Beta talassemi majorlü hastalarda böbrek fonksiyonlarının incelenmesi

Abstract

ÖZET Beta talassemi majorlu hastalarda demir birikiminin yol açtığı organ yetmezliği en önemli mortalite nedenidir. Hastalıkta en sık tutulan organlar karaciğer, kalp ve pankreastır. Böbrek tutulumu da bildirilen diğer organ tutulumları arasında yer almaktadır. Ancak böbrek tutulumu genellikle preterminal döneme kadar klinik bulgu vermemektedir. Böbrek hasarının oluşmasında uzun süreli anemiye bağlı kronik hipoksinin yanısıra diğer organ hasarlarında olduğu gibi artmış demir yükünün aracılık ettiği oksidatif stres sonucu oluşan lipid peroksidasyonu sorumlu tutulmaktadır. Renal bulguların ortaya çıkmasındaki diğer bir neden de böbrek kan akımında artışa bağlı olarak idrarın yoğunlaştırılmasında önemli rolü olan medüller hiperozmolaritenin azalmasına yol açan hemodinamik değişikliklerdir. Bu çalışmada beta talassemi majorlu hastalarda böbrek hasarının niteliğini ve patogenezde etkili olası etkenleri araştırdık. Çalışmaya hemoglobin elektroforezi ve klinik bulgularla tanısı konmuş, düzenli kan transfüzyonu ve % 92 oranında desferroksamin tedavisi alan % 64'ü splenektomili 70 hasta ile yaş ve cins dağılımı açısından aralarında istatistiksel fark bulunmayan 14 sağlıklı olgu alındı (p>0.05). Olgulardan hematolojik ve biyokimyasal testler için kan ve zamanlı idrar örnekleri alındı. İdrarla ilgili parametreler sabah idrarlarında çalışıldı. Bütün olgulardan hematokrit, serum demiri, transferrin saturasyonu, ferritin, kan üre azotu (BUN), serum kreatinini(Cr), elektrolitler, ürik asit, fosfor(P), alkalen fosfataz(ALP), idrarda; pH, ozmolarite, protein, N-asetil p-D-glukoz aminidaz(NAG), malondialdehit(MDA), Cr, sodyum(Na), potasyum(K), ürik asit ve P bakılarak gün içindeki değişkenliğin etkisini azaltmak amacıyla protein, NAG ve MDA'nın Cr'e oranları hesaplandı. Glomerüler filtrasyon hızı(GFR) Schwartz formülüne göre hesaplanan endojen kreatinin klirensi(Ccr) ile değerlendirildi. Fraksiyone sodyum ekskresyonu(FENa). fraksiyone potasyum ekskresyonu(FEK), fraksiyone ürik asit ekskresyonu(FEüA) ve tübüler fosfat reabzorpsiyonu(TRP) hesaplanarak iki grubun sonuçları karşılaştırıldı. İki grup arasında arasında hematokrit(htc), demir(Fe), transferrin saturasyonu beklendiği gibi farklı bulundu (hepsi için p<0. 001). BUN, Cr, Na,idrar ozmolaritesi, CCr FENa> FEK ve FEua, değerleri iki grup arasında farklılık göstermedi ( p>0.05). Serum K, P, ürik asit ve ALP değerleri ile idrar hacmi, idrar pH'ı, idrar Protein/Cr, MDA/Cr, NAG/Cr, TRP değerleri gruplar arasında farklı bulundu. Elde edilen sonuçlar bazı parametrelerde farklılıklar olmakla birlikte daha önce yapılan az sayıdaki çalışmanın sonuçlarıyla paralellik gösterdi.. K, P ve ürik asit değerlerinin hasta grubunda yüksek oluşu hemolize ve artmış eritrosit döngüsüne bağlandı. Hasta grubunda düşük ALP düzeylerinin bozuk osteoblast fonksiyonu ile ilişkili olabileceği düşünüldü. İdrarda protein/Cr, NAG/Cr ve MDA/Cr oranlarının yüksek oluşu, NAG/Cr ve MDA/Cr ile serum ferritini arasında pozitif korelasyon ilişkisinin bulunması nedeniyle hasta grubunda artmış demir yükünün yol açtığı oksidatif stresin lipid peroksidasyonu aracılığıyla proksimal böbrek tübüllerinde hasara neden olduğu sonucuna varıldı. Distal tübüler fonksiyon bozukluğunun çocukluk yaş grubunda daha ileri tetkikler gerektirdiği ve daha çok erişkin hastalarda bildirilen bu bozukluğun yaşla birlikte artan medüller fibroz sonucu geliştiği düşünüldü. Bu bulgular, erken dönemde klinik bulgu vermese bile, beta talassemi majorda proksimal tübüler hasarın ön planda olduğu böbrek hasarının ve fonksiyon bozukluğunun daha okul çocukluğu döneminde varlığını, hasar oluşmasında organizmadaki demir birikiminin ve bunun yol açtığı oksidatif stresin önemini göstermektedir. Anahtar kelimeler : Beta Talassemi Major, Böbrek Fonksiyonları, Ferritin, N - Asetil p-D-glukoz aminidaz ( NAG ), Malondialdehit ( MDA ) VI

