Yaşlılarda diyabetin yükü ölçeği`nin Türk toplumu için geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma yaşlı diyabetli bireylerin diyabet hastalığından kaynaklanan yüklerinibelirlemek için Araki A ve Ito H tarafından 2003 yılında geliştirilen ?Elderly DiabetesBurden Scale- Yaşlılarda Diyabetin Yükü Ölçeği?nin Türk toplumu için geçerlik vegüvenirliğini incelemek amacı ile metodolojik olarak gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın örneklemini diyabet tanısı almış 230 yaşlı diyabetli bireyoluşturmuştur (n:230). ?Araki A ve Ito H tarafından geliştirilen ?Yaşlılarda DiyabetinYükü Ölçeği? 23 maddelik bir ölçektir. Ölçek Türk toplumuna uyarlama aşamasındayapılan çalışmalarla 22 maddeye dönüştürülmüştür. Ölçeğin toplam puan ortalamasıve standart sapması 41.19 ± 16.85 olarak saptanmıştır. Ölçeğin ?dileşdeğerliğinin/uyarlamasının sağlanması için Türkçe'ye çevirisi, geri çevirisi ve önuygulaması yapılmıştır. Ölçeğin iç tutarlılığını test etmek için Cronbach Alphakatsayısı belirlenmiştir. Ölçeğin tümü için elde edilen Cronbach alpha değeri 0.92,?Semptom Yükü? için 0.55, ?Sosyal Yük? için 0.87, ?Diyet KısıtlamasındanKaynaklanan Yük? için 0.95, ?Diyabet Hakkındaki Endişeden Kaynaklanan Yük?için 0.94, ?Tedavi Memnuniyetsizliğine İlişkin Yük? için 0.82, ?Oral Antidiyabetikveya İnsülinden Kaynaklanan Yük? için ise 0.87'dir. Yapılan ?madde analizi?sonucunda ölçekteki maddelerin madde toplam korelasyon katsayısı 0.42-0.78arasında saptanmış ve hiçbir madde ölçekten çıkarılmamıştır. Ölçeğin yarı testgüvenirlik sonuçlarına göre; ölçeğin iki yarısı arasındaki korelasyon değeri 0.7123,birinci yarının Cronbach Alpha katsayısı 0.8203, ikinci yarının ise 0.9101, SpearmanBrownkatsayısı 0.8320, Guttman Split-Half katsayısı 0.8318 olarak olarak yüksekdüzeyde güvenilir bulunmuştur.Ölçeğin kapsam geçerliğinin sınanması sırasında 11 uzmandan görüş alınmış,öneriler doğrultusunda değişiklikler yapılmıştır. Ölçeğe uygulanan ?faktör analizi?sonucunda ölçeğin toplam varyansın %74.8'ini açıklayan 6 faktör elde edilmiştir. Eldeedilen altı faktör orijinal ölçeğin faktör yapısı ile uyumlu bulunmuş, ölçek maddeleriorijinal ölçekteki gibi benzer alt gruplar altında toplanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğinitest etmek amacı ile hipotez sınama yöntemi kullanılmıştır. Bunun için ?YaşlılardaDiyabetin Yükü Ölçeği? puanları ile teorik olarak aralarında ilişkili olduğu belirtilen?Geriatrik Depresyon Ölçeği? puanları arasındaki ilişki incelenmiştir. Ölçeğin tümfaktörleri ile ?Geriatrik Depresyon Ölçeği? puanları ileri düzeyde anlamlı ve pozitifyönde bir ilişkili bulunmuştur. Ölçeğin yapı geçerliğine ilişkin yaş, cinsiyet, eğitimdurumu, hastalığın süresi ve tedavi şekli gibi ?bilinen gruplar? karşılaştırması analizisonuçları, literatür ile paralel sonuçlar gösterip, ölçeğin yapı geçerliğine kanıtoluşturmuştur.Sonuç olarak; ?Elderly Diabetes Burden Scale-Yaşlılarda Diyabetin YüküÖlçeği?nin Türk toplumu için oldukça yeterli güvenirlik ve geçerlik göstergelerinesahip bir ölçme aracı olduğu saptanmıştır. Bu sonuca göre ölçeğin yaşlı diyabetlibireylerin yükünün ölçülmesinde dolayısı ile yükün hafifletilmesi için gerekli tedavi vebakımın planlanması ve düzenlenmesinde kullanılması önerilmektedir.Anahtar kelimeler: yaşlı, diabetes mellitus, hastalık yükü, geçerlik,güvenirlik

This research was carried out methodologically to test the reliability and validityof the ?Elderly Diabetes Burden Scale? which was developed by Araki A. and Ito H. in2003 to determine the elderly individuals? burden resulted from diabetes mellitus, inTurkish population.230 elderly individuals who received diabetes diagnosis comprised the samplingof the research (n=230). The Elderly Diabetes Burden Scale, which was developedby Araki A. and Ito H. is a 23-item scale. It was converted into 22 items during theadaptation process to Turkish population. Its total mean scores and standarddeviations were established as 41.19 ± 16.85. Its Turkish translation, back translationand preapplication were performed in order to provide the language equivalency /adaptation for the scale. To test the internal consistency of the scale Cronbach Alphacoefficient was used. The Cronbach alpha values obtained were 0.92 for the wholescale, 0.55 for the ?symptom burden?, 0.87for the ?social burden?, 0.95 for ?theburden resulted from diet limitation?, 0.94 for ?the burden resulted from concern aboutdiabetes?, 0.82 for ?the burden related to treatment-dissatisfaction? and 0.87 for the?the burden resulted from oral antibiotics and insulin? was 0.95. According to semitestreliability results of the scale; the correlation value between two halves of thescale was 0.7123, Cronbach Alpha coefficient for the first half was 0.8203 and for thesecond half was 0.9101, Spearman-Brown coefficient was 0.8320 and the GuttmanSplit-Half coefficient was found highly reliable with 0.8318.During testing the content validity of the scale opinions of 11 experts wereobtained and in the direction of recommendations modifications were performed. Asa result of applying a ?factor analysis? to the scale, 8 factors that accounted for 74.8% of scale?s total variance were obtained. Of them six factors were consistent withthe factor structure of the original scale, items of the scale were aggregated undersimilar subgroups as in the original scale. A ?Hypothesis Testing Method? was usedto test the structure validity of the scale. For this, the relationship between the?Elderly Diabetes Burden Scale? scores and the ?Geriatric Depression Scale? scoreswere investigated. All the factors of the scale along with the ?Geriatric DepressionScale? scores were found highly significant and there was a positive relationshipbetween them. The results of the comparative analysis performed for ?known groups?related to the structure validity of the scale, such as age, gender, education status,length of disease and type of treatment were consistent with the literature andprovided evidence for the structure validity of the scale.Consequently, it was determined that the ?Elderly Diabetes Burden Scale? hadvery sufficient reliability and validity indicators for the Turkish population. According tothis conclusion, to measure and therefore to alleviate the burden of elderly diabeticindividuals, planning and regularly practicing the treatment and the care required isrecommended.Key Words; elderly, diabetes mellitus, disease burden, validity, reliability