Behçet sendromlu hastalarda kortizol sentezinin değerlendirilmesinde fizyolojik (1 mikrogram) ACTH stimülasyon testi ile farmakolojik (250 mikrogram) ACTH stimülasyon testlerinin karşılaştırılması

Abstract

1. ÖZET Behçet Hastalığı (BH), etkilediği hastanın immünolojik durumuna göre alevlenme ve iyilik dönemleri ile seyreden, etiyopatogenezinde otoimmünitenin öne sürüldüğü, multisistemik kronik bir vaskülittir. Primer adrenal yetmezlik hipotalamopitüiter adrenal aksın herhangi bir yerinde oluşan fonksiyon bozukluğu sonucu oluşur ve %80 nedeni otoimmün adrenalitistir. Bu nedenle otoimmün etiyolojinin öne sürüldüğü kronik bir hastalık olarak BH; adrenal steroidogenezi de etkileyerek klinik veya subklinik adrenal yetmezliğe yol açabilir. Çalışmamızda düşük doz (1 ug, fizyolojik doz, DDT) ile yüksek doz (250 u.g, standart doz, SDT) ACTH stimülasyon testleri yapılarak, hastaların adrenal rezerv kapasitesinin değerlendirilmesi amaçlandı. Çalışmamızda Uluslararası Behçet Çalışma Grubu tam kriterlerine göre Behçet hastalığı tanısı almış 11 kadın, 7 erkek toplam 1 8 hasta, kontrol grubu olarakta yaş ve cinsiyetleri uyumlu 15 sağlıklı kişiye adrenokortikotropik hormon (ACTH) simülasyon testi uygulanarak, hasta ve kontrol gruplarına 12 saatlik gece açlığını takiben, iv lu.g ve 250u.g ACTH stimülasyon testleri üç gün arayla uygulanarak, 0., 30., 60. dakikalardaki kortizol cevaplarına bakıldı. Ayrıca pik kortizol cevabı, kortizol cevaplarının yüzde artışı ve area under curve (AUC) değerleri hesaplandı. Hasta ve kontrol grupları bazal kortizol değerleri arasında fark gözlenmedi. DDT' de 60.dk kortizol cevabı hasta grubunda kontrol grubundan daha düşüktü (p=0,001). DDT'ye pik kortizol cevabı hasta grubunda kontrol grubuna göre düşüktü (p=0,012). Hasta grubunda DDT'ye pik kortizol cevaplan, SDT'deki pik kortizol cevaplarından daha düşüktü (p=0,001). Hasta ve kontrol grubunun DDT'ye kortizol cevaplarının yüzde artış değerleri karşılaştırıldığında, hasta grubunun 60.dk değeri, kontrol grubundan düşük bulundu (p=0,004). DDT'de AUC değeri 30.-60.dk'da hasta grubunda kontrol grubundan düşüktü (p=0,001). Hasta ve kontrol grubunun SDT'ye kortizol cevaplan, pik kortizol cevaplan, kortizol cevaplarının yüzde artış değeri ve AUC değerleri karşılaştıldığında, anlamlı fark görülmedi. Sonuç olarak; Behçet hastalığında hipotalamo-pitüiter adrenal aksın kısmen baskılanmış olduğu, bu nedenle akut stres durumlarında gizli adrenal yetmezlik açısından dikkatli davranılması ve bu durumun göz önünde bulundurulması gerektiği sonucuna vanlmıştır. Anahtar kelimeler: Behçet Sendromu, Adrenal Yetmezlik, ACTH Stimülasyon Testi.

2. ABSTRACT Behcet's disease is a chronic multisystemic vasculitis with exacerbations and remission periods that can be disseminated form depending on the immunological status of the patient. Autoimmunity is suspected as an etiological factor of the disease. Primary adrenal insufficiency is disfunction at any level of the hypothalamo-pituitary adrenal (HP A) axis and 80 % of the cases caused by autoimmune adrenalitis. It may lead to clinical or subclinical adrenal insufficiency by effecting adrenal steroidogenesis. Adrenocorticotropic hormone (ACTH) stimulation test was applied to all subjects in order to detect adrenal reserve capacity in Behcet's syndrome and to detect whether low dosage test (1 ug, physiological dosage, DDT) and high dosage test (250 u.g, standardized dosage, SDT) has affected. Eighteen patients (1 1 female, 7 male) diagnosis for the International Study Group for Behcet's Disease criteria were enrolled to this study. Age and sex matched 15 healthy volunteers were enrolled to the study as a control group. Both groups of patients were injected 1 ug and 250 ug ACTH intravenously after 12 hours of fasting overnight. ACTH stimulation tests were applied with 3 days interval and Cortisol levels were detected at 0., 30., and 60. minutes. Besides this, peak Cortisol response, percentage in Cortisol increase and area under curve (AUC) were calculated. There was no difference between study and control groups regarding basal Cortisol levels. Cortisol response had lower value at 60th minute in DDT than from SDT (p=0.001). Peak Cortisol response to DDT was significantly lower in study group than from control group (p=0,012). Compared peak Cortisol response to both DDT and SDT in study group were lower in DDT (p=0.001). There was no difference Cortisol response to both DDT and SDT in control group. Although the increase of percentage to DDT had no difference at 30th minute, it had lower value at 60th minute (p=0.004). Evaluating the AUC values of Cortisol response, study group had significantly lower 30-60 AUC values with DDT (p=0.001). There was no difference between study and control groups Cortisol response, peak Cortisol response, regarding increase of percentage, in Cortisol response, AUC values to SDT. Finally, in Behcet's disease we observed that HP A axis was partially supressed, so occult adrenal insufficiency must be thought in acute stress conditions. Keywords: Behcet's Syndrome, Adrenal Insufficiency, ACTH Stimulation Test.