Elazığ ili Keban ilçesinde endemik guatr sıklığı ve tiroid fonksiyonları ile iyot düzeylerinin tiroid volümü üzerine olan etkisi

Abstract

1- ÖZET Endemik guatr dünyada önemli bir sağlık sorunudur. En önemli nedeni ise iyot eksikliğidir. Endemik guatr bölgesi olduğu tahmin edilen Elazığ ili Keban ilçesinde 15 yaş ve üzerindeki erişkinlerden oluşan, 150'si kadın, 103'ü erkek toplam 253 kişi çalışmaya alındı. Bu bölgedeki, guatr prevalansının tespit edilmesi, tiroid fonksiyonlarının ve iyot eksikliğinin belirlenmesi ve birbiri ile olan ilişkilerinin saptanması amacıyla bu çalışma yapılmıştır. Çalışmaya alınan tüm bireylerin yaşları, cinsiyetleri kaydedildi. Tiroid muayenesi aynı endokrinoloji uzmanı tarafından değerlendirildi. Tiroid ultrasonografısi aynı uzman tarafından bakıldı. Tüm bireylerden, sT3, sT4, TSH için kan alındı ve idrar iyot düzeyleri için spot idrar numuneleri toplandı. Palpasyon ile guatr, kadınların % 54.0'ünde ve erkeklerin % 33. 0'ünde olmak üzere % 45.4'inde tespit edildi. Kadınlarda guatrın oranı erkeklere göre daha fazla olarak tespit edildi. Kadın, erkek oranı 2.3 olarak saptandı. Çalışmaya alınan tüm bireylerde ultrasonografi ile guatr oranı, Gutekunst R.'nin tespit ettiği kriterlere göre; kadınların % 24.6'sında, erkeklerin % 20.3'inde olmak üzere toplam olarak ise bireylerin % 22.9'sinde guatr tespit edilmiştir. Ultrasonografi ile belirlenen guatr'lı bireylerde cinsiyete göre kadın, erkek oranı 1.76 olarak saptandı. USG ile erkeklerde kadınlara göre tiroid volümleri anlamlı olarak daha yüksek bulundu. Serum sT3 ve sT4 değerleri guatr olanlarda, guatr olmayanlara göre daha yüksekti, ancak istatistiksel olarak anlamlı değildi. Serum TSH değerleri ise guatr olanlarda, guatr olmayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde düşük tespit edildi. Ortalama idrar iyot düzeyleri ise, 17.07 ± 7.86 ug/dl olarak saptandı. İdrar iyot düzeyleri; 2 ug/dl'nin altında % 2.7, 2-5 ug/dl arasında % 4.7, 5-10 ug/dl arasında % 13.0, 10 ug/dl'nin üzerinde % 79.4 olarak bulundu. 10 ug/dl'nin altında idrar iyot düzeylerine sahip olan toplam bireylerin oram ise % 20.5 olarak saptandı. Çalışma bölgesinde, ultrasonografi ile guatr prevalansı, orta derecede tespit edilirken, hafif derecede iyot eksikliği olduğu saptandı. Bu duruma 1999 yılından beri ülkemizde uygulanan iyotlu tuz proflaksisinin neden olabileceği ve/veya guatr'dan iyot eksikliğinin yanı sıra başka faktörlerinde sorumlu olabileceği düşünüldü. Anahtar Kelimeler; Endemik guatr, iyot, tiroid fonksiyon testleri.

2-ABSTRACT Endemic goiter is an important health problem in world. Iodine deficiency is the most important cause of goiter. 253 people (150 female, 103 male) older than 15 years from Keban district of Elazığ, estimated as an endemic goiter area, were included to study. The aim of this study was to determine the prevalance of goiter, thyroid functions and iodine deficiency in this region and compare the relationship between them. Age and sex of all the participants were recorded. Thyroid examinations were performed by the same endocrinologyst. Also thyroid ultrasonography was made by the same person. Blood was collected from all individuals for fT3, fT4 and TSH. Spot urine samples were also collected from all individuals for uriner iodine levels. Goiter was detected by palpation in 45 % of the study population, as 54 % in females and 33 % in males. Female / male ratio was 2.3. Goiter ratio in the study population according to criteria detected by Gutekunst R. was 22.9 % in total, as 24.6 % females and 20.3 % in males. In patients with goiter detected by using ultrasonography, the ratio of female / male was 1.7. Thyroid volumes detected by us were significantly higher in males as compared to females. Serum fT3 and fT4 levels were higher in individuals with goiter then in individuals without goiter but was not significant. Serum TSH levels were statistically lower in individuals with goiter when compared with individuals without goiter. Mean uriner iodine levels were found as 17.07 ± 7.8 ug/dl Uriner iodine levels were found as 2.76 % at < 2 ug/dl, 4.74 % at 2-5 ug/dl, 13.04 % at 5-10 ug/dl and 79.44 % at > 10 ug/dl Ratio of the individuals with uriner iodine levels below 10 ug/dl was found as 20.55 %. At study region, goiter ratio detected by ultrasonography was moderate and iodine deficiency was mild. Prophylaxis with application of iodinised salt since 1999 may lead to this situation and / or other factors rather than iodine deficiency may be responsible for goiter development. Keys: Endemic goiter, Iodine, Thyroid function tests.