İnmeli hastalarda kemik mineral yoğunluğu üzerinde etkili olan faktörler

Abstract

1. ÖZET İnme, ileri yaş grubu populasyonda morbiditesi sık ve mortalitesi yüksek olan bir hastalıktır. İnme sürecinde gelişen osteoporoz ve kalça kırıkları, bu hastalarda engelliliği artıran ve yaşam kalitesini bozan önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Kalça kırığı geçiren inmeli hastalar, Günlük Yaşam Aktivitelerinde daha çok yardım gereksinimi duymakta ve çevreye bağımlılıkları artmaktadır. Bu çalışmada inme geçiren hastalarda kemik metabolizması ve kemik mineral yoğunluğu (KMY)'nun değerlendirilmesi, immobilizasyonun değişik iskelet bölgelerindeki etkilerinin araştırılması, parezik ve sağlam ekstremiteler arasında oluşan fark ile bu fark üzerinde etki eden faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmaya Fırat Üniversitesi, Fırat Tıp Merkezinde, 2000-2002 yıllan arasında polikliniğe başvuran, hastalık süresi en az 1 ay, en çok 2 yıl olan toplam 70 inmeli hasta alındı. Olguların 42'si (% 60) kadın, 28'i (% 40) erkek hastaydı. Bilateral hemipleji ve ataksisi olanlar, herhangi bir motor defisiti bulunmayanlar, KMY'nu etkilediği bilinen ilaç kullanan hastalar, KMY üzerine etkili olduğu bilinen hastalıkları olanlar çalışma kapsamı dışında bırakıldılar. Bu çalışmada inme geçiren hastaların lomber bölge KMY değerleri osteopeni sınırları içindeydi. Parezik taraf ve sağlam ekstremite KMY değerleri arasında yapılan karşılaştırmalara göre; femur bölgesinde anlamlı bir fark saptanmazken, radius distalinde parezik tarafta KMY daha düşük olarak bulundu (p<0,001). Ekstremiteler arasında oluşan bu fark ile SVH süresi ve motor FBÖ skorları arasında pozitif bir bağıntı tesbit edildi. Değerlendirilen klinik parametreler ile hiçbir bölge KMY değerleri arasında ise bir bağıntı bulunamadı. Kemik metabolizması belirteçlerinden serum osteokalsin ve sCTX değerleri ile radyus bölgesi KMY değerleri arasında anlamlı, negatif bir bağıntı vardı. Sonuç olarak inmeli hastalarda kemiklerde mineral kaybı oluşmaktadır. Esas olarak immobilizasyona bağlanan bu kemik kaybı iskeletin değişik bölümlerinde farklı etki göstermektedir. Parezik taraf sağlam tarafa ve üst ekstremite alt ekstremiteye göre daha fazla etkilenmektedir. Parezik tarafta oluşan KMY kaybını belirleyen unsurlar ise hastalık süresi ile motor fonksiyon düzeyidir. Bu sonuçlara göre inmeli hastalarda osteoporozdan korunma ile ilgili önlemlerin alınması ve erken dönemde motor fonksiyonları İyileştirmeye yönelik rehabilitasyon programlarının hedeflenmesi uygun olacaktır. Anahtar Kelimeler: İnme, osteoporoz, kemik metabolizması, immobilizasyon 1

2. ABSTRACT The Factors Influencing Bone Mineral Density in Patients With Stroke Stroke is a clinical condition that has a high morbidity and mortality in elderly. Flip fractures related to osteoporosis, which is seen in stroke process are accounted for an important debilitating factor for quality of life and disability. Stroke patients with hip fractures need more help in activities of daily living and become more dependent to others. In this study it was aimed to assess the bone metabolism and bone mineral density (BMD), to investigate the different effects of immobilization on various skeletal sides, and to determine the difference between the normal and effected extremities and the factors effecting this difference. A total of 70 stroke patients, admitted to Firat University, Firat Medical Center between the years 2000-2002 and have a disease duration between 1 month and 2 years were recruited in the study. 42 (60 %) of them were women and 28 (40 %) of them were men. Patients who had bilateral hemiplegia or ataxia or no motor deficit and who were using drugs that are effecting BMD were excluded. In this study, spine BMD values of the patients with stroke were found within the limits of osteopenia. No significant difference was found between the femur BMD values of the effected and normal sides. BMD of the distal radius of the effected side was lower compared with the normal side (p<0,001). A positive correlation was found between this difference and stroke duration and motor FIM score. There was no correlation between the BMD values measured at any side and the evaluated clinical parameters. There was a significant negative correlation between tihe radius BMD values and the levels of measured biochemical markers, serum osteocalcin and sCTX. In conclusion, demineralization occurs in bones of the patients with stroke. The influence of the bone loss, which is attributable mainly to immobilization, varies at the different sides of the skeleton. Bone loss was more prominent at the effected side compared with the normal side and on the upper extremities compared with the lower extremities. The determinants of the bone loss on the effected side were the stroke duration and the level of the motor function. In stroke patients, the preventive measures for osteoporosis and the rehabilitation protocols aiming early improvement on motor functions must be considered. Key Words: Stroke, osteoporosis, bone metabolism, immobilization