin intramusküler (İ.M.) enjeksiyonu ile genel anestezi yapılarak, deneklerin bilateral ekstemal juguler venleri çıkarıldı. Venlerden kollagenaz ile enzimatik olarak endotel hücreleri elde edildi. Bu hücreler, daha sonra hücre kültürü vasatında pasajlanarak üretildiler. Hücreler altıncı haftada flaskın tümünü kaplayarak, monolayer bir görünüm oluşturdular. Daha sonra deneklere aynı şekilde genel anestezi verilerek, perkütan transluminal anjioplasti (PTA) kateteri ile sağ ve sol her iki femoral arterlerinde deneysel intima harabiyeti oluşturuldu. Laboratuar çalışmacılarının getirdikleri solüsyonlardan bir tanesi hücre kültürü süspansiyonu, diğeri ise serum fizyolojik içeriyordu. Bu solüsyonlardan bir tanesi sağ, diğeri de sol femoral artere verildikten sonra, hücrelerin 30 dakika boyunca intima harabiyeti oluşturulmuş arter yüzeyi ile teması sağlandı. Daha sonra vasküler klempler kaldırılarak, akım serbest bırakıldı. Postoperatif ikinci haftada, köpeklere eşzamanlı bilateral femoral arteriogram yapıldı. Sonuçlar değerlendirildiği zaman, seeding yapılan bölgedeki arterlerin ortalama stenoz oranlan %15 olarak bulunurken, kontrol tarafında bu değer %35 olarak değerlendirildi. Her iki taraftan elde edilen değerler, Mann-Whitney U testi ile karşılaştırıldı ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu görüldü (p<0.05). Daha sonra, çalışma tarafındaki açık kalma oranları ile hücrelerin arter duvarına tutunma oranları arasında, bir ilişki olup olmadığına bakıldı. Burada da Pearson korelasyon katsayısı hesaplandı. Ancak her iki oran arasında, istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamadı (r>-0.5, r<0.5). 39Postoperatif ikinci haftadan sonra, hem kontrol hem de çalışma tarafından alınan arterler örneklerinin parafin kesitleri hazırlanarak, buradan elde edilen preparatlar Hematoksilen-eosin (HE) ile boyandı. Daha sonra 33x, 132x ve 330x büyütmelerde incelendi. Her iki tarafta da arter duvarlarında, yeterli intima harabiyeti oluşturulduğu görüldü. Ancak çalışma tarafında, endotel hücre monolayerinin, harap edilmiş subendotelyal doku üzerine yerleştiği izlendi. Kontrol tarafında İse, herhangi bir endotel hücresi görülmedi. Ancak, lümende trombüs gelişimi dikkati çekmekteydi. Böylece seedingin varlığı, histolojik olarak da gösterilmiş oldu. Endarterektomi ve PTA, hem koroner hem de periferik aterosklerotik tıkayıcı arter hastalıklarının tedavisinde sıklıkla kullanılan girişimlerdir. Ancak her iki girişim sonrasında da, arter duvarından endotel tabakası uzaklaştırılmaktadır. Bunun sonucunda damarların o bölgesinde kan ile subendotelyal doku temas etmekte ve trombüs oluşmaktadır. Biz bu çalışmamızdan elde ettiğimiz deneyimler ışığında, endarterektomi veya PTA sonrası endotel hasarı oluşturulan bölgelere aynı hastadan daha önce elde ettiğimiz endotel hücrelerini yerleştirerek, klinikte bu girişimlerin başarısının artırılabileceğini düşündük. Endothelial seeding, intima harabiyeti oluşturulan arterlerde postoperatif açık kalma oranlarını artırmada etkili bir yöntem olduğu umudunu vermektedir. Elde ettiğimiz sonuçlar, yöntemin erken dönemdeki başarısını gösteren bir önçalışmadır. Geç dönemdeki başarılardan bahsedilebilmesi için, 1 yıl gibi daha uzun süreli gözlemleri içeren, başka çalışmaların da yapılmasına gerek vardır. 40