ABSTRACT In patients with p-thalassemia major the most important cause of mortality is organ failure due to iron deposition. The most frequently involved organs are liver, heart and pancreas. Kidney is also affected. However, until the preterminal period the kidney involvement does not usually give any clinical signs. In the formation of kidney injury, in addition to chronic hypoxia due to a long standing anemia, as in other organ injuries the lipid peroxidation that occurs as a result of the oxidatif stress mediated by increased iron load is also held responsible. The other cause of the renal findings is the reduction of the medullary hyperosmolality, that has an important role in the concentration of urine because of the increase in renal blood flow. In this study the nature of the kidney injury and the possible patogenetic factors were investigated in patients with p-Thalassemia major. This work was carried out on 70 patients with p-Thalassemia major whose diagnosed by hemoglobin electrophoresis, clinical findings and 14 age and sex matched as healthy controls. For the hematologic and biochemical tests blood and timed urine samples were obtained. Urine parameters concerning were studied on morning urine samples, in all cases blood samples were obtained for hematocrit, serum iron, transferrin saturation, ferritin, BUN, creatine, electrolytes, uric acid, Ca, P, ALP, and urine samples were obtained for pH, osmalarity, protein, NAG, MDA, Cr, Na, K, uric acid and P to minimize the effect of diurnal changes, the ratio of NAG, MDA and protein to Cr were calculated. The GFR was assesed according to the values obtained for endogen creatinin clearence by the Schwartz formula. The FeNa, FEK, FEua, and TRP were calculated and the results of the two groups compared. Hct, Fe and ferritin saturations were statistically significant between two groups as expected. (p<0.001 for all of them). BUN, Cr, Na, urine osmalarity, Ccr, FeNa, FEk and FEua values were not statistically different between the groups (p>0.05). The serum K, P, uric acid values and the urine volume, urine pH, urine protein/Cr, MDA/Cr, NAG/Cr, and the TRP values were statistically different between two groups. Although there are differences in some parameters, the VIIobtained results showed a parallel relationship with the few previous studies. Increased K, P and uric acid values of the patient group was attributed to hemolysis and the increased erythrocytic cycle. While the daily urine volume was increased osmolarity showed no difference between two groups. The low levels of ALP among the patient group was thought to be related to impairment of osteoblastic function. The presence of high protein/Cr, NAG/Cr and MDA/Cr ratios in urine and the finding of a positive correlation between the NAG/Cr and MDA/Cr and serum ferritin show to us that have the proximal renal tubular damage as a result of the oxidative lipid peroxidation mediated the iron overload. These findings are showed that the predominant renal defekt in which proximal tubular dysfunction of p-thalassemia major are also present in childhood even if no early clinical findings are present and the defekt that occurs as a result of oxidative stress due to deposition of iron in the organism are important. Keywords: p-thalassemia major, Renal Function, Ferritin, N-acetyl-glucosaminidase (NAG), Malondialdehid (MDA) vni